TikTok có những lựa chọn nào để “né” lệnh trừng phạt từ Washington?

Biểu tượng TikTok. Ảnh: AFP/TTXVN

Là doanh nhân Trung Quốc ít được biết đến, Zhang Yiming đã xây dựng ứng dụng TikTok thành một trong những thương hiệu hứa hẹn nhất trên không gian Internet.

Giờ đây, doanh nhân 37 tuổi này đang chịu áp lực chạy đua với thời gian để cứu doanh nghiệp của mình khỏi các mối đe dọa từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo giới thạo tin, các nhà đầu tư mạo hiểm vào công ty mẹ của TikTok, ByteDance Ltd., đã tiếp cận ông Zhang với một loạt đề xuất, bao gồm việc bán phần lớn cổ phần của TikTok cho các bên quan tâm ở Mỹ, có thể là các nhà đầu tư chiến lược hoặc chính các công ty liên doanh.
Tuy nhiên, cho đến nay ông Zhang vẫn chưa chấp nhận điều này. Ông đã cố gắng xây dựng các hoạt động của TikTok ở Mỹ, thuê một Giám đốc điều hành người Mỹ và trấn an các nhà quản lý rằng dữ liệu người dùng sẽ không được chia sẻ bên ngoài quốc gia.

TikTok cũng đã tăng cường vận động hành lang ở Washington, cam kết rằng họ sẽ tạo ra 10.000 việc làm ở nước này và tạo một quỹ 200 triệu USD để hỗ trợ các nhà sáng tạo nội dung Mỹ.
Nhưng thế là chưa đủ. Trong tháng Bảy này, Tổng thống Donald Trump cho biết ông đang cân nhắc việc cấm ứng dụng TikTok ở Mỹ, trong khi Cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro nói ứng dụng này sẽ phải đối mặt với các hình phạt vì tham gia “cuộc chiến tranh thông tin” chống lại nước Mỹ. Một quyết định cuối cùng có thể sẽ được đưa ra trước cuộc bầu cử vào tháng 11. Thời gian cho ông Zhang không còn nhiều.
Tổng thống Trump hoàn toàn có khả năng làm tê liệt TikTok. Ông chủ Nhà Trắng có thể thêm TikTok vào danh sách thực thể không đáng tin, qua đó buộc các công ty Mỹ như Apple Inc. và Google loại bỏ TikTok khỏi các cửa hàng ứng dụng của họ.

