Vị thế của đồng yen vẫn mong manh

Tuy nhiên, sau những biến động dữ dội của đồng tiền này trong năm 2024, liệu vị thế đó có còn nguyên vẹn?

*Thời kỳ sóng gió

Trong suốt phần lớn năm 2024, đồng yen đã chứng kiến sự biến động mạnh. Đồng tiền này suy yếu và giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1986, buộc Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) phải can thiệp vào tháng 7/2024. Trước đó vào tháng 5/2024 , BoJ đã phải can thiệp vào thị trường tiền tệ khi đồng yen trượt xuống mức 160 yen/USD.

Sau quyết định tăng lãi suất của BoJ vào tháng Bảy, thị trường chứng khoán và đồng yen của Nhật Bản đã trải qua nhiều đợt trồi sụt. Chỉ số Nikkei 225 ghi nhận mức giảm theo ngày lớn nhất kể từ năm 1987 vào phiên 2/8, giữa bối cảnh đồng yen quay đầu tăng mạnh.

Bất chấp đồng yen biến động mạnh, các nhà phân tích tham gia khảo sát của CNBC cho rằng vị thế "tài sản an toàn" của đồng tiền này vẫn khá vững chắc nhờ tính chất “có thể dự đoán” của nó.

Chuyên gia kinh tế Ryota Abe của ngân hàng Sumitomo Mitsui cho biết: “Chúng tôi tin rằng vẫn có thể gọi đồng yen là 'tài sản an toàn' vì Nhật Bản vẫn là chủ nợ nước ngoài lớn nhất thế giới, có thặng dư tài khoản vãng lai bền vững và lạm phát trong nước đang được kiểm soát”. Thặng dư thường làm đồng tiền mạnh hơn, trong khi thâm hụt lại làm nó yếu đi.

Ông Hugh Chung, Giám đốc tư vấn đầu tư tại nền tảng quản lý tài sản và quỹ Endowus, cho biết đồng yen thường tăng giá mạnh khi lợi suất trái phiếu và thị trường chứng khoán Mỹ cùng giảm, như trong cuộc khủng hoảng năm 2008 và sự sụp đổ do đại dịch COVID-19 gây ra năm 2020.

Ngược lại, đồng yen có xu hướng suy yếu so với đồng USD trong các giai đoạn tâm lý ưa rủi ro tăng cao, khiến lợi suất trái phiếu Mỹ tăng trong khi giá cổ phiếu giảm, như những gì đã xảy ra trong năm 2022 khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) tăng mạnh lãi suất để chống lạm phát.

Ông Chung cho rằng sự biến động mạnh của đồng yen trong năm nay là do sự chênh lệch lớn giữa lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ và Nhật Bản. Lợi suất trái phiếu Chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm hiện chỉ ở mức hơn 1%, trong khi lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm đang là gần 4%.

Trước khi BoJ dỡ bỏ chính sách kiểm soát đường cong lợi suất vào ngày 18/3, mức chênh lệch này còn lớn hơn, với lợi suất trái phiếu 10 năm của Nhật Bản là 0,796% và lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ là 4,304% vào ngày 16/3, phiên giao dịch cuối cùng trước thông báo của BoJ.

Mức chênh lệch lãi suất này đã dẫn đến hiện tượng giao dịch chênh lệch lãi suất, trong đó nhà đầu tư vay bằng đồng yen với lãi suất thấp để đầu tư vào các tài sản có lợi suất cao hơn.

Khi BoJ tăng lãi suất, đồng yen đã quay đầu tăng mạnh, tăng hơn 12% trong khoảng ba tuần, từ mức 161,99 yen đổi 1 USD vào ngày 3/7 lên 141,66 yen đổi 1 USD vào ngày 5/8, khi các nhà đầu tư đua nhau thoát khỏi các giao dịch chênh lệch lãi suất.

Ông Chung, người cho rằng đồng yen vẫn nhạy cảm với lãi suất của Mỹ, cho biết đồng nội tệ Nhật Bản vẫn sẽ là một "tài sản an toàn" trong các tình huống tăng trưởng kinh tế bị đe dọa.

*Tác động từ chính sách của BoJ

Chuyên gia Ryota Abe từ SMBC cho rằng, sự biến động mạnh của đồng yen là do thay đổi của môi trường bên ngoài, chứ không phải do các yếu tố nội tại của Nhật Bản.

Yếu tố góp phần lớn nhất cho sự biến động của đồng yen trong tháng Tám là “sự lo ngại quá mức” về việc kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái sau khi số liệu thất nghiệp cao hơn dự báo và tăng trưởng việc làm thấp hơn mong đợi.

Ông Abe nói thêm: “Tất nhiên, tôi không hoàn toàn loại trừ tác động của việc BoJ bất ngờ tăng lãi suất vào tháng Bảy, nhưng đó chỉ là 0,15 điểm phần trăm, và những phản ứng ban đầu đối với quyết định của BoJ khá trái ngược”. Theo ông Abe, nếu quyết định của BoJ là nguyên nhân chính  gây ra sự biến động, phản ứng của thị trường lẽ ra sẽ mạnh hơn nhiều, đồng thời bổ sung rằng đồng yen “đáng lẽ phải được mua lại ngay sau quyết định của BoJ, nhưng thực tế không phải như vậy”.

Quyết định của BoJ được công bố trong phiên 31/7, nhưng đồng yen chỉ biến động đáng kể trong các phiên 2/8 và 5/8.

*Triển vọng của đồng yen

Ông Abe dự báo rằng đồng yen sẽ giao dịch quanh mức 145 yen/USD trong năm nay, và bất kỳ đợt tăng giá nào cũng sẽ phụ thuộc vào tốc độ cắt giảm lãi suất của Fed, điều mà ông cho là “vô cùng quan trọng".

Ông dự báo đồng yen sẽ tăng lên khoảng 138 yen/USD vào cuối năm 2025 với “một số biến động lớn”, đồng thời không loại trừ khả năng đạt mức 130 yen/USD. Sự biến động này có thể đến từ các động thái chính sách tiền tệ của BoJ, nhưng ông Abe không dự báo bất kỳ đợt tăng lãi suất nào từ ngân hàng này trong thời gian tới.

Chuyên gia kinh tế này không hoàn toàn loại trừ khả năng BoJ sẽ tăng lãi suất, lưu ý rằng GDP quý II/2024 của Nhật Bản cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ hơn mong đợi trong tiêu dùng cá nhân, điều này có thể củng cố lý do cho một đợt tăng lãi suất của BoJ.

Tuy nhiên, ông Chung lại có quan điểm khác. Ông nói: “Sự biến động của đồng yen có lẽ đã đạt đỉnh trong năm nay vì xu hướng thoát khỏi giao dịch chênh lệch lãi suất đã phần nào diễn ra và các động thái của các ngân hàng trung ương có lẽ sẽ ít gây ngạc nhiên cho thị trường hơn”.

Hai chuyên gia trên đều đồng quan điểm rằng hướng đi của đồng yen có thể sẽ phụ thuộc nhiều vào triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ.