Tục cúng ông Công ông Táo ở 3 miền Bắc-Trung-Nam
Tết Nguyên đán là một ngày lễ quan trọng nhất trong văn hóa của người Việt. Bởi vậy trong ngày Tết cổ truyền này có những phong tục tập quán đã được lưu truyền từ xa xưa cho đến tận ngày nay và dần trở thành nét đẹp trong văn hóa ngày Tết. Những phong tục này cũng chính là thay cho lời chúc một năm mới may mắn, bình an.
Theo truyền thống của người Việt, hằng năm, ngày 23 tháng Chạp là ngày ông Công, ông Táo lên thiên đình để báo cáo mọi việc trong gia đình nhà chủ với Ngọc Hoàng.
Vào ngày này, mọi người thường dọn dẹp nhà, bếp sạch sẽ, làm một mâm cơm để tiễn ông Công ông Táo về trời.
Ngoài những điểm tương đồng này, thì tuỳ theo phong tục vùng miền mà nghi lễ cúng ông Công, ông Táo giữa 3 miền Bắc-Trung-Nam có sự khác biệt nhất định, nhưng nhìn chung là đều thể hiện tấm lòng thành kính của gia chủ đối với vị thần cai quản việc phúc đức trong nhà.
Tại miền Bắc
Người miền Bắc thường cúng ông Công ông Táo từ khá sớm, các gia đình phần lớn đều chuẩn bị mâm cỗ làm lễ từ khoảng 20 tháng Chạp và muộn nhất là vào trưa ngày 23.
Sở dĩ không nhiều nơi làm lễ cúng sau khoảng thời gian này là vì có quan niệm rằng kể từ 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp, các Táo phải về thiên đình làm lễ chầu với Ngọc Hoàng nên không còn ở dương gian để nhận lễ được.
Nét đặc trưng văn hoá khác biệt nhất của miền Bắc đối với 2 miền còn lại là đại đa số các gia đình thường dùng cá chép để làm đồ cúng lễ.
Tuỳ theo từng địa phương nói chung và gia đình nói riêng mà đó có thể là cá chép sống, hoặc cá chép giấy với số lượng khác nhau.
Cá chép còn sống được đặt cạnh mâm lễ vật, sau khi xong lễ thì được đem thả phóng sinh ở ao hồ, sông suối gần nhà với ý nghĩa cá chép hoá rồng, làm phương tiện đưa các Táo trở về thiên đình.
Bên cạnh đó, việc phóng sinh cá chép vào ngày này còn thể hiện tấm lòng nhân hậu, đức độ và thiện lương của gia chủ.
Ngoài ra, trong mâm cúng ông Công ông Táo của người miền Bắc còn không thể thiếu bộ áo mũ các Táo. Và mâm cỗ cúng thường là những món truyền thống như xôi, gà, giò, nem, canh măng…; cũng có thể là mâm cỗ chay với các món xôi, chè…
* Tại miền Trung
Tục cúng ông Công ông Táo của người miền Trung thường được cho là cầu kỳ nhất trong 3 miền.
Không cúng áo mũ vàng mã cho các Táo như miền Bắc, người miền Trung thường dâng lên một con ngựa bằng giấy, có yên cương đầy đủ, đốt vàng mã và dâng cúng nhiều lễ vật.
Công việc đầu tiên mà người miền Trung làm trong nghi lễ cúng ông Táo chính là thay mới bên trong lư hương và lau dọn bàn thờ ông Táo sạch sẽ, chuẩn bị tươm tất cho lễ cúng diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp.
Sau khi cúng xong, gia chủ sẽ tiến hành tiễn tượng 3 Táo quân cũ bằng đất nung khỏi bàn thờ và đưa tới các am miếu ở đầu xóm hoặc ở dưới các gốc cây cổ thụ ngã ba đường. Tiếp đến là rước tượng 3 Táo quân mới đặt lại lên bàn thờ để bắt đầu năm mới.
Người dân Huế còn có tục dựng cây nêu trước sân nhà hay sân đình trong sáng 23. Lễ cúng chiều 30 Tết, họ lại rước thần về và sáng mồng 1 Tết an vị ông Táo mới.
* Tại miền Nam
Theo phong tục của người miền Nam xưa thì có nhiều điều khác biệt so với cách cúng ngày nay. Các gia đình thường cúng Táo quân vào buổi đêm, trong khoảng thời gian từ 20 giờ đến 23 giờ ngày 23 tháng Chạp.
Bởi quan niệm rằng, lễ cúng ông Táo chỉ được thực hiện vào cuối ngày, khi cả gia đình đã dùng xong bữa tối, không phải dùng đến bếp núc để nấu nướng nhằm tránh làm phiền đến các Táo thì nghi lễ tiễn Táo về chầu trời mới có hiệu quả.
Tuy nhiên, do có sự giao thoa văn hoá nên thời gian cúng và mâm cỗ cúng ông Táo của người miền Nam ít nhiều có sự thay đổi.