Ngoài ra, Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) cũng đang xem xét thương vụ của ByteDance hồi năm 2017 - thương vụ đã “khai sinh" TikTok sau này. Dù bất cứ động thái nào được Washington đưa ra, TikTok chắc chắn sẽ chịu nhiều thiệt hại.
Điều đó đang thúc đẩy những người gần gũi với ông Zhang khuyến nghị doanh nhân này phải hành động nhanh chóng để bảo vệ giá trị của TokTok. Dưới đây là một số kịch bản có thể xảy ra.
*Kịch bản 1: Bán TikTok cho các nhà đầu tư Mỹ
Các nhà đầu tư mạo hiểm của ByteDance, bao gồm Sequoia Capital, đã hối thúc ông Zhang bán phần lớn cổ phần của TikTok. Ý tưởng đưa ra là TikTok có thể trở thành một công ty của Mỹ, trong khi ByteDance vẫn giữ cổ phần thiểu số. Theo một nguồn tin, kịch bản này đã được thảo luận nhiều lần trong nhiều tháng qua với nhiều lần điều chỉnh khác nhau.
Nhưng rào cản lớn nhất đối với một thỏa thuận như vậy là ông Zhang muốn giữ quyền kiểm soát TikTok. Lý do là vì ông nhận định TikTol đang phát triển thành một trong số ít các công ty quảng cáo trực tuyến lớn, bên cạnh Facebook Inc. và Google. Ông đã chịu đựng lệnh cấm TikTok ở Ấn Độ, thị trường lớn nhất tính theo số người dùng của ứng dụng này.
Giá của thương vụ cũng là một thách thức khác. Giá trị của TikTok đang tăng mạnh, với ước tính từ 20 - 40 tỷ USD. Cam kết vẫn là trong tương lai, nếu nó có thể đi theo con đường tăng trưởng của Facebook hoặc Google. Nhưng một nguồn tin cho hay hiện không rõ các nhà đầu tư mạo hiểm, bao gồm General Atlantic và SoftBank Group Corp, có thể huy động đủ vốn để mua phần lớn cổ phần với mức giá thỏa mãn ông Zhang hay không.
Bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ phải đối mặt với rủi ro lớn vì thời gian không còn nhiều. Người mua có thể phải chấp nhận một thỏa thuận với ByteDance mà không biết liệu Chính phủ Mỹ có từ bỏ lệnh cấm hay không. Một nhà đầu tư mạo hiểm cho biết về cơ bản, các bên sẽ không thể hoàn thành kịp một thỏa thuận trong thời gian ngắn như vậy.
* Kịch bản 2: Chỉ bán hoạt động TikTok tại Mỹ
Một kịch bản khiêm tốn hơn đang được thảo luận là tách biệt các hoạt động của TikTok tại Mỹ, trong khi ByteDance vẫn giữ quyền sở hữu đầy đủ ở phần còn lại của thế giới. Nguồn thạo tin cho hay kịch bản này sẽ giúp vấn đề chi phí trở nên hợp lý hơn cho các công ty đầu tư mạo hiểm, đồng thời cho phép ông Zhang giữ quyền kiểm soát hầu hết các hoạt động. Nó cũng có thể “xoa dịu” các nhà quản lý Mỹ vì dữ liệu người dùng sẽ nằm dưới sự kiểm soát của một công ty địa phương.
Thị trường Mỹ chiếm một phần tương đối khiêm tốn trong hoạt động kinh doanh tổng thể của ByteDance. Theo ước tính của công ty theo dõi thị trường công nghệ Sensor Tower, ứng dụng TikTok đã được tải xuống hơn 165 triệu lượt tại quốc gia này, khá khiêm tốn so với hơn 2 tỷ lượt trên toàn cầu.
Tuy nhiên, hạn chế của kịch bản này là hoạt động của TikTok sẽ mất đi sức mạnh tổng hợp của một công ty toàn cầu. Các nhà quảng cáo đã đổ xô vào ứng dụng này sẽ phải đối phó với hai thực thể khác nhau. Các kỹ sư làm việc trên phần mềm TikTok cũng có thể chật vật để đáp ứng các cơ sở người dùng được phân chia thành các khu vực địa lý khác nhau. Ngoài ra, nếu doanh nghiệp Mỹ này tiếp tục sử dụng thuật toán và tài sản trí tuệ từ trụ sở ở Bắc Kinh, các chính trị gia Mỹ vẫn có thể lo ngại về vấn đề an ninh.
*Kịch bản 3: Tách ByteDance thành chi nhánh tại Trung Quốc và quốc tế
Một kịch bản “mạnh tay” hơn sẽ là tách ByteDance thành các chi nhánh ở Trung Quốc và nước ngoài. Về lý thuyết, ông Zhang có thể thành lập một trụ sở toàn cầu ở Mỹ hoặc Anh để điều hành tất cả các hoạt động kinh doanh của ByteDance bên ngoài Trung Quốc. Mặc dù công ty của ông nổi tiếng với ứng dụng TikTok, nhưng đây cũng là một nhà phát triển phần mềm đầy tham vọng, với các ứng dụng điện thoại thông minh rất phổ biến trong mảng tin tức, giải trí và hơn thế nữa. Một sự tách biệt như vậy sẽ chủ động giải quyết những lo ngại về quyền kiểm soát của Trung Quốc đối với toàn bộ các ứng dụng của ByteDance.
Hoạt động kinh doanh của ByteDance tại Trung Quốc đã phát triển rất nhanh. Phiên bản nội địa của TikTok – Douyin – có hoạt động kinh doanh thậm chí còn lớn hơn chính TikTok ở nước ngoài. ByteDance cũng đang mở rộng các dịch vụ mới ở trong nước, bao gồm cả lĩnh vực giáo dục.
*Kịch bản 4: Biến ByteDance thành một công ty Mỹ
Có lẽ lựa chọn khó có thể xảy ra nhất là ông Zhang sẽ chuyển đến Mỹ và điều hành ByteDance từ đó. Trong những năm gần đây, doanh nhân Trung Quốc này đã dành ngày càng nhiều thời gian ở California khi ByteDance mở rộng ra thị trường nước ngoài. Một nguồn tin nhận định chương trình thị thực của Mỹ dành cho những lao động xuất sắc gần như chắc chắn sẽ chấp nhận người sáng lập ByteDance, nghĩa là ông Zhang có thể trở thành công dân Mỹ trong vòng chưa đầy một năm.
Song một động thái như vậy sẽ gây rất nhiều tranh cãi ở quê nhà của ông Zhang.
Bên cạnh đó, Cố vấn Nhà Trắng Navarro đã nói rằng việc bán TikTok cho người Mỹ sẽ là không đủ. Ông từng nói rằng nếu TikTok tách ra thành một công ty Mỹ, điều đó không giúp ích gì cho nước này. Vì theo ông Navarro, khi đó Washington sẽ phải trả cho Trung Quốc hàng tỷ USD chỉ để đổi lấy việc TikTok hoạt động trên đất Mỹ.
Nhưng cuối cùng, ông Zhang có thể chọn không làm gì và đối mặt với quyết định sau đó của Tổng Trump vào cuối năm nay./.