Trả lại chỗ đứng cho đa cấp chân chính

Bên cạnh hình thức mua bán truyền thống, nhiều người chọn hình thức mua sắm online. Ảnh: ReadyTechGo

Không có lựa chọn nào tốt hơn là mua hàng từ các cửa hàng chính hãng, điều đó khiến khách hàng tránh được rủi ro lớn hơn rất nhiều so với các hình thức mua hàng khác. Tuy nhiên, trong thời đại công nghệ số ngày nay, việc đến tận công ty để mua hàng không còn phù hợp với đa số người tiêu dùng.

Và, mua hàng trực tuyến (online) là một lựa chọn của đa số người dân. Nắm bắt được tâm lý này, nhiều công ty đa cấp đã lợi dụng và trục lợi bất chính gây mất lòng tin từ phía người tiêu dùng.
*Đa cấp lộng hành
Ông Trịnh Anh Tuấn -Phó Cục trưởng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương)- cho biết, nếu ở nước ngoài, đặc biệt là các nước phát triển, mục đích của kinh doanh đa cấp là tiết kiệm thời gian và chi phí quảng cáo trong việc đưa các sản phẩm tốt nhất, có chất lượng nhất từ nhà sản xuất tới tay người tiêu dùng, thì ở một số doanh nghiệp đa cấp tại Việt Nam, chất lượng hàng hóa lại không được chú trọng, giá trị sản phẩm bị nâng khống lên rất nhiều, không đúng với giá trị đồng tiền của người mua bỏ ra.
Cùng với đó, các công ty kinh doanh đa cấp chỉ lo làm sao phát triển được hệ thống của mình có đông người tham gia. Vì vậy, họ chỉ chú trọng đến các hình thức khuếch trương, "đánh bóng" tên tuổi, trích hoa hồng vô tội vạ để thu hút càng đông người tham gia càng tốt.
Theo ông Trịnh Anh Tuấn, bằng cách kinh doanh trục lợi này, những đơn vị kinh doanh đã làm cho người dân, cụ thể là các nhà phân phối, đại lý, người môi giới… tin rằng, lợi nhuận không thực sự được xuất phát từ việc giới thiệu sản phẩm mà từ việc tuyển mộ các thành viên mới. Càng khuếch trương, càng đông đảo người tham gia thì việc được hưởng hoa hồng sẽ càng cao.
Ông Trịnh Anh Tuấn cũng chỉ ra thực tế rằng, với những vụ án lừa đảo dưới hình thức kinh doanh đa cấp, thường để lại những hậu quả khá nặng nề, bởi số lượng người tham gia rất đông, rải rác tại nhiều tỉnh, thành phố.
Hơn nữa, đối tượng tham gia đa số ở nông thôn, thu nhập thấp, nhưng lại dành hết số tiền chắt chiu, vay mượn để tham gia vào hệ thống kinh doanh đa cấp.
Đáng lưu ý, đối tượng của mô hình kim tự tháp là tiền, cho dù nó thường được quy đổi thành sản phẩm, hay dịch vụ nhất định thì nó vẫn là hình tháp ảo khi số lượng sản phẩm tiêu thụ được sẽ luôn tương xứng với số người tham gia.
Mặt khác, do hoạt động bán hàng đa cấp phát triển nhanh cả về quy mô doanh nghiệp lẫn số lượng người tham gia nên đã phát sinh nhiều hệ lụy.
Có nhiều công ty, tổ chức lợi dụng danh tiếng ngành bán hàng đa cấp để trục lợi gây ra những hậu quả đáng tiếc cho người tiêu dùng từ đó dẫn đến cái nhìn chưa đúng của mọi người đối với ngành bán hàng đa cấp chân chính. Tuy có pháp luật bảo vệ, nhưng đối với người tiêu dùng, tốt hơn hết là phải tự bảo vệ mình để không bị “tiền mất tật mang”.
Theo ông Lê Đức Anh -Giám đốc Trung tâm tin học và Kinh tế số (Bộ Công Thương), khi mua hàng người tiêu dùng cần lựa chọn trang thương mại điện tử hoặc lựa chọn tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử được cấp phép hoạt động, có thông tin liên lạc rõ ràng để giao dịch.
Cùng với đó, người tiêu dùng nên tìm hiểu kỹ về các điều kiện và điều khoản của trang web, đặc biệt là những điều khoản về bảo hành, trả lại hàng, hoàn tiền, giao nhận.
Ông Lê Đức Anh cũng khuyến cáo người tiêu dùng cần cảnh giác với những trang web hoặc tài khoản mạng xã hội lạ quảng cáo, sản phẩm, dịch vụ với giá thấp hoăc khuyến mãi lớn, yêu cầu người tiêu dùng phải cung cấp thông tin và chia sẻ chương trình. Đặc biệt là phải tìm hiểu kỹ về sản phẩm, dịch vụ trước khi mua.
*Siết chặt kỷ cương
Nhận định từ các chuyên gia cho thấy, mô hình bán hàng đa cấp chân chính luôn có những quy định rõ ràng, nhưng đối với nhiều người dân thì đang có sự nhầm lẫn giữa mô hình “chuẩn” của bán hàng đa cấp với bán hàng theo mô hình kim tự tháp. Cũng chính vì sự nhầm lẫn giữa hai loại hình này khiến cho ngành bán hàng đa cấp chân chính tại Việt Nam gặp không ít trở ngại.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho hay, bán hàng đa cấp được luật pháp nhiều nước công nhận và đã ban hành luật để quản lý, nghiêm cấm các hành vi tuyển dụng và bán hàng không công bằng hay lừa đảo; nghiêm cấm mô hình kinh doanh kim tự tháp; nghiêm cấm các hành vi đề cập tới thu nhập không có chứng cứ…
Để “siết chặt” hơn đối với hoạt động kinh doanh đa cấp, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, với nhiều điều khoản.
Theo đó, Nghị định bổ sung nhiều điều kiện đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp như: Yêu cầu các doanh nghiệp tham gia bán hàng đa cấp phải có hệ thống công nghệ thông tin quản lý mạng lưới người tham gia bán hàng đa cấp, trang thông tin điện tử để cung cấp thông tin về doanh nghiệp và hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp.
Ngoài ra, các doanh nghiệp tham gia bán hàng đa cấp phải có hệ thống thông tin liên lạc để tiếp nhận, giải quyết thắc mắc, khiếu nại của người tham gia bán hàng đa cấp.
Mặt khác, để bảo vệ người tham gia trước các hoạt động bán hàng đa cấp bất chính, Nghị định cũng có nhiều quy định hướng hoạt động bán hàng đa cấp đi vào đúng bản chất là một hình thức phân phối hàng hóa, không bị lợi dụng để thực hiện hoạt động huy động tài chính trái phép.
Không những thế, Nghị định này cũng yêu cầu doanh nghiệp tham gia bán hàng đa cấp phải xuất hóa đơn theo từng giao dịch bán hàng cho từng người tham gia bán hàng đa cấp của doanh nghiệp và khách hàng mua hàng trực tiếp từ doanh nghiệp.
Đặc biệt, doanh nghiệp tham gia bán hàng đa cấp phải thanh toán cho người tham gia bán hàng đa cấp bằng hình thức chuyển khoản qua ngân hàng đối với tiền hoa hồng và tiền thưởng.
Riêng với doanh nghiệp bán hàng đa cấp tại các địa phương phải nộp hồ sơ đăng ký và phải được Sở Công Thương tại các địa phương đồng ý xác nhận đăng ký hoạt động tại chính địa bàn đó để dễ quản lý./.