Mô hình liên kết sản xuất nho theo chuỗi giá trị cho hiệu quả cao

Vườn nho của HTX Nho Evergreen NInh Thuận. Ảnh: https://htxnhoevergreen.com/

Liên kết sản xuất nho theo chuỗi giá trị, các thành viên cùng tham gia quản lý chất lượng, sản lượng và được lựa chọn phương thức bán sản phẩm là mô hình hoạt động của Hợp tác xã Nho Evergreen Ninh Thuận (thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận) triển khai, nhằm tạo sinh kế bền vững cho người nông dân.
Gia đình anh Nguyễn Quý Thạch (phường Văn Hải, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm) canh tác 3 sào (3.000 mét vuông) nho đỏ Red Cardinal và nho xanh NH 01 – 148 theo kiểu truyền thống. Những năm trước đến vụ thu hoạch, anh Thạch luôn phải tất tả tìm thương lái thu mua, nhiều lúc thương lái viện vào chất lượng sản phẩm, thị trường tiêu thụ khó khăn để ép giá nên hiệu quả sản xuất thấp.
Sau khi tìm hiểu các mô hình liên kết sản xuất, anh Thạch quyết định tham gia Hợp tác xã Nho Evergreen Ninh Thuận vào năm 2018.

Từ đó, anh chuyển sang áp dụng các phương pháp canh tác mới học hỏi được thông qua các buổi tập huấn của Hợp tác xã, đồng thời dùng bao giấy đặc chủng được Hợp tác xã hỗ trợ bao bọc các chùm nho để bảo vệ nho khỏi các tác hại tiêu cực của thời tiết và các loại sâu hại lẫn dịch bệnh.
Anh Thạch chia sẻ, bao trái giúp sản lượng tăng từ 10%-20% nhờ giảm đáng kể trái bị hư. Khi thu hoạch nho thì túi bao trái sẽ được gỡ ra để tái sử dụng cho các lần sau, tiết kiệm chi phí sản xuất. Nhờ bao trái, chùm nho đảm bảo độ an toàn, đủ độ ngọt, mẫu mã đẹp nên hợp tác xã thu mua với giá cao hơn.
Ông Nguyễn Hải Tấn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã nho Evergreen Ninh Thuận cho biết: Tham gia Hợp tác xã, các thành viên tuân thủ sản xuất theo quy trình VietGAP từ khâu trồng, thu hoạch đến xử lý, chế biến, đóng gói và bảo quản.

Khác với mô hình hoạt động của hợp tác xã kiểu cũ, phương châm hoạt động của hợp tác xã hiện nay là “3 cùng” với nông dân (cùng làm - cùng bán - cùng quản lý) để giải quyết vấn đề then chốt nhất là bao tiêu sản phẩm và có nhiều phương án, dịch vụ cung cấp vật tư nông nghiệp; chuyển giao khoa học kỹ thuật vào sản xuất để hỗ trợ tối đa cho các thành viên.
Cụ thể như việc cung ứng dịch vụ đầu vào, hợp tác xã ký hợp đồng trực tiếp với công ty phân bón, thuốc bảo vệ thực vật uy tín để đạt được giá tốt nhất về cung ứng cho các thành viên theo các phương thức hỗ trợ trả chậm, đến vụ thu hoạch nho mới trả tiền.
Để bao tiêu sản phẩm, hợp tác xã có phương án mua bán riêng với các thành viên bằng hợp đồng, đảm bảo lợi ích thành viên với 3 phương án thu mua nho tươi: Mua bao giàn, mua bao giá, mua nho rút theo kg; thành viên Hợp tác xã tự đánh giá và theo dõi sản lượng để tính giá trị thực tế tại giàn.

