Mỹ rút khỏi INF: Khoảng trống nguy hiểm
Việc Mỹ tuyên bố ngừng thực hiện các nghĩa vụ của Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) từ ngày 2/2 như đã thông báo trước đó, đồng thời chính thức “kích hoạt” quá trình rút khỏi thỏa thuận này trong vòng 6 tháng, tuy không phải là bước đi bất ngờ, song những hệ lụy mà nó gây ra thì chưa thể lường trước được.
Rõ ràng là bước đi của Mỹ có nguy cơ khiến mối quan hệ giữa hai cường quốc hạt nhân hàng đầu thế giới Nga – Mỹ càng lún sâu vào vòng xoáy khủng hoảng, đồng thời tạo ra một “vùng trống” trong hệ thống kiểm soát vũ khí hạt nhân chiến lược quốc tế, trở thành mối đe dọa đối với an ninh và ổn định toàn cầu.
Nga ngay lập tức đã tuyên bố để ngỏ các biện pháp đáp trả phù hợp và tương xứng, điều làm dấy lên mối lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang mới, kéo theo không chỉ Moskva và Washington, mà có thể cả các cường quốc khác vốn đang tìm mọi cách để khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế.
Mặc dù từ vài năm nay, Nga và Mỹ vẫn liên tục cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận được lãnh đạo Mỹ và Liên Xô trước đây ký ngày 8/12/1987 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/6/1988 này, song ít nhiều việc hai bên cùng tiếp tục duy trì thực hiện các cam kết không sản xuất, thử nghiệm, triển khai các tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trên mặt đất tầm trung và tầm ngắn (từ 500 - 5.500 km), cũng phần nào hạn chế được nhiều mối hiểm họa.
Trong bối cảnh cạnh tranh và đối đầu chiến lược quyết liệt Nga-Mỹ chưa có dấu hiệu giảm nhiệt, hai nước vẫn tiếp tục hiện đại kho vũ khí của mình như một trong những biểu hiện của sức mạnh.
Chính những thỏa thuận tương tự như INF hay Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (START-3) là “dây neo” giữ Nga và Mỹ không vượt quá “giới hạn đỏ” đến mức gây nguy hiểm tới sự ổn định chiến lược toàn cầu.
Như lời Tổng thống Nga Vladimir Putin, INF đang đóng vai trò “nhân tố ổn định và duy trì tính dự đoán và kiềm chế ở mức độ nhất định trong lĩnh vực quân sự”.
Moskva coi kế hoạch rút khỏi INF là một phần trong chiến lược quốc gia của Washington nhằm rũ bỏ các cam kết pháp lý quốc tế của mình để theo đuổi tham vọng riêng.
Trên thực tế, Tổng thống thứ 45 của Mỹ Donald Trump đã có nhiều quyết định rút khỏi các hiệp ước quốc tế trong nhiều lĩnh vực, từ kinh tế đến văn hóa hay an ninh, quân sự, gây ra phản ứng trái chiều trong cộng đồng quốc tế.
Với quyết định tạm ngừng thực hiện INF, Nga lo ngại Mỹ sẽ triển khai tên lửa tại nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt tại châu Á và châu Âu, trực tiếp đe dọa an ninh thế giới nói chung và nước Nga nói riêng.
Tổng thống Nga Vladimir Putin từng cảnh báo: “Việc Mỹ rút khỏi INF có thể khiến toàn bộ hệ thống kiểm soát vũ khí và không phổ biến vũ khí giết người hàng loạt bị sụp đổ...
Cảnh báo của ông Putin phù hợp với thực tế đáng báo động rằng nếu tính cả việc Mỹ đơn phương rút khỏi Hiệp ước Chống tên lửa đạn đạo (ABM) năm 2001 thì trong vòng 20 năm qua, hai cường quốc sở hữu hơn 90% kho vũ khí hạt nhân thế giới, đã đánh mất hai hiệp ước nền tảng bảo vệ sự đồng đẳng hạt nhân trong nhiều thập niên.
Không những vậy, nhiều nhà phân tích lên tiếng cảnh báo nguy cơ Mỹ sẽ không gia hạn START-3 với Nga, vốn sẽ hết hạn vào năm 2021.
Tranh cãi Nga - Mỹ liên quan lNF lần này tỏ ra gay gắt và quyết liệt hơn, một phần bởi “chủ đề Nga” luôn là trọng tâm đối đầu giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và phe Dân chủ.
Không chỉ đưa ra “tối hậu thư” yêu cầu Nga trong vòng 60 ngày, tức thời hạn chót là 2/2, phải tiêu hủy tên lửa “Novator 9M729” mà Washington cáo buộc vi phạm INF, Mỹ dường như cũng “phớt lờ” mối lo ngại của các đồng minh châu Âu khi rút khỏi thỏa thuận vốn được coi là trụ cột bảo đảm an ninh châu Âu này.
Về lý thuyết, với việc Mỹ tuyên bố khởi động 180 ngày tiến trình rút khỏi INF, Moskva và Washington vẫn có 6 tháng nữa để tìm kiếm giải pháp “cứu” INF thông qua đối thoại.
Tuy nhiên, giới phân tích lo ngại rằng với lập trường cứng rắn hiện này thì đối thoại Nga - Mỹ về INF sẽ không tìm được lối thoát, tương tự như các cuộc đàm phán cấp chuyên gia hay thứ trưởng thời gian qua.
Theo Tổng Giám đốc Hội đồng Nga về các vấn đề đối ngoại Andrey Kortunov, một khi Mỹ tuyên bố rút khỏi INF, bất kỳ thỏa thuận mới nào giữa Nga và Mỹ về vũ khí chiến lược sẽ rất khó khăn.
