Nguy kịch do ngộ độc chất cấm phenformin trong thuốc nam không rõ nguồn gốc

Theo bác sĩ Lương Tuấn Kiên, Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, đây là ca ngộ độc phenformin đầu tiên tại bệnh viện năm 2020.

Tình trạng toan chuyển hóa do phenformin nặng, tỷ lệ gây tử vong lên tới hơn 50%. Nam bệnh nhân may mắn khi đến bệnh viện kịp thời và đáp ứng điều trị tốt.
Bác sĩ Lương Tuấn Kiên cho biết, người bệnh mắc bệnh tiểu đường nhiều năm nay. Bác sĩ chỉ định điều trị bằng thuốc tiêm insulin (chất kiểm soát chuyển hóa đường vào máu) định kỳ. Bệnh nhân còn mắc viêm gan B, ung thư gan.
Đầu tháng 10 vừa qua, bệnh nhân đã bỏ điều trị, chuyển sang uống thuốc nam khoảng 4 viên một ngày. Viên thuốc có dạng hình cầu màu vàng nâu, đường kính khoảng 1cm.

Nhãn gói thuốc ghi do "Lương y Thích Thiện Tín" bào chế, không rõ thông tin về thành phần, hàm lượng, nơi sản xuất và không có chứng nhận cấp phép. Quảng cáo trên bao bì cho biết thuốc có công dụng điều trị tiểu đường và suy thận.
Vài ngày đầu, chỉ số đường huyết của người bệnh giảm, vì vậy bệnh nhân tiếp tục uống thuốc. Tuy nhiên, sau đó, bệnh nhân cảm thấy dần mệt mỏi, ăn uống kém.

Ngày 25/10, người nhà đưa ông tới Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn cấp cứu trong tình trạng ý thức chậm, huyết áp tụt, thở nhanh sâu, đau bụng.

Các chỉ số xét nghiệm đều xấu, có tình trạng nhiễm toan chuyển hóa (nhiễm acid trong máu) và toan lactic nặng, đe dọa ngừng hô hấp, ngừng tim.
Người bệnh phải thở máy và sử dụng thuốc vận mạch để nâng huyết áp, lọc máu liên tục để đào thải chất độc trong cơ thể.

Tình trạng nhiễm toan và suy đa tạng cải thiện trong quá trình lọc máu. Sau 2 ngày, ông được bỏ máy thở, rút ống nội khí quản, cắt thuốc vận mạch, dừng lọc máu. Hiện, người bệnh tỉnh táo, tự ăn bằng đường miệng, hết suy đa tạng.
Bác sĩ gửi mẫu thuốc nam do gia đình cung cấp đi xét nghiệm. Kết quả cho thấy, thành phần thuốc dương tính với chất phenformin, một loại thuốc dùng để điều trị đái tháo đường tại Mỹ từ những năm 1950.

Thuốc này bị cấm sản xuất lưu hành từ năm 1973 do gây ra hàng loạt ca tử vong liên quan đến nhiễm acid lactic sau khi dùng. Nhiều nghiên cứu cho thấy, điều trị bằng thuốc này làm xảy ra các tác dụng phụ, biến chứng gây tử vong.
Hiện, Việt Nam và các nước trên thế giới đã cấm lưu hành phenformin. Tuy nhiên, hàng năm vẫn ghi nhận các trường hợp nhập viện điều trị và tử vong do ngộ độc phenformin khi uống thuốc nam.
Theo khuyến cáo của Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, người bệnh đái tháo đường không nên tự ý sử dụng các loại thuốc nam không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thành phần, vì có thể thuốc đã được trộn các chất cấm, có hại cho cơ thể.

Người bệnh nên tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ và kiên trì với phác đồ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất./.