Nhà nước kiến tạo: Khi Nhà nước ở vị trí “chèo lái” con tàu
Mô hình Nhà nước kiến tạo đã được Chính phủ đặt ra như một mục tiêu hướng tới trên con đường phát triển. Điều này đang mở ra nhiều hy vọng cho cộng đồng doanh nghiệp vào sự đổi mới của môi trường kinh doanh theo hướng thuận lợi hơn và quan trọng là mở ra nhiều kỳ vọng cho giai đoạn phát triển mới của kinh tế Việt Nam.
Vậy Chính phủ kiến tạo được hiểu ra sao, vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế như thế nào và đâu là những giải pháp để đạt mục tiêu xây dựng Nhà nước kiến tạo?.
Để hiểu rõ những vấn đề này, Phóng viên BNEWS/TTXVN có cuộc trao đổi với TS. Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam; nguyên Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam.
BNEWS: Thông điệp của Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định “Phải chuyển mạnh từ Nhà nước điều hành nền kinh tế sang Nhà nước kiến tạo phát triển”. Tuy nhiên, rất nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về bản chất và khái niệm này. Ông có thể giải thích một cách ngắn gọn nhất?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Khái niệm Nhà nước kiến tạo cần đặt song song với khái niệm Nhà nước điều hành. Khi Thủ tướng nói chuyển từ Nhà nước điều hành sang Nhà nước kiến tạo nghĩa là hai khái niệm phải có những điểm khác nhau. Sự khác nhau ở chỗ, nếu là Nhà nước điều hành thì Nhà nước sẽ chủ yếu tập trung vấn đề thực thi các quy định, chính sách đã có sẵn.
Còn khi Nhà nước kiến tạo thì ngoài vấn đề thực thi các quy định, chính sách đã có sẵn, Nhà nước còn phải tập trung ưu tiên vào các vấn đề như xây dựng kế hoạch, quy hoạch, chính sách.
Tôi muốn lấy một hình ảnh để hình dung rõ hơn cho vấn đề này. Đó là chúng ta hình dung quốc gia như một con thuyền. Ở mô hình Nhà nước kiến tạo, vị trí cầm chèo lái con thuyền chính là Nhà nước.
Vị trí này không thể thay đổi được vì người chèo lái con tàu là để “trông gió bỏ buồm”, để vượt qua phong ba bão táp và để định vị con đường mà đã đặt ra trước đó.
BNEWS: Theo ông vai trò của Nhà nước trong mô hình này và mối quan hệ giữa Nhà nước và thị trường, giữa nhà nước với doanh nghiệp như thế nào?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường cần đặt trong mối quan hệ giữa nhà nước và xã hội. Đây là mối quan hệ chân kiềng. Đầu tiên là mối quan hệ xã hội. Ở đây tôi chỉ nói về mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường.
Trong mối quan hệ này, nhà nước phải không can thiệp vào thị trường mà chỉ thúc đẩy cho thị trường phát triển. Nhà nước phải xây dựng được một môi trường cạnh tranh, công bằng, bền vững. Nhà nước phải xây dựng được môi trường mà ở đó “cá lớn” không được “nuốt cá bé”, các doanh nghiệp vừa và nhỏ có điều kiện phát triển.
Ở mối quan hệ này, khi cần thiết nhà nước sẽ dùng công cụ chính sách khắc phục khó khăn, khiếm khuyết của thị trường nhưng chủ yếu dùng là công cụ, chính sách chứ không sử dụng nguồn lực của nhà nước để làm thay công việc sản xuất và kinh doanh của thị trường.
BNEWS: Mục tiêu trở thành chính phủ kiến tạo phát triển là một bước tiến đáng kể, phù hợp với xu thế phát triển kinh tế của các nước trên thế giới. Tuy nhiên, đây không phải là việc dễ dàng. Theo ông, chúng ta sẽ vấp phải những khó khăn gì khi tiến tới mục tiêu Nhà nước kiến tạo?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Theo tôi có ba thách thức lớn sau. Thách thức lớn nhất đối với Việt Nam hiện nay là thách thức về mặt tư duy, làm sao đổi mới tư duy. Đây là vấn đề khó, vì một số bộ phận cán bộ công chức hiện nay vẫn còn nghĩ nhà nước này là nhà nước cai trị và mức độ nhẹ hơn thì coi là nhà nước quản lý.
