Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia có vai trò gì?

Phát biểu khai mạc tại toạ đàm tham vấn Mô hình Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức sáng 31/10 tại Hà Nội, ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM khẳng định, các Trung tâm đổi mới sáng tạo đóng vai trò hết sức quan trọng đưa các công nghệ mới đến gần hơn với doanh nghiệp và người dân.
“Thực tiễn đó đòi hỏi Việt Nam có các trung tâm đổi mới sáng tạo tiên tiến để nhanh chóng đưa đất nước chuyển sang giai đoạn phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo (innovation- driven) trên nền tảng công nghệ 4.0. Với mô hình tiên tiến, đủ sức cạnh tranh quốc tế, làm hình mẫu cho cả nước”, ông Cung nhấn mạnh.
Theo ông Cung, mô hình trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia sẽ tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tầm cỡ thế giới ở Việt Nam, góp phần nâng cấp hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia một cách căn bản, đóng góp vào việc thực hiện Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp 4.0. Thí điểm một mô hình thực thi chính sách mới; trong đó nhà nước và doanh nghiệp hợp tác chặt chẽ vì mục đích xã hội, thể hiện tư duy sáng tạo chính sách cần thiết trong cuộc đua toàn cầu về cách mạng công nghiệp 4.0 và quản trị quốc gia.
Ông Đặng Quang Vinh, Phó Trưởng ban, Ban Môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) cho biết, Việt Nam đang tích cực, chủ động tham gia Cách mạng công nghiệp 4.0.
Trên thực tế, Trung tâm đổi mới sáng tạo tại Việt Nam hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa tạo ra tác động đáng kể về công nghệ, chủ yếu làm nhiệm vụ thu hút đầu tư đặc biệt là dòng vốn FDI vào các lĩnh vực sản xuất, không phải đặc trưng của Cách mạng công nghiệp 4.0, theo đó sự lan toả công nghệ rất hạn chế.
Bên cạnh đó, các Trung tâm đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam chưa lọt vào các bảng đánh giá, xếp hạng trên thế giới. Trong 10 năm qua, các cơ sở hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo của Việt nam chưa tạo ra một công ty tỷ đô nào.
Theo đó, NIC được thành lập sẽ là trung tâm vận hành hệ sinh thái Công nghiệp 4.0. Dự kiến, trong giai đoạn đầu, NIC tập trung vào một số lĩnh như: nhà máy thông minh bao gồm phần cứng và phần mềm. Thành phố thông minh; công nghiệp nội dung số ( trò chơi, quảng cáo, phim ảnh, âm nhạc… ); công nghiệp an ninh mạng ( giải pháp an ninh để bảo vệ các hệ thống, mạng lưới dân sự- nhà máy, thành phố, cơ quan hành chính.
Để mô hình này được thành công cần có nhiều chính sách khác biệt và mới cho hoạt động của Trung tâm này. Trong đó, CIEM đề xuất thành lập doanh nghiệp xã hội, 100% vốn tư nhân, hoạt động theo quy định của Luật DN 2014. Đảm bảo hoạt động linh hoạt, phù hợp với cơ chế thị trường, có thể nhanh chóng đi vào hoạt động và tạo ra kết quả cho nền kinh tế; đảm bảo có thể tiếp nhận sự hỗ trợ của Nhà nươc và các tổ chức, các nhân trong và ngoài nước vì mục đích phát triển và chuyển giao công nghệ trong nước.
Bên cạnh đó, NIC được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế cao nhất giành cho DN. Được miễn tiền sử dụng đất trong 20 năm và được phép cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước hoạt động cùng lĩnh vực thuê lại mặt bằng với thời hạn tối đa của pháp luật. Đặc biệt, NIC có quyền đại diện cho các doanh nghiệp thuê mặt bằng làm các thủ tục hành chính và triển khai đầu tư hạ tầng cần thiết.
Theo ông Vinh, mong muốn lớn nhất là đẩy nhanh quá trình hoàn thiện mặt bằng, và các dịch vụ hạ tầng hỗ trợ như nguồn nhân lực, bệnh viện, trường học, khu vực thương mại, giải trí, phương tiện giao thông…cho Khu công nghệ cao Hoà Lạc để thu hút người lao động đến làm việc.
Ông Lê Hải Mơ, Phó Viện trưởng, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính đánh giá cao và đồng tình với cách tiếp cận đúng, phù hợp của mô hình. Tuy nhiên, cách tiếp cận này vẫn thiên về hành chính và nhấn mạnh vai trò của nhà nước. Theo ông Mơ, nền tảng của thế giới không nặng nề về cơ chế tài chính, mở rộng hơn về tư duy hành chính.
Viện trưởng CIEM, ông Nguyễn Đình Cung kiến nghị, Trung tâm này được thành lập và hoạt động như một doanh nghiệp. Ngoài môi trường sống thì cần có mức thu nhập tương đối cao để giữ người tài, trực tiếp cạnh tranh với các nước, đơn cử cạnh ngay Việt Nam là Singapore. Tạo môi trường hấp dẫn để giữ được người tài.
“Cần có những đòn bẩy đủ hấp dẫn để thu hút người tài về Việt Nam. Trung tâm này muốn thành công thì phải chuyển đổi tư duy, hướng đầu tư, tập trung đổi mới phát triển công nghệ. Trung tâm này sẽ phải là trung tâm của Khu công nghệ cao Hoà Lạc. Khi ta thực hiện được thì vốn, các nhà đầu tư, nguồn nhân lực sẽ đến”. ông Cung nhấn mạnh./.