Sinh vật ngoại lai xâm hại gây thiệt hại 35 tỷ USD mỗi năm

Muỗi được được nuôi tại một phòng thí nghiệm tại Singapore. Ảnh: AFP/TTXVN

Các nhà nghiên cứu ngày 26/5 cho biết, từ những loài thực vật làm tắc nghẽn sông ngòi đến côn trùng mang mầm bệnh, chi phí kinh tế trực tiếp do các loài ngoại lai xâm hại trên toàn thế giới đã lên tới trung bình khoảng 35 tỷ USD mỗi năm trong nhiều thập kỷ.

Theo báo cáo trên tạp chí Nature Ecology & Evolution, kể từ năm 1960, thiệt hại do các loài động thực vật không phải bản địa mở rộng sang lãnh thổ mới đã tiêu tốn của xã hội hơn 2.200 tỷ USD, cao hơn 16 lần so với các ước tính trước đây.

Sự lây lan ngày càng nhanh của các loài xâm hại – từ muỗi, lợn rừng đến các loài thực vật khó diệt trừ – đang tàn phá nông nghiệp, lan truyền dịch bệnh và thúc đẩy tốc độ tuyệt chủng của các loài ngày càng gia tăng. Các tính toán trước đây dựa trên dữ liệu không đầy đủ, cho ra kết quả thấp hơn nhiều so với thực tế.

Để có được một bức tranh chính xác hơn, một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế do Ismael Soto, một nhà khoa học tại Đại học Nam Bohemia ở Cộng hòa Séc, dẫn đầu đã tổng hợp dữ liệu về 162 loài xâm hại có chi phí đã được ghi nhận rõ ràng ở ít nhất một vài quốc gia. Sau đó, họ đã mô hình hóa tác động kinh tế đối với 78 quốc gia khác như Bangladesh và Costa Rica, những nơi trước đây không có dữ liệu.

"Chúng tôi đã dự đoán chi phí xâm lấn sẽ bị đánh giá thấp, nhưng mức độ của nó thực sự đáng kinh ngạc," ông Soto cho biết và nhận định nguyên nhân chủ yếu là do khối lượng lớn thương mại và du lịch, hàng chục nghìn loài động thực vật đã bén rễ, đôi khi theo đúng nghĩa đen, ở những nơi xa quê hương của chúng.

Châu Âu cho đến nay là lục địa bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi hiện tượng này, tiếp theo là Bắc Mỹ và Châu Á.

"Thực vật là nhóm gây thiệt hại kinh tế lớn nhất, cả về thiệt hại lẫn chi phí quản lý," ông Soto nói. "Các điểm nóng về chi phí bao gồm các khu vực đô thị ven biển, đặc biệt là ở châu Âu, miền đông Trung Quốc và Mỹ".

Động vật cũng có thể gây ra những thiệt hại kinh hoàng. Ví dụ, lợn rừng phá hoại mùa màng, các cánh đồng ngô và vườn nho, trong khi muỗi – với phạm vi hoạt động ngày càng mở rộng do sự nóng lên toàn cầu – gây ra chi phí trực tiếp cho sức khỏe con người bằng cách lan truyền các bệnh như sốt xuất huyết và sốt rét.

Một ví dụ khác là cốt khí củ Nhật Bản, một loài thực vật xâm hại rất phổ biến ở châu Âu và đòi hỏi các chương trình diệt trừ tốn kém.

"Nghiên cứu của chúng tôi chỉ dựa trên 162 loài," ông Soto lưu ý. "Con số của chúng tôi có lẽ vẫn là một ước tính thấp hơn của một vấn đề rộng lớn hơn, và do đó, chi phí kinh tế thực sự có thể còn cao hơn nữa."

Sử dụng một định nghĩa rộng hơn – bao gồm cả các chi phí gián tiếp như mất thu nhập – nhóm chuyên gia về đa dạng sinh học của Liên Hợp Quốc, IPBES, đã tính toán tổng chi phí mà các loài xâm hại gây ra cho xã hội vào khoảng 400 tỷ USD mỗi năm.