Thách thức thứ hai, theo khảo sát của chúng tôi, hiện tại, nhiều chính sách tốt nhưng thực thi rất yếu.
Thách thức thứ 3 đến từ sự cộng hưởng từ phía xã hội để thúc đẩy, để phản biện góp ý, tăng cường giám sát hoạt động của Nhà nước.
Nếu không vượt qua ba thách thức này thì xây dựng mô hình Nhà nước kiến tạo chỉ là khẩu hiệu và sáo rỗng.
BNEWS: Mô hình Nhà nước kiến tạo đã tạo nên sự thần kỳ của các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, cũng như sự phát triển ấn tượng của một số nước Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan, Malaysia. Theo ông, Việt Nam có thể rút ra những bài học kinh nghiệm gì từ các nước đã thực hiện thành công đi trước?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Chúng ta cần phải học là từ Hàn Quốc và Nhật Bản, đó là bài học sau khi đã xác định được chiến lược phát triển quốc gia thì tập trung nỗ lực để làm được chiến lược đó thành công.
Không có chuyện lừng chừng, ba phải. Điển hình như sự phát triển ngành thép của Hàn Quốc. Hàn quốc đã tập trung để đưa ngành thép cũng như ngành công nghiệp đóng tàu thành ngành mũi nhọn của họ. Hay chiến lược phát triển công nghiệp của Nhật Bản, một khi đã lựa chọn thì họ sẽ dồn toàn bộ sức lực để làm việc đó.
Trong những trường hợp như vậy, thì khả năng huy động sự tham gia của công chúng, điều đó hết sức cần thiết, đặc biệt với Việt Nam hiện nay. Việt Nam cũng đã từng xây dựng chiến lược trong quá khứ, những chiến lược kinh tế của chúng ta thường bị những chuyên gia gọi là chiến lược “quả mít”, tức đâu cũng là mũi nhọn, nhưng chỉ là mũi nhọn mà không tập trung vào một mũi nhọn cụ thể nào.
BNEWS: Theo ông, những yếu tố nào quyết định đến việc thực hiện thành công mô hình Nhà nước kiến tạo?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Những quốc gia thành công xây dựng mô hình Nhà nước kiến tạo trên là những quốc gia đã xây dựng trên một triết lý gọi là “khả năng dung hợp”.
Triết lý này gắn liền với khả năng kiến tạo của nhà nước. Bởi nói cho cùng, kiến tạo là tập hợp được những “tinh hoa” của xã hội, của quốc gia tham gia hoạch định chiến lược phát triển cho đất nước. Nhưng nếu không có nền tảng triết lý “khả năng dung hợp” để tập trung các tinh hoa của xã hội thì rất khó định ra được chiến lược phát triển cho đất nước và hiện thực hóa chiến lược đó.
BNEWS: Có doanh nghiệp từng ví von rằng “điều hành kinh tế đất nước như bản nhạc giao hưởng, Thủ tướng là nhạc trưởng, cơ quan chức năng là nhạc công và doanh nghiệp là ca sĩ. Điều quan trọng là điều hành làm sao có bản nhạc hay và phối hợp nhịp nhàng. Ông bình luận gì về ví von này?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Đây là hình ảnh so sánh rất đẹp. Tôi chia sẻ thêm rằng, không chỉ nhạc trưởng là Thủ tướng mà vấn đề là của cả Nhà nước và bộ máy của nhà nước. Doanh nghiệp cũng không chỉ đơn thuần là các ca sĩ mà còn là những người góp ý để bổ sung cho “bản nhạc” đó có sức sống. Và chúng ta thường bỏ sót vai trò của người dân trong bản nhạc đó. Bản nhạc hay hay dở sẽ quyết định việc người dân có tiếp tục ngồi lại để “thưởng thức” nó tiếp hay không.
Tôi vẫn muốn sử dụng sự ví von sát thực hơn giữa Nhà nước và thị trường như là “con thuyền” và “người chéo lái” như đã đề cập ở trên.
BNEWS: Xin cảm ơn ông!
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Hoàn thiện thể chế pháp luật trong TPP
17:11' - 05/07/2016
TPP đưa ra cơ chế tranh chấp giữa các nhà đầu tư đặt ra rất nhiều thách thức đối với Việt Nam trong việc thực thi pháp luật.