Trong bối cảnh chính trị và thực trạng quan hệ Nga-Mỹ hiện nay, việc thống nhất một cuộc gặp thượng đỉnh giữa lãnh đạo hai nước để tháo gỡ nút thắt lại càng “bất khả thi”.
Thiếu những cuộc đối thoại và tham vấn giữa Nga và Mỹ, chắc chắn nỗ lực khôi phục cơ chế kiểm soát vũ khí chiến lược sẽ không thể thành công.
Một số ý kiến còn cho rằng việc Mỹ đưa ra thời hạn 6 tháng không phải để trì hoãn hay tìm kiếm đối thoại, mà trên thực tế việc sản xuất tên lửa tầm ngắn và tầm trung đòi hỏi phải có thời gian.
Theo Giám đốc Chương trình câu lạc bộ “Valdai” Invan Timofeev, không có chuyện mọi thứ sẽ thay đổi hoàn toàn sau sau khi Mỹ rút khỏi INF, hậu quả sẽ đến sau ít năm nữa.
Dẫu vậy, trong bối cảnh quốc tế ngày nay khi các mối đe dọa an ninh truyền thống và phi truyền thống xuất hiện này càng nhiều, chắc chắn vấn đề vũ khí chiến lược sẽ không thể được giải quyết nếu thiếu sự hợp tác hiệu quả giữa Nga và Mỹ.
Khoảng trống hợp tác giữa hai cường quốc hạt nhân hàng đầu thế giới sau khi Mỹ rút khỏi INF chính là rủi ro lớn nhất. Bởi vậy, Nga đã đề nghị tiếp tục đối thoại, và bản thân Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn luôn nói tới việc đàm phán lại một thỏa thuận.
Điều đó cũng đồng nghĩa với khả năng Nga và Mỹ có thể sớm quay lại tham vấn về những nguyên tắc ổn định chiến lược./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Phó Tổng thống Mỹ: Cần đưa ra tuyên bố về hạt nhân trong cuộc gặp Mỹ-Triều
07:57' - 16/11/2018
Phó Tổng thống Pence cho rằng điều vô cùng cấp bách trong cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới là chúng ta phải đưa ra một kế hoạch nhận dạng những điểm phát triển vũ khí, kế hoạch phá hủy vũ khí hạt nhân...
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ sẽ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Nga
07:34' - 21/10/2018
Rạng sáng 21/10 theo giờ Việt Nam, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã xác nhận nước này sẽ rút khỏi hiệp ước vũ khí hạt nhân với Nga, đồng thời cáo buộc Moskva đã vi phạm thỏa thuận này.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ: Sẽ không có vụ phóng thử tên lửa hay hạt nhân nào nữa
12:23' - 19/09/2018
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 19/9 đã đánh giá cao tuyên bố của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều diễn ra tại thủ đô Bình Nhưỡng của Triều Tiên.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Phát triển kinh tế tư nhân - Bài cuối: Những kinh nghiệm tham chiếu
16:07'
Theo các chuyên gia, thành công của kinh tế tư nhân Trung Quốc đến từ 3 động lực chính: Sự ổn định của các đảm bảo thể chế, tính linh hoạt của cơ chế thị trường và tính liên tục của đổi mới công nghệ.
-
Kinh tế Thế giới
Phát triển kinh tế tư nhân - Bài 2: Tháo gỡ điểm nghẽn
16:03'
Mặc dù có nhiều đóng góp nổi bật nhưng kinh tế tư nhân Trung Quốc vẫn phải vượt qua nhiều thách thức như chi phí tài chính cao, rào cản gia nhập thị trường cũng như biến động địa chính trị thế giới...
-
Kinh tế Thế giới
Phát triển kinh tế tư nhân - Bài 1: Trụ cột cốt lõi
16:02'
Hơn 4 thập niên cải cách mở cửa, khu vực kinh tế tư nhân Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ và EU thảo luận biện pháp tăng cường sức ép đối với kinh tế Nga
15:34'
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã thảo luận với Tổng thống Mỹ Donald Trump về các biện pháp bổ sung nhằm tăng cường sức ép lên nền kinh tế Nga do liên quan đến xung đột tại Ukraine.
-
Kinh tế Thế giới
Kinh tế Mỹ sẽ chịu tác động bất lợi nếu thuế nhập khẩu bị vô hiệu hóa
14:39'
Theo các ước tính, mỗi năm Mỹ có thể thu 300 tỷ USD từ thuế nhập khẩu nếu tình hình giữ nguyên như hiện nay, tương đương với 1% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
-
Kinh tế Thế giới
Nhật Bản và EU tăng cường hợp tác công nghiệp, củng cố chuỗi cung ứng bền vững
11:21'
Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Yoji Muto và Phó Chủ tịch EC Stéphane Séjourné tái khẳng định cam kết hợp tác kinh tế - công nghiệp, nhấn mạnh chuỗi cung ứng bền vững trong bối cảnh toàn cầu biến động.
-
Kinh tế Thế giới
Đảng Cộng hòa trình dự luật tạm thời ngăn chính phủ Mỹ đóng cửa
10:38'
Chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa từ ngày 1/10 nếu Quốc hội không ban hành luật mới để duy trì nguồn kinh phí.
-
Kinh tế Thế giới
Liên hợp quốc đề xuất cắt giảm 15% ngân sách năm 2026
10:37'
Ngày 16/9, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres đề xuất cắt giảm 15% ngân sách thường xuyên năm 2026, tương đương 500 triệu USD.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ tiếp tục lùi hạn chót cấm TikTok
07:49'
Theo phóng viên TTXVN tại Washington, Tổng thống Donald Trump đã hoãn lệnh cấm nền tảng TikTok lần thứ 4, cho phép ứng dụng video ngắn này tồn tại ở Mỹ cho đến gần cuối năm 2025.