Thế giới có thể làm gì để ngăn chặn thảm họa hạt nhân? (Phần 1)
Cần phải làm gì để ngăn chặn thảm họa hạt nhân và không để vũ khí hạt nhân rơi vào tay những kẻ khủng bố. Đó là các nội dung được giới chuyên gia thảo luận tại Hội nghị quốc tế lần thứ 10 của Diễn đàn Luxembourg về ngăn chặn thảm họa hạt nhân tại Paris vừa qua.
Năm 2017 ghi nhận quan hệ quốc tế có nhiều nguy cơ không xác định liên quan đến vấn đề an ninh hạt nhân. Nổi bật là những tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump về khả năng xem xét lại chương trình hạt nhân với Iran, các vụ thử tên lửa của Triều Tiên, cũng như quan hệ xấu dần giữa Ấn Độ và Pakistan có thể dẫn đến việc một trong hai nước sử dụng tiềm lực hạt nhân của mình.Trong đó, một trong những khó khăn phức tạp nhất ở đây là tình trạng trì trệ trong quan hệ giữa hai cường quốc hạt nhân là Nga và Mỹ liên quan đến việc cắt giảm vũ khí hạt nhân.
Trong năm tới, Moskva và Washington dự định sẽ hoàn tất việc cắt giảm vũ khí chiến lược theo yêu cầu của Thỏa thuận Paris. Tuy nhiên, số phận của thỏa thuận này trong bối cảnh thực tiễn quan hệ song phương hiện nay thật khó mà dự đoán.Thêm vào đó, việc thực hiện Hiệp ước về các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) cũng đang gặp khủng hoảng, đây được xem là hòn đá cản đường những nỗ lực gây dựng hệ thống an toàn hạt nhân hiện nay.
Năm 1987, Mỹ và Liên Xô ký kết hiệp ước INF và văn kiện này chính thức có hiệu lực từ tháng 6/1988. Nội dung chính của hiệp ước là cấm các bên tham gia xử lý, sản xuất hoặc thử nghiệm từ mặt đất các loại tên lửa đạn đạo có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km. Đã có khoảng 2.700 tên lửa tầm trung bị tiêu hủy sau khi INF có hiệu lực.Chủ tịch Diễn đàn Luxembourg về ngăn chặn thảm họa hạt nhân Vyacheslav Kantor nhấn mạnh rằng đang có sự gia tăng căng thẳng do những phàn nàn của hai bên trong quá trình thực hiện thỏa thuận INF.Trong khi đó, chương trình về tiêu hủy plutonium dư thừa bị đóng băng, công việc nghiên cứu khoa học hạt nhân cũng bị dừng lại. Tình hình này có thể dẫn tới nguy cơ các nước chạy đua vũ khí hạt nhân không kiểm soát. Tình trạng hạt nhân hóa như vậy chắc chắn sẽ làm suy yếu những nỗ lực bảo đảm ổn định cho hệ thống an toàn hạt nhân.
Giáo sư đại học Mariland và cựu Giám đốc Viện nghiên cứu vũ trụ - Viện hàn lâm khoa học CCCP, Roald Sagdeev trao đổi với báo Gazeta rằng hiện Mỹ đang ngả về quan điểm cho rằng không thể tiến hành đàm phán với phía Nga.Ngay cả trong những năm tháng Chiến tranh Lạnh, hai bên vẫn giữ được đối thoại mà nay thì không thể. Tuy nhiên, quan hệ song phương giữa Nga và Mỹ trong lĩnh vực an toàn hạt nhân rất quan trọng, ít nhất cũng vì các nước “nhỏ” (ám chỉ Ấn Độ và Pakistan) luôn nhìn vào hành động của các nước “lớn”.
Và nếu như bây giờ đối thoại Nga-Mỹ về gia hạn Hiệp ước cắt giảm vũ khí tiến công chiến lược (START) hay thực hiện INF bị đổ vỡ, điều đó tất nhiên sẽ tác động đến quyết định tham gia đàm phán về an toàn hạt nhân của các nước khác.
Còn cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ William Perry thì tin rằng quan hệ giữa Moskva và Washington không phải mới đây mới bị xấu đi, mà Mỹ là nước khởi xướng. Đầu tiên là những động thái mở rộng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và bố trí hệ thống phòng thủ tên lửa tại các nước Đông Âu.
Sau đó, khi Mỹ ủng hộ cách mạng màu, ví dụ như tại Ukraine, thì Nga bắt đầu lo sợ sự ủng hộ đó sẽ dành cho cả cuộc cách mạng màu tiềm tàng tại Nga. Và khi tại Nga diễn ra các hoạt động biểu tình phản đối năm 2012, Tổng thống Vladimir Putin cho rằng đứng đằng sau chúng là Mỹ.
Song ông Perry cho rằng một phần trách nhiệm thuộc cũng về Moskva, ngụ ý đến cuộc trưng cầu dân ý tại Crimea năm 2014, cũng như “đe dọa về phía các nước vùng Baltic”. Cựu lãnh đạo Lầu năm góc kết luận rằng nếu xem xét tổng thể, các sự kiện đó là những nhân tố tác động đưa mối quan hệ song phương quay trở về thời Chiến tranh Lạnh.Cơ sở của hệ thống an ninh hạt nhân hiện nay là Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) ký năm 1968. Theo thỏa thuận này, quy chế cường quốc hạt nhân được trao cho 5 nước Nga, Mỹ, Pháp, Anh và Trung Quốc. Hiện nay có Ấn Độ và Pakistan tham gia vào CLB hạt nhân này. Cũng giả thuyết rằng Israel có vũ khí hạt nhân, Triều Tiên thì tiến hành các vụ thử hạt nhân.Vấn đề Triều Tiên rơi vào ngõ cụt chính vì các nước không thể thỏa thuận được với nhau. Washington sẵn sàng đàm phán với Bình Nhưỡng nếu Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân. Trong khi đó, Triều Tiên đặt ra điều kiện tiên quyết để bắt đầu đối thoại là phải được công nhận quy chế quốc gia hạt nhân.Theo cựu Thủ tướng Anh Tony Blair, tình trạng cạnh tranh hiện nay là do nhiều quốc gia cảm thấy lo ngại về chế độ tại đất nước mình, hay nói chính xác hơn là chính các chế độ này “gợi lên sự lo ngại từ phía cộng đồng quốc tế”. Trước hết là Triều Tiên và Iran.