-
DN cần biết
Đẩy mạnh cải cách thể chế hỗ trợ doanh nghiệp
21:35' - 28/06/2016
Chính phủ đang tập trung thực hiện cải cách, xây dựng thể chế theo hướng hội nhập, minh bạch, trách nhiệm và kiến tạo để hỗ trợ doanh nghiệp.
-
Tài chính
Xây dựng thể chế đủ mạnh để quản lý nợ công
06:30' - 13/06/2016
Cần chú trọng xây dựng thể chế quản lý nợ công đủ mạnh. Bộ máy quản lý nợ công cần thay đổi theo hướng tập trung vào một đầu mối, và thực hiện đầy đủ quy định về công khai, minh bạch về nợ công.
-
Kinh tế Việt Nam
Chính phủ sẽ có thể chế chính sách hỗ trợ quá trình khởi nghiệp
15:26' - 03/06/2016
Chính phủ sẽ có thể chế chính sách để hỗ trợ quá trình khởi nghiệp bằng cách phát triển công cụ chính sách như quỹ khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm…
-
Kinh tế Việt Nam
Nghiên cứu thể chế các nước để hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường
12:15' - 17/03/2016
Để tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, việc nghiên cứu thể chế pháp luật kinh tế các nước trên thế giới là cần thiết và bổ ích.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Lào Cai quảng bá thế mạnh nhằm thu hút các nhà đầu tư Nhật Bản
14:51'
Ngày 23/4, tại thủ đô Tokyo đã diễn ra Hội thảo Xúc tiến Đầu tư - Du lịch Việt Nam với chủ đề “Lào Cai – Điểm đến thành công”.
-
Kinh tế Việt Nam
WB: Kinh tế Việt Nam đang có những tín hiệu phục hồi khác nhau
13:09'
WB cũng ghi nhận, kinh tế Việt Nam đang có những tín hiệu phục hồi khác nhau và dự báo tăng trưởng kinh tế sẽ đạt mức 5,5% vào năm 2024 và tăng dần lên 6% vào năm 2025.
-
Kinh tế Việt Nam
Đối thoại để nâng cao nhận thức về chuyển dịch năng lượng
11:57'
Nâng cao nhận thức của cộng đồng về chuyển dịch năng lượng, góp phần đẩy mạnh sử dụng năng lượng xanh, năng lượng tái tạo trong cộng đồng thời gian tới.
-
Kinh tế Việt Nam
Việt Nam luôn coi ASEAN là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại và kinh tế
11:06'
Phát biểu tại Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, gần 3 thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, kinh tế...
-
Kinh tế Việt Nam
Kon Tum chủ động ứng phó với khô hạn cục bộ
08:35'
Nhờ hệ thống thủy lợi, kênh mương nội đồng đã được nạo vét, cải thiện, Kon Tum đã hạn chế được thiệt hại của khô hạn trong phạm vi hẹp, cục bộ.
-
Kinh tế Việt Nam
Chương trình hành động của Chính phủ chống khai thác thủy sản bất hợp pháp
20:43' - 22/04/2024
Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của chống khai thác IUU và từ đó thay đổi hành động của các cấp, các ngành đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp.
-
Kinh tế Việt Nam
Có giải pháp để gỡ vướng, đẩy nhanh tiến độ các dự án quan trọng quốc gia
18:52' - 22/04/2024
Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 32, sáng 22/4/2024, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội.
-
Kinh tế Việt Nam
Hoãn đấu thầu vàng: Doanh nghiệp không mặn mà hay đang "nghe ngóng"?
18:01' - 22/04/2024
Dự đoán về động thái tiếp theo của Ngân hàng Nhà nước, chuyên gia kinh tế bình luận, cơ quan quản lý có thể dời lại việc đấu thầu nhiều lần tới thời điểm nào phù hợp với diễn biến của thị trường.
-
Kinh tế Việt Nam
Vượt qua mùa khô hạn, xâm nhập mặn
17:01' - 22/04/2024
Khô hạn ở Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ đang diễn ra khắc nghiệt. Đồng bằng sông Cửu Long đã bước vào nửa cuối của cuối mùa khô song vẫn có nguy cơ bị thiệt hại nếu chủ quan.