Mọi nhà làm lễ tiễn ông Táo từ sáng sớm tại khu vực đặt bếp nấu, với mâm lễ tuỳ điều kiện nhưng không thể thiếu những chén chè trôi nước, đĩa kẹo được làm từ mè đen và đậu phộng, nhang đèn, 3 chung nước nhỏ và đặc biệt là bộ "cò bay, ngựa chạy".
"Cò bay, ngựa chạy" là hình giấy hình con cò và con ngựa (khác với miền Bắc là sử dụng khung tre) dùng để hoá thật sau khi xong lễ với mong muốn Táo về chầu trời nhanh hơn.
Bên cạnh đó, gia chủ còn sắm 3 bộ quần áo mới bằng giấy cho 3 vị Táo. Do đó, mâm cúng ông Táo của miền Nam được cho là đơn giản nhất trong 3 miền./.
Tin liên quan
-
Đời sống
Mâm cỗ cúng Tết ông Công ông Táo đơn giản, chuẩn nghi thức
09:52' - 29/01/2021
Theo tín ngưỡng dân gian, 23 tháng Chạp hàng năm là ngày Táo Quân về trời báo cáo với Ngọc Hoàng những việc làm của gia chủ trong một năm. Vì vậy, mỗi gia đình đều chuẩn bị mâm cỗ cúng tiễn ngài.
Tin cùng chuyên mục
-
Đời sống
Quảng bá hình ảnh Việt Nam qua ống kính nhiếp ảnh
19:19' - 10/09/2025
Chiều 10/9, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm phối hợp Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế tổ chức Triển lãm ảnh “Việt Nam qua ống kính nhiếp ảnh gia quốc tế”, lần 3.
-
Đời sống
World Cup 2026: Các “ông lớn” châu Phi trước thử thách sinh tử
15:48' - 10/09/2025
Theo phóng viên TTXVN tại châu Phi, Cameroon – đội tuyển giữ kỷ lục 8 lần tham dự World Cup – hiện chỉ xếp thứ hai bảng D, kém Cape Verde đúng 1 điểm.
-
Đời sống
Cháy rừng đe dọa quần thể cây cổ thụ nghìn năm ở Mỹ
15:39' - 10/09/2025
Tùng bách khổng lồ là một trong loài thực vật có tuổi đời cao nhất hành tinh. Thống kê cho thấy từ năm 2015 đến nay, gần 20% số cây trưởng thành đã bị thiêu rụi bởi các đợt cháy rừng ngày càng dữ dội.
-
Đời sống
Xem ngay lịch âm dương hôm nay 10/9
05:00' - 10/09/2025
Bnews. Xem ngay lịch âm hôm nay 10/9 nhanh nhất và chính xác nhất. Xem giờ tốt xấu ngày 10/9, việc nên làm, không nên làm hôm nay và lịch vạn niên tháng 9, chuyển đổi lịch âm - dương 2025.
-
Đời sống
Dogood Café, điểm hẹn mới của những người yêu thú cưng ở Brussels
21:32' - 09/09/2025
Dogood Café, quán cà phê chó đầu tiên tại Brussels, vừa khai trương. Đây là nơi con người và thú cưng cùng nhau tìm thấy niềm vui giản dị trong một không gian được tạo nên cho cả hai.
-
Đời sống
Vóc dáng của người dân Nhật Bản ngày càng được cải thiện
19:56' - 09/09/2025
Theo thống kê sức khỏe học đường của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản, trong 100 năm qua, chiều cao trung bình của người Nhật Bản đã tăng gần 10 cm ở cả nam và nữ.
-
Đời sống
Biến đổi khí hậu tạo nên hòn đảo mới tại Alaska
19:55' - 09/09/2025
Kể từ năm 1984, diện tích hồ Alsek tăng từ khoảng 44 km² lên 75 km². Kết hợp với hồ băng tan lân cận là Harlequin và Grand Plateau, tổng diện tích của ba hồ này đã tăng gấp đôi trong giai đoạn này.
-
Đời sống
Chuyên gia hướng dẫn cách xử trí tai nạn do ong đốt
16:37' - 09/09/2025
Thời gian gần đây, tại một số địa phương đã xảy ra các vụ tai nạn do ong đốt, trong đó có những trường hợp ngộ độc nặng, sốc phản vệ, suy tuần hoàn, ngưng hô hấp nguy hiểm tính mạng, thậm chí tử vong.
-
Đời sống
Kỷ lục Guinness cho "ngày hội cộng đồng" thu gom rác
14:22' - 09/09/2025
Ngày 8/9, hơn 150.000 người dân bang Estado de Mexico (Edomex), Mexico đã đồng loạt tham gia chiến dịch dọn dẹp vệ sinh môi trường tại 78 điểm công cộng trên địa bàn thành phố Ecatepec.