Tự chủ đại học tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng toàn diện

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội nghị giáo dục Đại học năm 2021 theo hình thức trực tuyến với 1 điểm cầu tại Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng gần 500 điểm cầu tại các trường đại học, cao đẳng; các cơ quan, đơn vị liên quan.

* Tăng cường các giải pháp thích nghi với điều kiện dịch

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã điểm lại một số kết quả nổi bật của giáo dục đại học trong năm học nhiều khó khăn, thách thức vừa qua như: Tiếp tục thực hiện các chỉ đạo về tự chủ đại học và thu được kết quả quan trọng; Công tác tuyển sinh, đào tạo không chỉ đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng mà còn cho thấy sự chủ động, sáng tạo của các cơ sở giáo dục trong việc biến thách thức thành cơ hội để đẩy mạnh chuyển đổi số; Số lượng các công bố quốc tế gia tăng đáng kể; Chỉ số xếp hạng của giáo dục đại học Việt Nam tiếp tục được giữ vững và tăng trưởng - khẳng định vai trò của giáo dục đại học Việt Nam trên bản đồ quốc tế...

Kết quả đặc biệt nhất được Bộ trưởng nhấn mạnh, là những đóng góp của khối đại học trong công tác phòng, chống dịch COVID-19. Những nghiên cứu kịp thời về vaccine, thuốc, phương tiện, dụng cụ, vật tư… phục vụ phòng, chống dịch từ các trường đại học được xã hội đánh giá cao. Cùng với đó là những đóng góp về nhân lực, vật lực trực tiếp cho tuyến đầu chống dịch.

Bước sang năm học mới, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, giáo dục đại học cần khắc phục khó khăn để tiếp tục lộ trình đổi mới, trong đó, tăng cường các giải pháp thích nghi với điều kiện dịch COVID-19 có thể còn kéo dài, thực hiện chuyển đổi từ đào tạo trực tiếp sang đào tạo trực tiếp kết hợp trực tuyến, kiên trì mục tiêu chất lượng và đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện.

Bộ trưởng lưu ý giáo dục đại học không chỉ chuyển đổi số và ứng phó cho mình, mà còn đóng vai trò nòng cốt trong chuyển đổi số toàn ngành giáo dục, hỗ trợ cho bậc học phổ thông và giáo dục địa phương.

Trong giai đoạn dịch còn diễn biến phức tạp như hiện nay, theo Bộ trưởng, các trường đại học cần tham gia chống dịch bằng tất cả khả năng có thể; tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu thuốc, các công cụ phòng, chống dịch; đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu tư vấn chính sách về kinh tế - xã hội, việc làm, giải quyết những tác động của dịch tới con người, xã hội, tâm lý.

Đề cập đến những nội dung cụ thể của giáo dục đại học, Bộ trưởng nhấn mạnh đến tự chủ đại học. Theo đó, năm học tới, tự chủ đại học sẽ tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng toàn diện, có chiều sâu và hiệu quả. Tự chủ không gì khác là để đại học năng động hơn, giải phóng được nguồn lực và sức sáng tạo, nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học. Nếu tự chủ không mang lại được điều đó thì cơ chế, chính sách phải điều chỉnh.

Từ đó, Bộ trưởng yêu cầu tiếp tục rà soát về phương diện thể chế để từng bước đồng bộ, tạo cơ chế chính sách đầy đủ thuận lợi cho tự chủ. Ngoài ra, muốn triển khai tự chủ đúng hướng, cần nâng cao nhận thức và thống nhất cách hiểu để áp dụng các quy định về tự chủ.

Thực thi quyền tự chủ phải lan tỏa tới được chủ thể quan trọng là người thầy và các nhà khoa học. Tự chủ phải đem lại giá trị cao hơn cho tiếng nói chuyên môn, để tiếng nói của người thầy, nhà khoa học, chuyên gia trở thành tiếng nói quan trọng trong quản trị, vận hành cơ sở giáo dục đại học. Có làm được điều đó, tự chủ đại học mới đầy đủ và có chiều sâu.

Bộ trưởng cũng chỉ đạo tăng cường công tác đảm bảo chất lượng và kiểm định chất lượng, trong đó vai trò kiểm soát thông qua các bộ công cụ của cơ quan quản lý nhà nước là yếu tố quan trọng. Cụ thể, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ rà soát các bộ tiêu chuẩn, tiêu chí, củng cố và phát triển các trung tâm kiểm định và đội ngũ kiểm định viên; hoàn thiện hệ thống chế tài xử phạt và sẽ làm sát thực tế hơn, nghiêm minh hơn. Ngoài ra, Bộ sẽ quan tâm nhiều hơn đến công tác hậu kiểm định.

