Robinhood và Citadel “lọt” tầm ngắm của các nhà quản lý chứng khoán Mỹ?

Tờ Australia Financial Review vừa trích dẫn bài viết của hai tác giả Douglas MacMillan và Yeganeh Torbati đăng tải trên tờ Washington Post với nhận định rằng Robinhood, ứng dụng giao dịch trực tuyến được ưa chuộng của các nhà đầu tư nhỏ toàn cầu, đã dành vài năm qua để nuôi dưỡng mối quan hệ gần gũi với một trong những người chơi lớn nhất của Phố Wall, đồng thời bồi đắp mối quan hệ chặt chẽ với một số thể chế quyền lực mạnh ở Washington (Mỹ).

Robinhood có trụ sở chính tại Thung lung Silicon. Doanh thu của nền tảng trực tuyến này phần lớn đến từ Công ty chứng khoán Citadel, “gã khổng lồ” trong lĩnh vực dịch vụ tài chính có trụ sở tại Chicago.

Hồ sơ pháp lý của Robinhood cho thấy công ty có thu phí dịch vụ của các nhà đầu tư lớn, khoản phí này được gọi là phí “nhà tạo lập thị trường”, cho phép họ được truy cập thông tin thời gian thực về những cổ phiếu mà người dùng trên nền tảng của Robinhood đang mua và bán, một hành động theo một số nhà quản lý và quan sát trong ngành nhìn nhận là sự xung đột lợi ích tiềm ẩn.

Hơn một nửa số đơn đặt hàng của khách hàng thuộc Robinhood được chuyển đến Citadel, đối tác thị trường lớn nhất tính theo số lượng. Ngoài ra ứng dụng này cũng làm việc chặt chẽ với Virtu, G1X, Wolvernine và Two Sigma.

Tuy nhiên, mối quan hệ của Robinhood với các công ty đầu tư lớn có thể sẽ phải đối mặt với sự giám sát, sau khi Robinhood quyết định thực hiện một bước đi đặc biệt vào ngày 28/1. Cụ thể ứng dụng này đã bất ngờ hạn chế giao dịch của một số cổ phiếu nhất định, vốn đang bị đẩy giá lên ngưỡng cao “đáng ngạc nhiên” nhờ các cuộc trò chuyện trên các bảng tin nhắn Reddit.

Sau khi giao dịch bị ngăn chặn, người dùng Reddit đã cáo buộc Citadel và nhà sáng lập tỷ phú của công ty, ông Ken Griffin, gây áp lực buộc Robinhood hạn chế giao dịch một số cổ phiếu nhất định. Một động thái, theo các nhà đầu tư nhỏ lẻ, có thể giúp ngăn chặn thiệt hại sâu hơn cho những người bán khống cổ phiếu, vốn đã thua lỗ hàng tỷ đồng khi đặt cược vào GameStop.

Trên mạng xã hội Twitter và diễn đàn Wallstreetbets của Reddit, các nhà đầu tư nhỏ lẻ suy đoán rằng Robinhood đã phải chịu áp lực từ đối tác kinh doanh quyền lực của mình. Vì nền tảng ứng dụng này vốn không tính phí người dùng, nên một phần quan trọng trong mô hình kinh doanh của Robinhood là dựa vào Citadel và các công ty tài chính tương tự.

Phản pháo lại những cáo buộc, trên trang blog của công ty vào chiều ngày 28/1, Robinhood mạnh mẽ phủ nhận chịu áp lực bởi các nhà đầu tư lớn mà công ty này hợp tác cùng để thực hiện giao dịch. Thông báo viết: “Đây là một quyết định quản lý rủi ro và không được đưa ra theo hướng của các nhà tạo lập thị trường mà chúng tôi hướng tới”. Ngoài ra, người phát ngôn của Robinhood đã từ chối bình luận về mối quan hệ của công ty với các nhà tạo lập thị trường.

Cùng thời điểm, phát ngôn viên của Citadel, Josh Zeitz, đã lên tiếng cho biết Citadel “không hướng dẫn hoặc đưa ra bất kỳ tác động nào khiến các nhà môi giới đi đến quyết định ngừng, đình chỉ, hạn chế giao dịch hoặc từ chối hoạt động kinh doanh”.

