Triển vọng phát hành đồng tiền kỹ thuật số của Nhật Bản

Đồng 10 USD (phải) và đồng 10.000 yen Nhật Bản. Ảnh: EPA/TTXVN

Ngày 2/7, BoJ đã công bố báo cáo đầu tiên làm rõ các vấn đề kỹ thuật nhằm đẩy nhanh các bước chuẩn bị tiến tới giai đoạn thử nghiệm phát hành CBDC. Trong bối cảnh nhu cầu thanh toán kỹ thuật số tăng cao, các nước như Trung Quốc đang thúc đẩy kế hoạch phát hành CBDC, BoJ không muốn chậm chân hơn các nước khác.
Hồi tháng Hai năm nay, BoJ đã thành lập Nhóm nghiên cứu CBDC. Báo cáo lần này là bước đi đầu tiên để hiện thực hóa CBDC, trong đó, BoJ cho rằng cần giải quyết các vấn đề kỹ thuật như đảm bảo chức năng giống như tiền giấy, sử dụng an toàn, chắc chắn, mọi lúc mọi nơi.
Vấn đề được quan tâm nhất đó là đảm bảo khả năng tiếp cận để tất cả mọi người đều có thể sử dụng. Việc thanh toán điện tử đang được áp dụng dưới hình thức sử dụng điện thoại thông minh, tuy nhiên, tỷ lệ phổ cập điện thoại thông minh ở Nhật Bản hiện chỉ dừng ở mức khoảng 65%. Chính vì thế, việc phát triển thiết bị kỹ thuật có khả năng sử dụng cho các loại đối tượng là hết sức cần thiết.
Một trong những vấn đề khác được nêu ra đó là đa dạng tính năng, không chịu ảnh hưởng của môi trường. Phương thức thanh toán điện tử sử dụng điện thoại sẽ không thể thực hiện trong điều kiện không có nguồn điện và mạng Internet. Điều này gây bất an đối với đất nước thường xuyên xảy ra các thảm họa như động đất, sóng thần ở Nhật Bản.
BoJ cũng đề cập vấn đề đảm bảo chức năng và nghiên cứu phương án thiết lập hạn mức thanh toán trong trường hợp offline. Hiện nay, việc thanh toán offline thông qua kỹ thuật thông tin vô tuyến điện thoại là khả thi, song vấn đề này cũng gặp trở ngại liên quan đến quản lý tình trạng sử dụng và đối phó với tội phạm rửa tiền.
Thông qua báo cáo lần này, BoJ được cho là đang tìm kiếm các bước chuẩn bị nhằm hiện thực CBDC. Mặc dù thời gian triển khai chưa được làm rõ, song động thái của BoJ cho thấy cơ quan này sẽ liên kết với các tổ chức tài chính tư nhân, các doanh nghiệp trong lĩnh vực thanh quyết toán để tiến hành kiểm chứng về mặt kỹ thuật.
Để thúc đẩy hợp tác với các doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực thanh quyết toán, tháng Hai năm nay, BoJ đã đề xuất thành lập Diễn đàn về phương thức quyết toán trong tương lai. Hội tiền kỹ thuật số - dưới sự chỉ đạo của Diễn đàn này sẽ tổ chức cuộc họp đầu tiên vào ngày 30/7 và các vấn đề về kỹ thuật của CBDC sẽ là một trong những chủ đề quan trọng.
Mặc dù đến thời điểm này, BoJ vẫn chưa thay đổi quan điểm rằng không có kế hoạch phát hành CBDC, nhưng nhu cầu quyết toán điện tử ngày càng tăng, cộng với những động thái trên cho thấy cơ quan này đã bắt đầu những bước đầu tiên trong giai đoạn chuẩn bị.
Tháng 1/2020, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã thành lập nhóm nghiên cứu chung với 5 ngân hàng trung ương nước ngoài để thực hiện mục tiêu hiện thực hóa CBDC. Trung Quốc đang đẩy nhanh quá trình chuẩn bị để tiến tới phát hành đồng nhân dân tệ kỹ thuật số.
Năm 2019, cũng nổi lên sự kiện công ty Facebook có kế hoạch phát hành đồng tiền điện tử Libra và gây ra những lo lắng đồng tiền điện tử này sẽ ảnh hưởng tới hệ thống ngân hàng, chính sách tài chính khi hệ thống lưu thông tiền tệ của mỗi quốc gia bị thu hẹp.
Trong bối cảnh đó, đảng Dân chủ Tự do (LDP) và Chính phủ Nhật Bản được cho là đã hối thúc BoJ nhanh chóng thảo luận hướng tới phát hành CBDC.
Trong bản đề xuất về chiến lược tăng trưởng của chính phủ hồi cuối tháng 6/2020, LDP đã cho rằng phải liên kết với Mỹ, đồng thời tiến hành các thử nghiệm kiểm chứng kỹ thuật CBDC.
Tháng 5/2020, Ủy ban điều tra tài chính của LDP cũng đề xuất sớm xây dựng cơ chế thảo luận cụ thể về CBDC giữa chính phủ và BoJ. Một thành viên của LDP cho biết, các đề xuất này đến từ việc Trung Quốc thúc đẩy phát triển đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể trở thành uy hiếp về mặt an ninh khi nước này nắm quyền chi phối.
Đồng USD hiện đang chiếm vị trí trung tâm trong các giao dịch tài chính tiền tệ, thương mại quốc tế. Khi vị trí của đồng USD bị suy giảm, sức ảnh hưởng mang tính quốc tế của Chính phủ Mỹ thông qua các biện pháp ngoại giao như cấm vận kinh tế đối với Iran, Triều Tiên... cũng bị suy giảm.
Rất nhiều quan điểm cho rằng, việc Trung Quốc nhanh chóng thúc đẩy phát hành CBDC là nhằm phá vỡ vị trí số một của đồng USD. 
Bên cạnh đó, cũng có những quan ngại cho rằng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số sẽ được phổ cập và tạo ra bước đột phá tại các quốc gia đang phát triển có hệ thống tiền tệ yếu như ở châu Á và châu Phi - nơi Trung Quốc đang triển khai mạnh mẽ sáng kiến "Vành đai và Con đường".
Tháng 6/2020, quan chức của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) - nước vốn có thái độ thận trọng với CBDC - cũng đã tuyến bố nghiên cứu nghiêm túc về vấn đề này. Các cơ quan tài chính của Nhật Bản và Mỹ cũng đã có những thảo luận. 
Trong thời gian tới, Chính phủ Nhật Bản, LDP cũng như BoJ sẽ hiện thực hóa các bước chuẩn bị để có thể hợp tác với Mỹ trong việc phát triển CBDC./.