Sáng kiến OCOP lan tỏa 'Bốn tốt hơn'

Diễn đàn cấp cao liên khu vực về mô hình OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) được tổ chức bởi Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) trong hai ngày 15 - 16/7, hướng đến mục tiêu "Bốn tốt hơn": sản xuất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường tốt hơn và cuộc sống tốt hơn.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho biết, Diễn đàn là kết quả cụ thể về sáng kiến của Tổng Giám đốc FAO Qu Dongyu (Khuất Đông Ngọc), được khởi xướng trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 2/2025. Sáng kiến này đã kết nối các nỗ lực toàn cầu và khu vực nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chương trình OCOP của Việt Nam, cũng như sáng kiến OCOP toàn cầu của FAO.

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, tầm nhìn của Việt Nam về OCOP là xây dựng chuỗi giá trị bền vững, cạnh tranh và bao trùm, nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho người dân. OCOP không chỉ là thương hiệu mà là mô hình tích hợp giữa nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng trong hệ sinh thái sáng tạo, nâng cao năng lực, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu và kết nối thị trường.

Chương trình OCOP của Việt Nam được triển khai hơn 7 năm qua không chỉ góp phần hiện thực hóa mục tiêu 'Bốn tốt hơn' mà còn xác định và phát huy lợi thế sản phẩm chiến lược của từng địa phương, từng quốc gia, trên cơ sở tôn trọng bản sắc, khai thác bền vững và tiếp cận thị trường toàn cầu. Do vậy, việc thiết lập mạng lưới và cơ chế chia sẻ thông tin về chính sách, công nghệ và thị trường giữa các quốc gia để hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP một cách bền vững.

"Nhằm cùng nhau phát triển chương trình OCOP gắn với mục tiêu 'Bốn tốt hơn' của FAO, các quốc gia Nam bán cầu cần tăng cường hợp tác đào tạo, nâng cao năng lực cho các nhà quản lý, hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn, đặc biệt chú trọng đến nhóm đối tượng yếu thế như phụ nữ, người lớn tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số… Bên cạnh đó, tôi khuyến khích thí điểm mô hình hợp tác công - tư - cộng đồng nhằm huy động các nguồn lực tài chính, kỹ thuật và tri thức bản địa phục vụ phát triển nông thôn và nâng cao giá trị sản phẩm OCOP", ông Nam cho biết.

Đến tháng 6/2025, cả nước đã có 16.855 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên, trong đó 72,8% sản phẩm 3 sao, 26,7% sản phẩm 4 sao, 126 sản phẩm 5 sao. Sản phẩm OCOP đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp yêu cầu của thị trường, qua đó góp phần gia tăng giá trị, giúp các chủ thể tăng quy mô sản xuất và doanh thu. Trên cơ sở đó, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh việc thiết lập mạng lưới và cơ chế chia sẻ thông tin về chính sách, công nghệ và thị trường giữa các quốc gia Nam - Nam để hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP một cách bền vững.

Bà Beth Bechdol - Phó Tổng Giám đốc FAO, đánh giá, Việt Nam là một quốc gia năng động, đóng vai trò tích cực trong các nỗ lực chuyển đổi nông nghiệp bền vững. Sáng kiến OCOP được triển khai tại Việt Nam từ năm 2018 với mục tiêu thúc đẩy các sản phẩm nông sản địa phương chưa được khai thác hết tiềm năng, đưa chúng vào chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại. OCOP không chỉ là động lực phát triển kinh tế địa phương mà còn là nền tảng cho chiến lược tăng trưởng nông nghiệp bền vững.  Việc đa dạng hóa sản phẩm, tăng khả năng chống chịu và thúc đẩy chia sẻ tri thức giữa các quốc gia là chìa khóa để châu Á và châu Phi cùng hành động, cùng tiến về phía trước.

Thông qua sáng kiến Sáng kiến Mỗi quốc gia một sản phẩm ưu tiên (phiên bản OCOP quốc tế), tổ chức FAO đang hỗ trợ phát triển 56 sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, góp phần nâng cao sinh kế cho người dân và phát huy tiềm năng, lợi thế, giá trị văn hóa từng địa phương. FAO đang tích cực hợp tác với các trung tâm khoa học và đổi mới hàng đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương để tăng cường chuỗi giá trị của các sản phẩm nông nghiệp đặc biệt (SAP), qua đó hỗ trợ mục tiêu “Bốn tốt hơn”. Kết quả của sự hợp tác này chính là việc áp dụng một công cụ truy xuất nguồn gốc địa lý và môi trường mang tính tiên phong, nhằm khuyến khích sản xuất SAP bền vững.

Tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, các văn phòng FAO đang tích cực hỗ trợ quảng bá sản phẩm OCOP, nâng cao năng lực địa phương và đưa các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng ra thị trường toàn cầu. "Chúng tôi có thể khẳng định rằng, OCOP đang dần trở thành một trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế nông thôn khu vực", bà Beth Bechdol khẳng định.