Citadel LLC, một quỹ đầu cơ riêng biệt cũng do tỷ phú Griffin thành lập, gần đây đã giúp giải cứu Melvin Capital, một quỹ đầu tư vừa bị sụt giảm 30% doanh thu chỉ trong vòng vài tuần gần đây, sau khi bán khống cổ phiếu GameStop.

Chuỗi sự kiện mới nhất trên sàn chứng khoán Mỹ đã gây ra phản ứng nhanh chóng từ một loạt các nhà lập pháp nước sở tại. Một số Thượng nghị sỹ Quốc hội cho biết họ ủng hộ cuộc điều tra về quyết định ngăn chặn của Robinhood trong vụ việc GameStop.

Nghị sỹ Maxine Waters, thành viên của Hạ viện Mỹ, thông báo Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện Mỹ sẽ tổ chức phiên điều trần để xem xét làm cách nào mà thị trường đã bị các quỹ đầu tư và các đối tác tài chính của họ thao túng để thu lợi, trong khi một số nhà đầu tư khác phải trả giá. Tương tự, Lauren Hitt, phát ngôn viên của Nghị sỹ Ocasio-Cortez, khẳng định rằng: “Vai trò của Citadel cần phải được xem xét”.

Ngày 29/1, Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Mỹ (SEC) tiết lộ đang “theo dõi chặt chẽ” sự biến động của thị trường chứng khoán, do “có khả năng khiến các nhà đầu tư thua lỗ nhanh chóng và nghiêm trọng, làm suy yếu niềm tin thị trường”. Vào ngày 29/1, Robinhood thông báo sẽ tiếp tục cho phép “mua có giới hạn” cổ phiếu GameStop và một số cổ phiếu bị thiếu hụt lớn (sau khi bán khống), khiến cổ phiếu của GameStop tăng vọt gần 70%.

Quốc hội Mỹ đã lên kế hoạch xem xét thỏa thuận chia sẻ dữ liệu để đổi lấy hàng triệu USD của Citadel với Robinhood. Những loại thỏa thuận này, được gọi là khoản thanh toán cho “dòng lệnh”, trở nên phổ biến hơn trong vài năm gần đây và đặc biệt trở thành nguồn sinh lợi lớn hơn nữa trong thời kỳ bùng nổ đại dịch thương mại năm 2020. Chúng dẫn tới sự chú ý ngày càng tăng của các cơ quan quản lý, trong bối cảnh có nhiều lo ngại rằng các thỏa thuận như vậy có thể làm tổn thương các nhà đầu tư quy mô trung bình.

Robert Weissman, Chủ tịch của Public Citizen, một tổ chức vận động người tiêu dùng phi lợi nhuận, cho biết vì sự “điên cuồng” của GameStop, “các nhà quản lý đã có cơ hội kiểm tra những gì đang diễn ra và có quyền truy cập thông tin về những mối quan hệ thực tế như thế nào”.

Robinhood cũng như các công ty môi giới khác không thể thực hiện giao dịch một cách trực tiếp, vì vậy họ thường hợp tác với các công ty tạo lập thị trường để thực hiện chúng. Quy định của luật pháp yêu cầu Robinhood phải làm việc với các nhà tạo lập thị trường nhằm cung cấp cho người dùng trên nền tảng ứng dụng các giá thị trường tốt nhất cho một giao dịch nhất định.

Khi Robinhood chỉ đạo một giao dịch cho một trong những bên thứ ba này, nhà tạo lập thị trường sẽ biết được cổ phiếu nào đang được mua hoặc bán trước khi giao dịch xảy ra.

Citadel và các nhà tạo lập thị trường khác trả cho Robinhood một khoản phí nhỏ để được hưởng đặc quyền này. Chúng cung cấp cho các công ty tạo lập thị trường thông tin về các mô hình kinh doanh bán lẻ. Citadel cho biết, họ sử dụng thông tin để cải thiện các thuật toán giao dịch của mình.