Theo giới chuyên gia, vai trò then chốt trong giải quyết tình hình tại bán đảo Triều Tiên phải thuộc về Trung Quốc và Mỹ. Bởi Washington là bên chỉ trích Bình Nhưỡng còn Trung Quốc có khả năng gây sức ép lên ban lãnh đạo Triều Tiên. Trong mô hình này, việc Nga tham dự là hợp logic, tuy nhiên cần phải chuẩn bị trước một sân chơi cho đối thoại.Trong khi đó, các chương trình hạt nhân của Iran cũng không phải không có khó khăn. Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần tuyên bố muốn xem xét lại thỏa thuận với Tehran, để ký một thỏa thuận tốt hơn. Việc Mỹ dọa xem xét lại quan điểm với Iran có thể gây ra bất ổn trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí nói chung.Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran
07:56' - 17/10/2017
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng khả năng hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân với Iran, còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), là rất rõ ràng.
-
Kinh tế Thế giới
Iran cáo buộc Mỹ vi phạm thỏa thuận hạt nhân
20:19' - 15/10/2017
Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đã cáo buộc Tổng thống Mỹ Donald Trump vi phạm thỏa thuận hạt nhân giữa Tehran và các cường quốc thế giới.
-
Kinh tế Thế giới
Giới chức châu Âu cảnh báo hậu quả Mỹ hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran
20:49' - 14/10/2017
Nếu Mỹ hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran hoặc áp đặt trở lại các lệnh trừng phát đối với Tehran, điều này có thể khiến Iran phát triển vũ khí hạt nhân và làm gia tăng nguy cơ xảy ra chiến tranh.
-
Kinh tế Thế giới
Vấn đề hạt nhân Triều Tiên: Đóng băng kinh tế có phải là giải pháp? (Phần 1)
05:30' - 14/10/2017
Sau những vụ thử tên lửa và hạt nhân gần đây của Bình Nhưỡng, nhiều nước đã ủng hộ việc sử dụng đòn bẩy kinh tế để chế ngự nhà lãnh đạo CHDCND Triều Tiên Kim Jong-un.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ đánh thuế nhập khẩu 50% đối với đồng từ ngày 1/8
09:41'
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 9/7 đã công bố mức thuế quan mới 50% đối với đồng, sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8, nhằm thúc đẩy sự phát triển trong nước của ngành công nghiệp này.
-
Kinh tế Thế giới
Thủ tướng Đức lần đầu tiên điều trần trong phiên tranh luận chung của Quốc hội
08:43'
Thủ tướng Friedrich Merz đã có bài phát biểu và trả lời chất vấn của các bên đối lập một cách ngắn gọn, bình tĩnh và tự tin.
-
Kinh tế Thế giới
EU tiết lộ "chiến lược tích trữ" để chuẩn bị cho khủng hoảng
08:42'
EU cho biết kế hoạch tích trữ này nhằm bảo đảm tính liên tục của các mặt hàng chủ chốt khi xảy ra khủng hoảng như mất điện diện rộng, thảm họa thiên nhiên, xung đột hay đại dịch.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống D.Trump tuyên bố áp thuế 50% đối với hàng hóa Brazil
08:07'
Ngày 9/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ áp thuế 50% đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu từ Brazil, tăng vọt so với mức 10% mà nước này đã công bố vào tháng 4.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống D.Trump tiếp tục công bố mức thuế quan đối với 6 quốc gia
07:39'
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 9/7 tiếp tục thông báo các mức thuế quan mới với 6 quốc gia, bao gồm Algeria, Iraq, Libya, Moldova, Brunei và Philippines.
-
Kinh tế Thế giới
Thuế quan của Mỹ: Chuyên gia đánh giá tác động đối với ASEAN
18:04' - 09/07/2025
Các mức thuế mới của Mỹ áp lên hàng hóa từ ASEAN có thể gây thiệt hại nhiều hơn cho người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nền kinh tế xuất khẩu trong khu vực.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ áp thuế 50% với đồng và tiếp tục chiến dịch thuế quan với các đối tác
10:36' - 09/07/2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 8/7 tuyên bố sẽ không gia hạn thời hạn áp thuế quan với hàng chục nền kinh tế ngày 1/8, đồng thời công bố kế hoạch áp mức thuế riêng 50% đối với mặt hàng đồng nhập khẩu
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ giảm bớt sản xuất dầu mỏ trong năm 2025
10:20' - 09/07/2025
Mỹ sẽ sản xuất ít dầu mỏ hơn so với dự báo trước đây do giá dầu giảm khiến các nhà sản xuất trong nước cắt giảm hoạt động.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ khẳng định không lùi thời hạn áp thuế quan
07:15' - 09/07/2025
Ngày 8/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump tái khẳng định các nước bị Mỹ áp thuế quan mà ông gọi là “thuế đối ứng” sẽ bắt đầu áp dụng từ ngày 1/8 và ông sẽ không gia hạn việc miễn áp dụng các biện pháp này.