Nguyên nhân đằng sau tình trạng thiếu hụt chip đồ họa trên toàn cầu

Nguyên nhân đằng sau tình trạng thiếu hụt chip đồ họa trên toàn cầu. Ảnh: Reuters

Đại dịch COVID-19 đã khiến nhu cầu giải trí trực tuyến tăng mạnh, nhiều người mua sắm và sử dụng máy tính, điện thoại thông minh, những thiết bị mô phỏng, giả lập cầm tay… vì thế trò chơi điện tử (game) lại càng có thêm nhiều “đất diễn” trong môi trường số.

Do đó, có thể thấy năm vừa qua là một năm “ăn nên làm ra” với các nhà phát hành game nhưng lại thật khó khăn đối với những người yêu thích chơi game.  
Các bộ xử lý đồ họa (GPU) - linh kiện quan trọng trong các máy tính chơi game - đang "cháy hàng" với giá cả tăng vọt. Các loại chip đồ họa như Nvidia RTX 3080 có giá bán ban đầu dự kiến chỉ có 699 USD nhưng đã tăng lên 2.400 USD.

Chỉ cần các cửa hàng nhập được một ít hàng mới là người mua sẽ sẵn sàng xếp hàng qua đêm để có thể mua được sản phẩm này.
Không chỉ GPU, giá của các loại chip nhìn chung đều đã tăng lên do hàng loạt nguyên nhân. Ví dụ như đĩa bán dẫn silicon đang ngày càng khan hiếm, hoạt động sản xuất bị gián đoạn.Những người đầu cơ thậm chí còn dùng công cụ máy tính để “quét sạch” hàng tích trữ.

Trong khi đó, các chip do Trung Quốc sản xuất phải đối mặt với thuế quan của Mỹ. Từ sau 2020, chưa bao giờ nhu cầu sở hữu máy tính cá nhân lại tăng mạnh đến thế. 
Tuy nhiên, theo dữ liệu từ Keepa, một trang web theo dõi các sản phẩm bán trên Amazon, giá GPU đã tăng nhanh hơn giá CPU (bộ xử lý trung tâm). Dữ liệu đã cho thấy, hoạt động khai thác Ethereum - đồng tiền điện tử có giá trị vốn hóa lớn thứ hai trên thị trường sau Bitcoin - cũng là một trong những lý do khiến giá GPU tăng cao.

Nguyên nhân là bởi bên cạnh các vai trò xử lý các thuật toán máy tính, GPU còn là một công cụ được đánh giá là tốt nhất để khai thác đồng Ethereum.
Nhìn chung, chip mất giá theo thời gian vì những chip thế hệ sau đều mạnh hơn chip cũ. Sự phát triển của công nghệ đã chậm lại kể từ những năm 1990, nhưng CPU vẫn duy trì xu hướng này.Ví dụ, CPU Intel Core i7-3770 phát hành 9 năm trước hiện nay chỉ có giá bằng 1/3 so với giá niêm yết ban đầu.
Tuy nhiên, giá GPU đã tăng quá nhanh đến mức, kể cả những chip đồ họa cũ như AMD RX580 ra mắt năm 2017 cũng đang tăng giá. Giá niêm yết của sản phẩm này vào năm 2017 chỉ là 229 USD nhưng giờ được bán với giá hơn 700 USD.
Số liệu của Keepa cho thấy, kể từ năm 2015, giá của 6 loại GPU đã dao động theo xu hướng giá của đồng Ethereum. Vào cuối năm 2017, khi đồng Ethereum tăng giá đột biến, giá của GPU cũng đi lên. Giới quan sát dự đoán, một khi "bong bóng" tiền điện tử "xì hơi", giá GPU sẽ trở lại bình thường. 
Năm 2020 cũng chứng kiến bước nhảy vọt của đồng Ethereum khi giá đồng tiền điện tử này tăng từ 107 USD vào tháng 3/2020 lên 4.400 USD vào tháng 5/2021. Theo đà tăng này, giá các linh kiện và phần cứng hỗ trợ hoạt động khai thác đồng tiền điện tử này cũng tăng mạnh. Chỉ trong sáu tháng, giá của 6 loại GPU mà Keepa theo dõi đã tăng 150%. Trong khi giá của CPU gần như không thay đổi.

Biểu tượng của Công ty sản xuất chất bán dẫn TSMC. Ảnh: Reuters

Sự thiếu hụt GPU ảnh hưởng không nhỏ tới các nhà khoa học phân tích dữ liệu, những người làm việc trong ngành thiết kế đồ họa và đặc biệt là các game thủ. Tuy nhiên, tình hình có thể sớm thay đổi.Hiện nay, giá trị của đồng Ethereum đang thấp hơn 40% so với mức cao kỷ lục đạt được trước đó. Giá GPU vẫn chưa giảm, nhưng theo xu hướng giá cả trong quá khứ, giá mặt hàng này cũng sẽ sớm ổn định trở lại. 
Nhà sản xuất chip hàng đầu của Mỹ Nvidia đã thông báo sẽ triển khai hệ thống mới giảm một nửa hiệu suất khai thác tiền điện tử, khiến GPU gaming RTX 3060 mới không còn là bộ xử lý đồ họa lý tưởng dành cho các "thợ đào" tiền điện tử nữa. Sự thay đổi này liên quan đến trình điều khiển phần mềm của GPU, giúp hệ thống phát hiện và tự động giới hạn các thuật toán khai thác tiền điện tử. 
Công ty cũng thông báo sẽ bán các chip đồ họa phục vụ riêng việc đào tiền điện tử, đồng thời tuyên bố cắt giảm số lượng các chip cũ và tập trung sản xuất chip mới. Tuy vậy, trên Amazon, giá chip Nvidia RTX 3080 Ti, một trong những chip đồ họa đầu tiên bị giảm hiệu suất đào tiền ảo, vẫn đang được chào bán với giá gấp đôi giá niêm yết của công ty.
Mới đây, các nhà sáng lập và theo dõi đồng Ethereum tuyên bố họ sẽ điều chỉnh lại chuỗi khối của đồng tiền điện tử này, chuyển sang các giao thức khai thác ít tiêu tốn năng lượng hơn. Nếu được triển khai thành công thì kế hoạch này sẽ giúp giảm giá GPU. Dù vậy, nếu các loại tiền điện tử khác, chẳng hạn như Monero, vẫn dựa vào những hệ thống tiêu tốn điện năng và nhu cầu đối với GPU vẫn tăng cao, thì tình trạng thiếu hụt GPU vẫn sẽ tiếp diễn./.