Phát triển AI làm trụ cột hợp tác khoa học và công nghệ Việt Nam - Singapore

Trước thềm chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Singapore, các chuyên gia, học giả tại địa bàn sôi nổi “hiến kế” để thúc đẩy hợp tác khoa học công nghệ (KHCN) & đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia giữa hai nước, đưa KHCN trở thành động lực phát triển mới để mở ra kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

KHCN & đổi mới, sáng tạo là nội dung nổi bật trong hợp tác Việt Nam - Singapore

Trả lời phỏng vấn TTXVN, Đại sứ Việt Nam tại Singapore, ông Trần Phước Anh cho rằng: “Chuyến thăm sắp tới của Tổng Bí thư Tô Lâm có ý nghĩa hết sức quan trọng và đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ song phương giữa Việt Nam và Singapore”. Hai nước cũng sẽ tập trung vào các lĩnh vực mang ý nghĩa chiến lược như chuyển đổi số, năng lượng sạch, hợp tác công nghệ và đổi mới sáng tạo, trung tâm tài chính...

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chính sách về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, ông Trần Phước Anh cũng chia sẻ thêm về các lĩnh vực cụ thể, tiềm năng trong hợp tác song phương như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ bán dẫn, về trung tâm tài chính.

Đại sứ Trần Phước Anh nhấn mạnh: “Đó là những lĩnh vực mà Việt Nam đang rất cần”, cũng như có thể học tập kinh nghiệm và thúc đẩy đầu tư của Singapore.

Trong khi đó, phát biểu tại một hội thảo trực tuyến do Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS–Yusof Ishak) tổ chức, Đại sứ Singapore tại Việt Nam Jaya Ratnam cho rằng việc nâng cấp quan hệ song phương lên tầm cao mới sẽ có thêm ý nghĩa với quan hệ song phương, đánh dấu một năm đặc biệt với Việt Nam và Singapore.

Việt Nam và Singapore đã tiến nhanh và tiến xa trong quan hệ hợp tác, tuy nhiên còn nhiều dư địa để hai nước khai phá các cơ hội mới, khai thác sâu sắc hơn các lĩnh vực sẵn có sau khi nâng cấp quan hệ ngoại giao song phương lên mức cao nhất - Đối tác Chiến lược Toàn diện.

Hai bên có nhiều cơ hội hợp tác đa dạng các lĩnh vực khi nâng cấp quan hệ. Ông Jaya Ratnam kêu gọi để việc nâng cấp quan hệ thêm thực chất, mở ra định hướng cho thập kỷ tiếp theo, hai nước cần mở rộng quan hệ đối tác sang các lĩnh vực mới, tập trung vào năng lượng tái tạo, bền vững, cơ sở hạ tầng, thực phẩm, nền kinh tế số và đổi mới, kết nối. Theo Quan hệ Đối tác Xanh - Số, được khởi xướng vào năm 2023, hai nước đã dành 2 năm qua để thực thi nhiều sáng kiến cụ thể.

AI trong sản xuất công nghiệp

Hiện nay, thế giới đang quan tâm tới xu hướng ứng dụng AI vào sản xuất nhằm tạo ra đột phá về hiệu suất, hiệu quả công nghiệp, giúp nâng sức cạnh tranh vượt bậc cho các nền kinh tế. Theo Phó Giáo sư Phạm Quang Cường, chuyên gia tại Singapore, Singapore tuy nhỏ bé nhưng có nền công nghiệp khá mạnh, đóng góp khoảng 20% GDP và họ đầu tư khá nhiều và lâu dài vào công nghiệp sản xuất với các kế hoạch 5 năm để phát triển một cách bài bản.

Trong nước, Tổng Bí thư Tô Lâm thường xuyên nhấn mạnh KHCN phải là lực lượng sản xuất mới, phải coi KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là “chìa khóa vàng”, là yếu tố sống còn để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu, đồng thời hiện thực hóa khát vọng hùng cường và thịnh vượng của dân tộc ta.

Phó Giáo sư Phạm Quang Cường cho rằng Việt Nam muốn phát triển bền vững thì cần sở hữu lĩnh vực sản xuất mạnh mẽ, ứng dụng sâu các công nghệ cao vào sản xuất, trong đó hướng sự chú ý vào phát triển và ứng dụng AI trong công nghiệp sản xuất.

Phó Giáo sư Phạm Quang Cường nhấn mạnh: “Yếu tố quan trọng để giúp đất nước dân giàu nước mạnh là phải tập trung vào mảng sản xuất. Trong đó, để phát triển bền vững, Việt Nam phải sở hữu được các công nghệ sản xuất. Việt Nam phải có nỗ lực từ trong nước và đứng ra phát triển được và sở hữu được các công nghệ trong quá trình sản xuất”.

Ông Phạm Quang Cường, đồng thời cũng là nhà sáng lập Công ty Eureka Robotics tại Singapore, chia sẻ thêm mục đích các dự án của ông là phát triển được các công nghệ lõi về mảng Robotics và AI ứng dụng trong sản xuất làm cho Việt Nam có thể đứng đầu được và sở hữu các công nghệ trong sản xuất.

Việt Nam có những bước đi nhanh để đón đầu trong mảng số hóa. Điều quan trọng để phát triển bền vững là phải có nhiều ứng dụng sâu vào công nghiệp sản xuất. Trong khi đó, ứng dụng của AI và tự động hóa ở trong công nghiệp sản xuất sẽ không nhanh và khó có thể đi tắt.

