Tăng trưởng xuất khẩu và phát triển bền vững cần nhìn vào thị trường toàn cầu

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, tăng trưởng xuất khẩu và phát triển bền vững cần nhìn vào thị trường toàn cầu. Ảnh: TTXVN

“Chiếm lĩnh được thị trường cũng là con đường để nền kinh tế Việt Nam chúng ta cất cánh”, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định như vậy tại Hội nghị toàn quốc về giải pháp tổng thể thúc đẩy xuất khẩu do Bộ Công Thương tổ chức vào sáng 23/4.
Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, không có nước nào trên thế giới có thể công nghiệp hóa, trở thành một nước thu nhập cao mà không thành công trong xuất khẩu. Bởi, những quốc gia thành công, doanh nghiệp thành công đều coi toàn thế giới là thị trường phải vươn ra, từ đó tìm cách nâng cao năng lực cạnh tranh để chiếm được thị trường quốc tế.
Thủ tướng nhấn mạnh, thị trường trong nước với gần 100 triệu dân cũng vô cùng quan trọng, nhưng quan trọng nhất để tăng trưởng xuất khẩu và phát triển bền vững thì cần nhìn vào thị trường toàn cầu.
Nếu một nước không cân bằng được xuất nhập khẩu hoặc nhập siêu cao cũng là cội nguồn của lạm phát cao mà lạm phát cao thì kinh tế bấp bênh, đời sống người dân khó khăn nên việc cân bằng thương mại là vấn đề quan trọng trong điều hành.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, dù thủ tục hành chính hiện đã có nhiều tiến bộ nhưng người dân vẫn còn chưa hài lòng. Do đó, Thủ tướng bày tỏ mong muốn lắng nghe những ý kiến tâm huyết của các địa phương, hiệp hội ngành nghề về vướng mắc trong cơ chế chính sách, tiếp cận thị trường và những giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm xuất khẩu; làm sao tăng được giá trị gia tăng xuất khẩu để doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia mạnh mẽ và chuyển dịch lên chuỗi giá trị toàn cầu.
Cùng đó là làm thế nào để bỏ những nút thắt lớn trong xuất khẩu; giúp doanh nghiệp Việt Nam có thể nắm bắt được thông tin thị trường, quy định pháp luật ở nước ngoài, những cơ hội và rủi ro, những định hướng thị trường đối với sản xuất, xuất khẩu...
Thủ tướng cũng lưu ý tầm nhìn của Chủ tịch các địa phương cũng như Bộ trưởng đều phải hướng về xuất khẩu để quốc gia có sự tăng trưởng tốt khi mà xuất khẩu là một chỉ số đóng góp cho tăng trưởng bền vững. Trên cơ sở các ý kiến phát biểu, Thủ tướng sẽ ban hành Chỉ thị về một số giải pháp phát triển sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu.
Đánh giá cơ hội, thách thức đối với hoạt động xuất khẩu, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định, mặc dù hoạt động xuất khẩu hàng hóa năm 2017 đã đạt được những kết quả tích cực, song vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.
Đó là xuất khẩu chuyển từ dựa vào dầu thô sang dựa mạnh vào nhóm hàng điện tử. Nếu không tính 2 mặt hàng là điện thoại và máy vi tính, linh kiện điện tử, tăng trưởng xuất khẩu cả nước năm 2017 chỉ đạt 15,8%.
Xuất khẩu vẫn dựa nhiều vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), cụ thể là khối FDI vẫn chiếm trên 70% xuất khẩu. Do sản xuất và xuất khẩu của khối này phụ thuộc rất mạnh vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu nên mỗi khi có biến động xảy ra đối với chuỗi cung ứng xuất khẩu của Việt Nam sẽ chịu tác động mạnh hơn.
Không những thế, mức độ đa dạng hóa thị trường của một số mặt hàng thuộc nhóm nông sản, thuỷ sản chưa cao, cụ thể là còn phụ thuộc nhiều vào khu vực châu Á, một số mặt hàng phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
Hơn nữa, sản xuất một số mặt hàng nông, thủy sản còn manh mún, tự phát, dẫn đến có lúc không kiểm soát được nguồn cung dành cho xuất khẩu, khiến chất lượng nông, thủy sản không đồng đều, rất khó kiểm soát vấn đề an toàn và khó áp dụng các chuẩn mực của thế giới về truy xuất nguồn gốc.
Riêng đối với mặt hàng nông sản, dù đã làm tốt việc đàm phán để cắt giảm thuế nhập khẩu nhưng việc đàm phán để được công nhận về quản lý chất lượng và quản lý an toàn thực phẩm còn hạn chế.
Vì thế, không ít mặt hàng dù đã được nước ngoài giảm thuế về 0% nhưng nông sản của ta vẫn chưa thâm nhập được như sữa, thịt lợn, rau quả.
Thủ tục hành chính về cơ bản đã thông thoáng, minh bạch, thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, nhưng vẫn còn một số vấn đề, một số quy định chưa được hợp lý. Nhiều doanh nghiệp cho rằng, chi phí của nền kinh tế còn cao, làm giảm tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu.
Năm 2018 được dự báo sẽ có nhiều cơ hội cho xuất khẩu của Việt Nam. Nhu cầu thế giới sẽ tiếp tục phục hồi do tăng trưởng kinh tế toàn cầu và kết quả sẽ khả quan.

Do vậy, để đẩy mạnh và phát triển xuất khẩu bền vững, Bộ trưởng Bộ Công Thương đề xuất 3 nhóm giải pháp lớn gồm nhóm giải pháp tác động vào phía cung, bao gồm các giải pháp tập trung vào đẩy mạnh tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, tăng cường kiểm soát nguồn cung, định hướng sản xuất gắn với tín hiệu thị trường; từng bước nâng cao và ổn định chất lượng nông sản, thủy sản xuất khẩu.
Ngoài ra, nhóm giải pháp tác động vào phía cầu là các giải pháp đàm phán mở cửa và phát triển thị trường, các biện pháp nhằm duy trì thị trường xuất khẩu ổn định; tăng cường và nâng cao hiệu quả xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu; tăng cường ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại và những biện pháp bảo hộ không phù hợp với cam kết quốc tế.
Cuối cùng là nhóm giải pháp có tác dụng hỗ trợ, tác động vào khâu tổ chức xuất khẩu, kết nối giữa cung và cầu, gồm các giải pháp nhằm cải cách thể chế, hoàn thiện hành lang pháp lý đối với hoạt động xuất khẩu; tăng cường và đổi mới thông tin thị trường; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính; tháo gỡ khó khăn trong thanh toán, tín dụng, đảm bảo nguồn vốn cho sản xuất, xuất khẩu./.