Phát triển hàng không tầm thấp trong đời sống kinh tế, xã hội

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 12/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), trong đó có nội dung về vận tải hàng không tầm thấp.

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị), về phạm vi điều chỉnh và giải thích thuật ngữ được quy định tại Điều 1 và Điều 2, dự thảo có phạm vi điều chỉnh rộng, bao quát nhiều nội dung. Đại biểu đề nghị làm rõ phạm vi điều chỉnh đối với phương tiện vận tải hàng không tầm thấp UAV (viết tắt của Unmanned Aerial Vehicle - tạm dịch là thiết bị bay không người lái), giao trách nhiệm hoàn toàn cho Chính phủ quy định để bảo đảm tính minh bạch, thống nhất và tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Thành phố Hồ Chí Minh) nêu thực tế: Tình trạng giao thông đình trệ trong các khung giờ cao điểm luôn là vấn đề nhức nhối trong công tác điều hành, quản lý đô thị, gây ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế, môi trường đô thị và chất lượng cuộc sống của người dân. Theo đại biểu, các đô thị hiện đại trên thế giới đã bắt đầu chuyển một phần hoạt động logistics lên không trung bằng hệ thống UAV.

Đại biểu cho rằng, nếu sớm có hành lang pháp lý, việc ứng dụng UAV ở đô thị Việt Nam hoàn toàn có thể giúp giảm lưu lượng xe, phục vụ giao hàng nhỏ, giảm kẹt xe, giảm phát thải, tăng tốc độ giao nhận hàng hóa, đặc biệt trong thương mại điện tử, logistics đô thị... “Ở một thành phố hơn 10 triệu dân, việc di chuyển một gói hàng 2 km đôi khi mất 45 phút, nhưng khi dùng một thiết bị bay tầm thấp, công việc đó hoàn thành trong 5 phút. Tôi nghĩ đây không chỉ là câu chuyện của tương lai xa mà là hướng đi rất thực tế mà luật nên mở đường...”, đại biểu Bảo Trân nhấn mạnh.

Trong xu hướng phát triển nhanh, mạnh của khoa học - công nghệ, theo đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, “dù muốn hay không thì việc ứng dụng UAV vào hoạt động của đời sống xã hội sẽ là một tất yếu”. Do đó, cần phải có hành lang pháp lý nhất định để từng bước định hình hoạt động của UAV một cách có kiểm soát.

“Nếu chúng ta làm đúng, có kiểm soát thì UAV thực sự sẽ góp phần giải quyết bài toán nan giải là tình trạng kẹt xe, ô nhiễm môi trường ở các đô thị hiện đại, là cánh tay nối dài của đô thị thông minh”, đại biểu nhấn mạnh.

Để khắc phục khoảng trống pháp lý, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đề xuất Ban soạn thảo xem xét bổ sung một điều mới về quản lý hoạt động phương tiện bay không người lái vào dự thảo luật, cụ thể quy định: Phương tiện bay không người lái hoạt động trong khu vực dân cư đô thị hoặc khu vực trọng yếu phải được đăng ký định danh điện tử và khai báo vùng hoạt động.

Việc cấp phép, giám sát, quản lý UAV, UAS (viết tắt của Unmanned Aerial System - tạm dịch là hệ thống máy bay không người lái) được thực hiện theo cơ chế phối hợp giữa Bộ Xây dựng, Bộ Quốc phòng và Bộ Công an. Chính phủ quy định cụ thể khu vực cấm bay, hành lang bay, độ cao tối đa, phương án xử lý sự cố và cơ chế vô hiệu hóa UAV vi phạm. Đồng thời, khuyến khích nghiên cứu, phát triển công nghệ trong nước phục vụ quản lý UAV, bao gồm radar tầm thấp, bản đồ số và hệ thống định danh điện tử.

“Rất cần một tầm nhìn mở, vừa bảo đảm quản lý chặt chẽ, vừa tạo không gian thử nghiệm... Nếu chúng ta chậm trễ trong việc hoàn thiện pháp lý, Việt Nam có thể bỏ lỡ cơ hội lớn trong cuộc đua chuyển đổi công nghệ toàn cầu. Vì vậy, tôi đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu và bổ sung các quy định về phương tiện bay không người lái vào dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) để luật của chúng ta vừa hiện đại, hội nhập, vừa an toàn, chặt chẽ và khả thi trong thực tế”, đại biểu đề xuất.

Đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) khẳng định: Nền kinh tế hàng không tầm thấp là một trong những hướng đi chiến lược của thế giới trong kỷ nguyên hậu công nghiệp. Nêu các ví dụ về ứng dụng của hàng không tầm thấp hiện nay tại các quốc gia, đại biểu Ngô Trung Thành cho rằng hàng không tầm thấp không chỉ còn là câu chuyện kỹ thuật mà đã trở thành một cấu phần thực sự quan trọng của nền kinh tế hiện đại.

Theo đại biểu, trước xu thế phát triển hàng không tầm thấp trên thế giới đang diễn ra mạnh mẽ, đối với Việt Nam đây cũng là cơ hội rất lớn. Nước ta có địa hình trải dài, đa dạng - từ đồng bằng, miền núi đến hải đảo; dân số lớn, nhu cầu cao về vận tải, du lịch, nông nghiệp. Như vậy, nhu cầu sử dụng máy bay không người lái ngày càng tăng mạnh. Việt Nam lại có nguồn nhân lực trẻ, sáng tạo và công nghệ UAV trong nước cũng đang phát triển rất nhanh.

Hoàn toàn nhất trí với ý kiến của các đại biểu đã nêu trước đó, đại biểu Ngô Trung Thành nhấn mạnh nếu chớp được thời cơ, đi trước một bước, chúng ta có thể đón đầu làn sóng công nghệ bay tầm thấp, đóng góp hiệu quả, thiết thực vào mục tiêu phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Đối với các ý kiến liên quan đến vận tải hàng không tầm thấp, Bộ trưởng khẳng định, hiện nay việc ứng dụng tàu bay không người lái và phương tiện bay khác ngày càng phổ biến, tạo ra các hoạt động kinh tế mới trên nhiều lĩnh vực như vận tải, du lịch, nông nghiệp, truyền thông, giải trí – đặc biệt là lĩnh vực khảo sát địa hình...

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, đây là lĩnh vực mà đa số các quốc gia phát triển đều đang tiếp tục nghiên cứu, với những cơ chế, chính sách giám sát, quản lý chặt chẽ, gắn với an ninh, quốc phòng. Vì vậy, dự thảo Luật lần này chỉ đặt nền móng cho phát triển hàng không tầm thấp trong các lĩnh vực đời sống kinh tế – xã hội.

Về việc tổ chức thực hiện, Bộ trưởng cho biết: Chính phủ sẽ căn cứ vào yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và quy định chung về việc áp dụng vận tải, trong đó có cả hoạt động vận tải hàng không tầm thấp theo hướng phù hợp với thực tiễn; qua thực hiện sẽ đánh giá, tổng kết để bảo đảm phát triển kinh tế bền vững, đồng thời phải đặc biệt bảo đảm an toàn hàng không, quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội.

“Phải đưa vấn đề an ninh, an toàn lên hàng đầu đối với các phương tiện bay tầm thấp. Đây là vấn đề rất quan trọng. Chỉ khi chúng ta quản lý được tất cả các phương tiện này - từ khi cất cánh, chở hàng gì, chở người như thế nào... thì chúng ta mới có thể làm được”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cũng tại phiên họp, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá.