Phân cấp trong trồng trọt và bảo vệ thực vật: Cơ sở quản lý nông nghiệp hiệu quả

Việc phân cấp, phân quyền trong quản lý lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật đang được Chính phủ đẩy mạnh với những quy định cụ thể, rõ ràng. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phát huy vai trò chủ động của chính quyền địa phương và cơ sở. Đây là bước đi phù hợp với yêu cầu thực tiễn, đáp ứng mục tiêu phát triển ngành nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hai văn bản quan trọng là Nghị định số 131/2025/NĐ-CP quy định phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Nghị định số 136/2025/NĐ-CP quy định phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường đã được Chính phủ ban hành, quy định cụ thể việc phân cấp, phân quyền giữa các cấp chính quyền trong quản lý nông nghiệp và môi trường. Đây là cơ sở pháp lý giúp phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm quản lý đồng bộ nhưng linh hoạt, sát với thực tiễn từng vùng, miền.

Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục giữ vai trò ban hành cơ chế, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước mang tính chiến lược, dài hạn. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao thực hiện 19 nhóm nhiệm vụ liên quan đến bảo tồn nguồn gen, công nhận, lưu hành, khảo nghiệm giống cây trồng, phân bón; cấp phép nhập khẩu, xuất khẩu giống cây trồng, phân bón; kiểm tra chất lượng và quản lý quảng cáo phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... Đây là những nội dung đòi hỏi chuyên môn sâu và sự điều phối thống nhất ở tầm quốc gia.

Một điểm nhấn quan trọng của phân quyền, phân cấp lần này là sự gia tăng thẩm quyền của UBND cấp tỉnh và cấp xã trong quản lý trồng trọt, bảo vệ thực vật. Chủ tịch UBND cấp tỉnh được giao quyền thực hiện hàng loạt nhiệm vụ như: cấp phép xuất khẩu giống cây trồng và hạt lai phục vụ nghiên cứu, khảo nghiệm, quảng cáo, triển lãm, trao đổi quốc tế không vì mục đích thương mại; chuyển giao quyền sử dụng giống cây trồng được bảo hộ; công nhận tổ chức khảo nghiệm giống cây trồng; cấp, cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất phân bón; cấp phép nhập khẩu phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; công nhận tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt (GAP)...

Việc phân cấp này thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc trao quyền tự chủ và trách nhiệm lớn hơn cho các cơ quan cấp tỉnh. Chính quyền tỉnh, thành phố nhờ vậy có thể chủ động hơn trong việc triển khai các chính sách, kịp thời đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân, đồng thời giảm tải đáng kể khối lượng công việc cho các cơ quan Trung ương.

Đặc biệt, UBND cấp xã cũng được giao thực hiện nhiều nhiệm vụ mang tính thực tiễn cao, gần gũi với đời sống người dân như: thu gom, xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng, tiêu hủy thuốc bảo vệ thực vật vô chủ; thực hiện các biện pháp bảo hộ quyền đối với giống cây trồng; quản lý, phát triển chăn nuôi, phòng chống dịch bệnh động vật, quản lý cơ sở giết mổ... Đây là sự khẳng định vai trò của cấp cơ sở trong quản lý, bảo vệ môi trường và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong nông nghiệp.

Cách tiếp cận mới trong phân cấp, phân quyền không chỉ giúp tinh giản bộ máy hành chính, giảm thiểu tình trạng chồng chéo, trùng lặp trong quản lý mà còn góp phần nâng cao tính phản ứng nhanh của chính quyền các cấp trước yêu cầu của thực tiễn. Đây được xem là nền tảng quan trọng để lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật Việt Nam phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, chính quyền địa phương đóng vai trò then chốt trong thực thi chính sách, bởi đây là nơi trực tiếp tương tác với người dân, doanh nghiệp. Chính vì vậy, phân quyền phải đi đôi với trách nhiệm và sự đầu tư đúng mức cho địa phương về cả nguồn lực và cơ chế phối hợp.

Với định hướng này, ngành nông nghiệp kỳ vọng sẽ tạo được những chuyển biến rõ nét trong quản lý giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của nông dân và doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy sản xuất nông nghiệp an toàn, hiệu quả và bền vững.