Quá trình sản xuất được giám sát chặt chẽ nên sản phẩm đảm bảo an toàn; Hợp tác xã trực tiếp thu mua, không phải trải qua khâu trung gian nên sản phẩm luôn có giá cao hơn thị trường từ 5.000 – 10.000 đồng/kg (tùy từng thời điểm, loại nho) nên thành viên không lo bị thương lái ép giá.
"Hợp tác xã nho Evergreen Ninh Thuận vốn là hợp tác xã sản xuất, kinh doanh nho VietGAP Văn Hải, được thành lập vào năm 2015, hoạt động trong phạm vi phường Văn Hải (thành phố Phan Rang – Tháp Chàm), với nhiệm vụ liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nho. Tuy nhiên, sau một năm hoạt động, nhiều thành viên gặp khó khăn về nguồn vốn, đầu ra sản phẩm bấp bênh, đội ngũ cán bộ quản lý thiếu chuyên môn nên hiệu quả hoạt động thấp" - ông Nguyễn Hải Tấn chia sẻ thêm.
Sau khi được sự hỗ trợ của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận, hợp tác xã kết nối, nhận được sự hỗ trợ của Dự án Phát triển hợp tác xã Việt Nam (VCED) do chính phủ Canada tài trợ thông qua tổ chức Socodevi.

Dự án triển khai các hoạt động: Nâng cao năng lực quản trị, xây dựng nâng cấp nhà xưởng và thiết bị, xây dựng thương hiệu, hỗ trợ vay vốn ưu đãi, tập huấn, bồi dưỡng, chuyển giao khoa học - kỹ thuật, nâng cao kiến thức trong lĩnh vực sản xuất nho nhằm giúp người trồng nho nâng cao năng lực sản xuất theo chuỗi giá trị, cải thiện sinh kế cho nam, nữ nông dân một cách bình đẳng và bền vững.
Từ đó, Hợp tác xã củng cố cơ cấu hoạt động theo mô hình hợp tác xã kiểu mới. Đến tháng 3/2017, Hợp tác xã đổi tên thành Hợp tác xã Nho Evergreen Ninh Thuận (mang ý nghĩa nho Ninh Thuận mãi xanh) hoạt động trong phạm vi toàn tỉnh.

Nhờ hiệu quả hoạt động, từ 35 thành viên ban đầu, đến nay Hợp tác xã đã thu hút 90 thành viên tham gia sản xuất với gần 30 ha nho theo tiêu chuẩn VietGAP; hàng năm cung ứng ra thị trường gần 100 tấn nho tươi và các sản phẩm chế biến từ quả nho. Tất các sản phẩm đều được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu của Hợp tác xã và được cấp chỉ dẫn địa lý “Nho Ninh Thuận”, dán tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Theo ông Phan Quang Thựu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận, hợp tác xã Nho Evergreen Ninh Thuận là một trong những hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới điển hình của tỉnh có bộ máy quản lý và điều hành hoàn thiện nhất theo Luật hợp tác xã năm 2012.

Mô hình hoạt động của hợp tác xã là một hướng đi đúng đắn không chỉ giúp thành viên có việc làm, nâng cao thu nhập mà còn góp phần xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm nho Ninh Thuận chất lượng cao, đưa thương hiệu nho Ninh Thuận vươn xa.
Để tạo ra chuỗi giá trị sản phẩm, ngoài bán nho trái tươi, được sự hỗ trợ dự án VCED, vừa qua, Hợp tác xã đầu tư xưởng chế biến hiện đại để sơ chế, đóng gói nho tươi; trữ lạnh; áp dụng các công nghệ mới chế biến nho sấy, rượu nho, mứt nho, nước nho lên men, đáp ứng các đơn hàng lớn, cung cấp cho các tỉnh, thành, các siêu thị và các đại lý cấp 1.
Hợp tác xã Nho Evergreen Ninh Thuận đã nghiên cứu, phát triển thành công các dòng sản phẩm mới chế biến từ quả nho như giấm nho, rượu nho mang nhiều hương vị bổ sung vào danh mục sản phẩm cung ứng cho thị trường.

Thời gian tới, Hợp tác xã xây dựng mô hình trồng nho kết hợp du lịch sinh thái, tạo chuỗi giá trị gia tăng, nâng cao thu nhập cho thành viên./.