Trong bối cảnh tuyển sinh chịu tác động của tình hình dịch những năm gần đây, Bộ trưởng cũng nhắc tới tinh thần đổi mới công tác tuyển sinh, gắn với kỳ thi tốt nghiệp Trung học Phổ thông phải năng động hơn, để thích nghi và có sự đổi mới theo hướng tăng cường phân cấp trong thi tốt nghiệp Trung học Phổ thông. Đây là việc đang trong quá trình chuẩn bị, tuy nhiên hai trường đại học quốc gia và các đại học vùng có thể bắt tay ngay vào việc xây dựng và củng cố hệ thống các trung tâm khảo thí, tạo tiền đề cơ sở vật chất cho các chủ trương đổi mới thi trong thời gian sắp tới.

* Tiếp tục lộ trình đổi mới

Trao đổi tại hội nghị, đại diện các cơ sở giáo dục đại học đều đánh giá cao những công việc đã triển khai và kết quả của giáo dục đại học trong năm học 2020-2021; đồng thời, nhất trí với định hướng cho năm học tiếp theo.

Chia sẻ về tự chủ tuyển sinh, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Minh Tâm cho biết, để tuyển chọn được thí sinh phù hợp mục tiêu đào tạo, có nền tảng vững chắc, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã ưu tiên xét tuyển, xét tuyển thẳng và đánh giá năng lực.

Trong đó, đánh giá năng lực, ban đầu chỉ có 7.000 thí sinh, đến năm 2021 có gần 70.000 thí sinh đã thi đợt 1, gần 26.000 thí sinh đăng ký đợt 2. Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh còn chủ động chủ trì, cùng các cơ sở giáo dục đại học hình thành nhóm lọc ảo phía Nam, hiện có trên 90 trường tham gia, với sự cho phép của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Giai đoạn 2021-2025, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh định hướng giữ ổn định các phương thức hiệu quả trên; đồng thời, nghiên cứu mở rộng phương thức xét tuyển tích hợp các tiêu chí, tạo sự linh hoạt trong đánh giá thí sinh như kết hợp kết quả thi tốt nghiệp Trung học Phổ thông với phỏng vấn hoặc với thành tích đặc biệt trong thể thao, văn hoá nghệ thuật…

Về tự chủ chuyên môn học thuật, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Nguyễn Phong Điền chia sẻ, nhà trường chủ trì 7 nhóm trường đại học kỹ thuật cùng xây dựng chuẩn chương trình đào tạo kỹ sư mới, trong đó tăng học trải nghiệm nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên và sẽ triển khai đại trà từ năm học này.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phong Điền hoan nghênh các văn bản mới được ban hành đã đảm bảo trao quyền cho thủ trưởng các cơ sở đào tạo, tạo đà cho các trường đẩy mạnh tự chủ. Trong đề xuất, đại diện Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh tính đồng bộ của văn bản quy phạm pháp luật và sự cần thiết một nền tảng báo cáo trực tuyến để hoạt động hiệu quả hơn.

Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Nguyễn Hoàng Hải khẳng định, toàn ngành Giáo dục đã nhanh chóng thích ứng và phát huy hiệu quả trong dạy học ở tất cả các cấp học, bằng cách chuyển đổi số. Gắn với đó, chuyển đổi số phải đảm bảo điều kiện chất lượng; cân nhắc cho phép kiểm định chất lượng trực tuyến trong nước; xây dựng hệ thống học liệu chia sẻ chung trong các cơ sở giáo dục đại học trong nước; đào tạo bồi dưỡng cho giảng viên kiểm tra đánh giá trực tuyến…

Ghi nhận kết quả ngành Giáo dục thời gian qua, ông Nguyễn Đắc Hưng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục và Đào tạo, Dạy nghề, Ban Tuyên giáo Trung ương cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần cùng các trường xây dựng kế hoạch 5 năm, xác định những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi, cấp bách.

Bộ cũng cần có những kiến nghị phân định trách nhiệm của các bộ, ban, ngành, địa phương trong phát triển giáo dục. Đồng thời, Bộ sắp xếp lại hệ thống, xây dựng các mô hình đại học, chú trọng phân tầng; nhanh chóng có giải pháp tháo gỡ khó khăn cho hệ thống trường sư phạm, y tế, văn hóa nghệ thuật…/.