Ông Phạm Quang Cường nhấn mạnh: “Ứng dụng AI và tự động hóa ở trong quá trình sản xuất cần mất nhiều thời gian, phải đi lên từng bậc để tiến lên công nghệ tiên tiến. Đây là khó khăn và cần nhiều kiên trì để có thể phát triển bài bản”.

Để đóng góp vào thực hiện chủ trương trong nước nhằm bắt kịp và vượt trên xu hướng chung của thế giới, Phó Giáo sư Phạm Quang Cường nhìn nhận Việt Nam có nhiều lợi thế rất tốt, đặc biệt là về các thế hệ trẻ tài năng và có nhiều động lực, kỹ sư phát triển phần mềm AI có trình độ rất cao trong khi chi phí nhân công không đắt đỏ như các nước khác…

Đồng thời, từ quá trình phát triển ý tưởng và vận hành Eureka Robotics tại Singapore, ông Phạm Quang Cường cho rằng: “Không nhất thiết phải cần quá nhiều đầu tư cho một công ty khởi nghiệp, mà có thể sử dụng nhân lực chất lượng để phát triển sản phẩm đột phá. Đây là điểm mạnh để Việt Nam vươn lên và cạnh tranh với các công ty trên thế giới, ngay cả không có nhiều nguồn vốn”.

Việt Nam cũng có thể triển khai một số chính sách hỗ trợ, đáng kể như xây dựng các công ty khởi nghiệp có nhiều tham vọng xây dựng được các công nghệ lõi ứng dụng trong ngành sản xuất để có điểm đến cho nguồn nhân lực trẻ, tài năng về phát triển phần mềm, phát triển công nghệ AI

Tăng cường đầu tư vào các công ty truyền thống hoặc các công ty khởi nghiệp để tạo đột phá. Vì đào tạo nhân lực chất lượng cao chỉ là điểm đầu và cần có công ty đầu ngành, tiến nhanh để có thể sử dụng nguồn nhân lực này. Chính phủ cũng có thể nghiên cứu thêm các quỹ đầu tư để mở ra các đầu tư lớn hơn giúp kích thích phát triển nhanh hơn nữa để cạnh tranh với các công ty hàng đầu thế giới.

“Hiện Singapore cũng có một số chương trình để kích hoạt đầu tư cho các công ty khởi nghiệp công nghệ như vậy”, ông Phạm Quang Cường nói thêm.

Động lực của AI trong cải cách hành chính

Việt Nam đang tiến hành “cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị”, có thể coi là mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỷ qua. Đặt lợi ích người dân vào trung tâm của cuộc “cách mạng này”, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh phải cải cách hành chính “thực chất”, phục vụ nhân dân, hướng tới mục tiêu nâng cao đời sống cho người dân.

Trong khi đó, cũng như nhiều quốc gia đang tiến nhanh trong xây dựng thành phố thông minh, Singapore hiện đang đẩy mạnh ứng dụng AI trong hỗ trợ người dân thực hiện các thủ tục. Một số ứng dụng có thể tích hợp tới 40 thủ tục hành chính có hỗ trợ AI để người dân dễ dàng, thuận tiện và nhanh chóng tiếp cận. Singapore cũng xây dựng các phần mềm, ứng dụng AI làm “trợ lý ảo” cho các nhân viên hành chính công để thúc đẩy hiệu quả làm việc, giảm thời gian xử lý thủ tục hành chính…

Việt Nam cũng xác định rõ còn nhiều tồn tại, “điểm nghẽn” về thủ tục hành chính đã và đang gây cản trở, làm lỡ cơ hội phát triển, từ đó đặt ra nhu cầu cấp bách phải cải cách thủ tục hành chính, tinh giảm bộ máy…

Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu đánh giá: “Việt Nam rất chú trọng vào vấn đề khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo… AI tạo ra những mô thức mới trong quản trị, nhất là biện pháp và cải thiện tốc độ”. Theo Giáo sư Vũ Minh Khương cần nhìn nhận AI là một bước có tính cách mạng trong quản lý, quản trị, giúp thay đổi nhiều quy trình, quy chế theo kiểu cũ, chuyển đổi theo hướng “giảm quản lý, tăng quản trị”.

Việt Nam và Singapore nếu hợp tác hiệu quả có thể tạo ra sức mạnh và những giá trị lớn. Đúc rút kinh nghiệm từ mô hình của Singapore, Giáo sư Vũ Minh Khương nhấn mạnh: “Có thể giải quyết bài toán cho toàn bộ các cơ quan hành chính Chính phủ, có bước tiến thần tốc, hoàn thiện căn bản bộ máy Chính phủ theo nền tảng số…”.

Ông Vũ Minh Khương cũng nêu một số giải pháp như thành lập các nhóm đặc trách về quan hệ Việt Nam - Singapore, giúp Chính phủ đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính công, hợp tác về xây dựng trung tâm dữ liệu; kêu gọi việc nghiên cứu, kế thừa kinh nghiệm của Singapore, chủ động hơn để tìm kiếm đối tác hợp tác trong vấn đề này.

Với những quyết tâm chính trị và các chính sách KHCN vừa được thông qua, cùng những xung lực mạnh mẽ từ Tổng Bí thư và các lãnh đạo cấp cao của Việt Nam, Giáo sư Vũ Minh Khương bày tỏ lạc quan rằng “Việt Nam có thể tiến nhanh và rất xa trong tương lai” trên con đường đi đến thành công, phồn vinh của dân tộc.