Tết Hàn Thực và những điều không phải ai cũng biết
Tết Hàn thực là phong tục cổ truyền của Việt Nam?
Từ xa xưa, mỗi khi đến dịp mùng 3 tháng 3 tới, nhân dân ta thường có phong tục không nhóm lửa, chỉ ăn đồ nguội. Do đó, ngày này được gọi là "Tết Hàn thực" (Tết ăn đồ nguội).
Nói đến nguồn gốc ngày này, nhiều người cho rằng Tết Hàn thực bắt nguồn từ Trung Quốc theo câu chuyện ly kỳ về Giới Tử Thôi.
Theo đó, vào đời Xuân Thu (770 - 221), vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở.
Bấy giờ, có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo phò vua đã giúp đỡ nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua.
Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng. Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng mười chín năm trời, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài.
Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công, nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm, ông cho rằng những việc đó đâu có gì đáng nói.
Vì thế, ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi.
Nhưng vì là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng. Sau đó, Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng vì muốn thúc ép Tử Thôi quay về. Không ngờ Tử Thôi quyết ở lại, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.
Nhà vua hối hận cho lập miếu thờ. Hàng năm, đến ngày 3 tháng 3 là ngày chết cháy của 2 mẹ con Tử Thôi thì cấm dùng lửa nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước, đây được coi là ngày Tết Hàn thực.
Tuy nhiên, lại có ý kiến cho rằng đây chính là "phong tục cổ của An Nam từ xưa". Điều này được Phật Hoàng Trần Nhân Tông (1258 - 1308) khẳng định trong một bài thơ kèm theo mâm bánh biếu sứ giả nhà Nguyên Trương Hiển Khanh (tên là Lập Đạo) sang Việt Nam năm 1292.
Bài thơ như sau: "Giá chi vũ bãi thí xuân sam/Huống trị kim triêu tam nguyệt tam/Hồng ngọc đôi bàn xuân thái bính/Tòng lai phong tục cựu An Nam".
Dịch rằng: "Múa giá chi rồi, thử áo xuân/Hôm nay Hàn thực, buổi thanh thần/Bánh rau tinh khiết đầy mâm ngọc/Phong tục An Nam theo cổ nhân" - Biếu Trương Hiển Khanh bánh xuân (Trần Lê Văn dịch). Bài thơ giọng điệu trang nhã, vừa rất ân cần với khách vừa ý tứ sâu xa.
Những sắc thái đặc trưng trong Tết Hàn thực của người Việt
Vào ngày mùng 3 tháng 3 hàng năm, Tết Hàn thực của người Việt diễn ra với ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những người đã khuất thay vì tưởng nhớ Giới Tử Thôi như Tết Hàn thực ở Trung Quốc.
Nhiều nơi, người Việt còn làm bánh trôi bánh chay cúng thần hoàng trong ngày mùng 3 tháng 3 hay lệ dâng bánh trôi lễ Hai Bà Trưng vào ngày mùng 6/3, ngày giỗ tổ Hùng vương mùng 10/3...
Có thể nói, Tết Hàn thực của người Việt mang màu sắc dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình dựng nước và giữ nước.
Từ xa xưa, bánh trôi bánh chay đã đi vào thơ ca dân tộc như một món ăn đặc trưng. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới. Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên.
Cả bánh trôi và bánh chay đều được làm từ bột gạo nếp, mang ý nghĩa vinh danh nền văn minh lúa nước từ lâu đời. Ngày này như một dịp để cả nhà quây quần ôn lại chuyện xưa tích cũ, chuyện một thời đã xa của dân tộc ta.
Và những truyền thống này đã ăn sâu vào tiềm thức người Việt, để rồi cứ đến ngày Tết Hàn Thực, người người nhà nhà lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay.
Tết Hàn thực có phải là Tết Thanh minh?
Đầu tháng 3, thời tiết bắt đầu nóng lên, chuẩn bị sang hè, để đánh dấu giai đoạn chuyển mình người ta làm Tết Hàn thực để thờ cúng đất trời, tổ tiên. Cũng vào dịp này, mọi người dù đi đâu, ở đâu cũng đều trở về để tảo mộ, sum họp những ngày Thanh minh. Do đó, nhiều người cho rằng Tết Hàn thực chính là Tết Thanh minh.
Tuy vậy, theo tìm hiểu, Tết Hàn thực mùng 3/3 và Tết Thanh minh là hai dịp khác nhau hoàn toàn.
Theo đó, Tết Thanh minh là khoảng thời gian bắt đầu từ khoảng ngày 4 hay 5 tháng 4 khi kết thúc tiết xuân phân và kết thúc vào khoảng ngày 20 hay 21 tháng 4 trong lịch Gregory theo các múi giờ Đông Á khi tiết cốc vũ bắt đầu.