Nhưng thực tế là các nhà tạo lập thị trường đã thu được một khoản lợi nhuận nhỏ trên “spread” (chênh lệch giữa giá mua và giá bán trên sàn giao dịch), hoặc chênh lệch về giá giữa những gì người dùng Robinhood đặt mua và giá mà chứng khoán đang được bán trên thị trường.

Hồ sơ pháp lý của Robinhood cho thấy công ty này tạo ra 271 triệu USD từ tất cả các khoản thanh toán theo luồng đặt hàng trong nửa đầu năm 2020. Vì là loại hình công ty được tổ chức chặt chẽ (hơn một nửa số cổ phần do một vài cá nhân nắm giữ), Robinhood không công khai tổng doanh thu cũng như các khoản thanh toán theo đơn đặt hàng. Người phát ngôn của Robinhood cũng từ chối bình luận về mô hình kinh doanh của công ty.

Những người chỉ trích loại thỏa thuận hợp tác giữa các nền tảng ứng dụng giao dịch và công ty tạo lập thị trường cho rằng chúng nhắm vào một loại thuế ẩn đối với các nhà đầu tư non trẻ (nhà đầu tư mới gia nhập thị trường). Thậm chí, nhà chính trị gia Carl Levin đã lên tiếng kêu gọi Washington nên cân nhắc về lệnh cấm thực hiện hành vi thanh toán theo dòng lệnh.

Tháng cuối năm 2020, Robinhood đã trả 65 triệu USD cho SEC để giải quyết một cáo buộc liên quan tới các thỏa thuận về dòng lệnh của công ty. Cơ quan của chính phủ Mỹ phát hiện ra rằng Robinhood đã lừa dối người dùng trên nền tảng của mình khi không tiết lộ các khoản thanh toán nhận được từ các công ty đầu tư và không tìm được đối tác đầu tư đưa ra mức giá cạnh tranh nhất để thực hiện giao dịch.

Vào thời điểm đó, trong một tuyên bố của mình, Robinhood cho công ty đã hoàn toàn minh bạch trong giao tiếp với khách hàng về các dòng doanh thu hiện tại và việc dàn xếp với SEC liên quan đến “các hoạt động lịch sử, không phản ánh Robinhood hiện tại”.

Các quy định giám sát mới xung quanh giao dịch cổ phiếu GameStop được cho là sẽ kiểm tra mức độ ảnh hưởng chính trị của hai công ty, sau khoảng thời gian đầu tư vào việc xây dựng kết nối với Washington.

Theo thông tin từ hồ sơ và phân tích của Trung Tâm Phản ứng Chính trị, năm 2020, Robinhood đã tăng cường hệ thống nhân viên quản lý, chi 75.000 USD để vận động chính phủ Mỹ và thuê các nhà vận động hành lang có quan hệ chặt chẽ với cơ quan quản lý Phố Wall, cũng như các ủy ban giám sát của quốc hội.

Trong khi đó, Citadel được cho là đã chi 550.000 USD cho việc vận động hành lang chính trị. Một cựu nhân viên Bộ Tài chính và một cựu trợ lý thuế trên Đồi Capitol thuộc số những người vận động hành lang cho Citadel. Ngoài ra, nhiều thông tin cho thấy Citadel cũng đã trả cho Bộ trưởng Tài chính mới nhậm chức của Tổng thống Joe Biden, Janet Yellen, từ 107.000 đến 760.000 USD cho các bài diễn thuyết trong thời gian 2019 - 2020, theo các bản kê khai tài chính công khai của bà.

Citadel từ chối bình luận về thông tin vận động hành lang hoặc các khoản thanh toán cho bà Yellen. Về phía tân Bộ trưởng Tài chính, bà Yellen khẳng định việc trở thành diễn giả tại các diễn đàn, hội nghị là hoàn toàn hợp pháp và bà đã tham gia với tư cách cá nhân, có xin phép bằng văn bản trước đó, vào bất kỳ vấn đề nào liên quan tới Citadel hoặc các công ty tài chính khác mà bà nhận thù lao phát biểu./.