Quan hệ Anh - EU sắp sang trang mới

Thủ tướng Anh Boris Johnson (trái) và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen (phải) tại cuộc gặp ở London, Anh, ngày 8/1/2020. Ảnh: AFP/TTXVN

Gần 5 năm kể từ khi cuộc khủng hoảng Brexit bắt đầu, Anh và Liên minh châu Âu (EU) đã đạt được thỏa thuận thương mại để xác định mối quan hệ song phương sau ngày 31/12/2020, giúp hai bên tránh được cái kết đầy hỗn loạn về kinh tế khi thời gian chuyển tiếp của Brexit kết thúc.
Bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, cho biết: “Đó là một con đường dài và quanh co, nhưng chúng tôi cuối cùng cũng đạt được thỏa thuận. Đây là khoảnh khắc đánh dấu sự kết thúc của một hành trình dài”.
Đối với Thủ tướng Anh Boris Johnson, người đã giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử năm 2019 với cam kết hoàn thành tiến trình Brexit, thỏa thuận này cho phép ông thực hiện lời hứa đó.

Phát biểu ngay sau khi đạt được thỏa thuận ông nói: “Chúng ta đã giành lại quyền kiểm soát luật pháp và vận mệnh của mình. Lần đầu tiên kể từ năm 1973, chúng ta sẽ là một quốc gia ven biển độc lập với toàn quyền kiểm soát vùng biển của chính mình”.
Nhưng để đạt được điều đó, Thủ tướng Anh đã phải đưa ra những nhượng bộ đáng kể, đặc biệt là về các quy tắc hỗ trợ của nhà nước cho các doanh nghiệp và quyền đánh bắt cá của châu Âu trong những vùng biển đó.
Theo thỏa thuận, các ngư dân EU được bảo đảm quyền tiếp cận các vùng biển của Anh trong khoảng thời gian quá độ kéo dài hơn 5 năm kể từ ngày 1/1/2021, nhưng với hạn ngạch bị cắt giảm 25% so với hiện nay.

Khi thời gian quá độ trên kết thúc, quyền tiếp cận các vùng biển Anh sẽ phụ thuộc vào những cuộc đàm phán hàng năm giữa hai bên.
Một mối lo ngại lớn hơn là các điều khoản của thỏa thuận gần như chỉ tập trung vào vấn đề mua bán hàng hóa, chưa đề cập đến lĩnh vực dịch vụ vốn chiếm 80% nền kinh tế Anh.

EU vẫn chưa đưa ra quyết định công nhận các quy định của Anh đối với dịch vụ tài chính là tương đương với các quy định của EU, để các công ty tại Anh được tiếp tục cung cấp dịch vụ tại các thị trường EU.
Mặc dù giao dịch hàng hóa, chiếm một nửa trong số 900 tỷ USD kim ngạch thương mại hàng năm của EU-Anh, sẽ được hưởng thuế quan 0% nhưng điều này không có nghĩa là giao dịch hàng hóa sẽ không phải đối mặt với bất cứ rào cản nào.

Các quy tắc hải quan, tiêu chuẩn quy định và kiểm tra biên giới mà EU đặt ra với các nước thứ ba sẽ áp dụng cho Anh, khiến giao dịch chậm hơn và chi phí cao hơn.
Với những thay đổi trong mối quan hệ hai bên, Văn phòng trách nhiệm ngân sách Anh dự báo trong vòng 15 năm, nền kinh tế Anh bị thiệt hại 4% so với việc vẫn là thành viên của EU.

Tuy nhiên, kết quả đó vẫn tốt hơn so với việc không đạt được một thỏa thuận khi mức thiệt hại của nền kinh tế Anh sẽ là 6% trong cùng khoảng thời gian.
Một thỏa thuận thương mại sẽ làm dịu đi ảnh hưởng của Brexit, mặc dù các nhà kinh tế cảnh báo rằng việc rời khỏi quỹ đạo EU vẫn sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế lớn thứ 6 thế giới./.