Ở nhiều vùng, trong dịp Tết Thanh minh, các dòng họ họp nhau lại đi tảo mộ và làm cỗ ăn uống, phát phần thưởng khuyến học, cho con cháu nhận mặt họ hàng.
Nhưng cũng có những vùng không ăn Tết Thanh minh mà chỉ ăn Tết Hàn thực mùng 3/3, còn việc tảo mộ thì làm vào cuối năm hoặc vào dịp giỗ tổ họ.
Tin liên quan
-
Đời sống
Tết Hàn Thực và món bánh trôi, bánh chay của người Việt
16:20' - 12/04/2021
Ngày 3/3 âm lịch hàng năm còn được gọi là tết Hàn thực, các gia đình Việt thường có tục lệ dâng lên tổ tiên món bánh trôi, bánh chay.
-
Tin ảnh
Ngộ nghĩnh trẻ em nặn bánh trôi trong Tết Hàn thực
12:18' - 30/03/2017
Hãy cùng BNEWS ngắm những đôi bàn tay bé xíu, nhỏ xinh đang nặn những viên bánh trôi đẹp nhất nhân ngày Tết Hàn thực!
-
Đời sống
[Video] Cách làm bánh trôi bánh chay ngũ sắc cho Tết Hàn Thực
12:06' - 30/03/2017
Bánh trôi bánh chay ngũ sắc là biến tấu hay ho cho ngày Tết Hàn Thực chắc chắn sẽ khiến bạn cực kỳ thích thú!
Tin cùng chuyên mục
-
Đời sống
Tạp chí Time bình chọn Lionel Messi là Vận động viên xuất sắc nhất năm
10:18'
Time đánh giá: "Lionel Messi năm nay đã làm được điều mà trước đây tưởng chừng như không thể, khi anh ký hợp đồng với Inter Miami, đó là biến Mỹ thành quốc gia bóng đá".
-
Đời sống
Xem lịch âm hôm nay 6/12 và ngày mai
05:15'
Lịch âm 6/12 nhanh nhất và chính xác nhất. Xem Lịch vạn niên hôm nay và ngày mai. Xem giờ hoàng đạo và giờ đẹp hôm nay 6/12 là những giờ nào, chuyển đổi lịch âm - dương 2023.
-
Đời sống
Phối hợp đa ngành trong phòng, chống kháng thuốc
12:12' - 05/12/2023
Tình trạng kháng thuốc ngày càng gia tăng chưa có dấu hiệu dừng lại, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế, xã hội, sức khỏe cộng đồng và được cảnh báo ở mức độ rất quan ngại.
-
Đời sống
Sân bay lớn thứ hai nước Đức vẫn chưa thể hoạt động trở lại
09:29' - 05/12/2023
Sân bay München, sân bay lớn thứ hai của Đức và là trung tâm trung chuyển quan trọng của giao thông hàng không quốc tế, sẽ tạm dừng hoạt động sáng ngày 5/12 do thời tiết mùa Đông khắc nghiệt.
-
Đời sống
Rủi ro từ thuốc giảm cân tổng hợp
07:30' - 05/12/2023
Giống như nhiều người Mỹ đang chật vật kiểm soát cân nặng của mình, chị Marissa Montanino đã quyết định tìm đến một trong số loại thuốc được mô tả là "cuộc cách mạng" trong cuộc chiến chống béo phì.
-
Đời sống
Bảo tàng cổ vật Imhotep mở cửa trở lại
07:00' - 05/12/2023
Theo Tân Hoa xã, bảo tàng cổ vật mới được khôi phục Imhotep đã mở cửa trở lại tại khu lăng mộ Saqqara, phía Nam thủ đô Cairo của Ai Cập.
-
Đời sống
Xem lịch âm hôm nay 5/12 và ngày mai
05:15' - 05/12/2023
Lịch âm 5/12 nhanh nhất và chính xác nhất. Xem Lịch vạn niên hôm nay và ngày mai. Xem giờ hoàng đạo và giờ đẹp hôm nay 5/12 là những giờ nào, chuyển đổi lịch âm - dương 2023.
-
Đời sống
Vì sao người ta thường dùng cây thông để trang trí trong dịp Giáng sinh?
19:00' - 04/12/2023
Trong nhiều thập kỷ qua, cây thông là hình ảnh không thể thiếu trong mỗi mùa Giáng sinh ở nhiều nơi trên thế giới. Nhiều người đặt câu hỏi vì sao thông lại được chọn để trang trí trong dịp Giáng sinh?
-
Đời sống
Đề xuất mở rộng độ tuổi đối với người chết não hiến, tặng mô, bộ phận cơ thể
18:46' - 04/12/2023
Tại các nước này đều không giới hạn độ tuổi ở người sau khi chết, thậm chí một số quốc gia như Hàn Quốc còn quy định tuổi cận dưới, lấy từ 16 tuổi thay vì 18 tuổi như Việt Nam hiện nay...