Việt Nam - đối tác tin cậy và trách nhiệm của Hàn Quốc

Nhận lời mời của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Phu nhân sẽ tham dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 30 năm Quan hệ đối thoại ASEAN - Hàn Quốc, Hội nghị cấp cao Mê Công - Hàn Quốc lần thứ nhất và thăm chính thức Hàn Quốc từ ngày 24-28/11/2019.

Chuyến thăm chính thức Hàn Quốc của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lần này là chuyến thăm sau 7 năm của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam, có ý nghĩa quan trọng đẩy mạnh quan hệ hợp tác với Hàn Quốc trong tình hình mới.

Chuyến thăm khẳng định chủ trương, đường lối đối ngoại do Đại hội Đảng lần thứ XII đề ra, chủ động tham gia, phát huy vai trò tại các cơ chế đa phương, tạo cơ sở để tiếp tục đề cao vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác đối ngoại đa phương; quảng bá hình ảnh Việt Nam phát triển năng động, là đối tác tin cậy, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.

* ASEAN - Hàn Quốc: Xây dựng niềm tin, tạo dựng hạnh phúc

Hội nghị cấp cao kỷ niệm ASEAN - Hàn Quốc 2019 là đề xuất của Hàn Quốc tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Hàn Quốc lần thứ 20 (diễn ra vào tháng 11/2018 tại Singapore) nhằm đánh dấu 30 năm thiết lập quan hệ giữa hai bên (1989 - 2019). Hội nghị sẽ diễn ra trong các ngày 25 - 26/11/2019.

Đây là dịp để Lãnh đạo các nước ASEAN và Hàn Quốc kiểm điểm hợp tác trong 30 năm qua, thúc đẩy định hướng quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN - Hàn Quốc trong 30 năm tới, trên cơ sở nền tảng quan hệ đang phát triển tốt đẹp và toàn diện trên các mặt hiện nay.

Việc đề xuất tổ chức hội nghị là một trong những nỗ lực của Hàn Quốc đẩy mạnh hợp tác với ASEAN thông qua triển khai chính sách "Hướng Nam mới" và hợp tác toàn diện theo "Sáng kiến 3Ps" (về con người, hòa bình và thịnh vượng). Dự kiến, Hội nghị cấp cao kỷ niệm sẽ thông qua Tuyên bố Tầm nhìn chung ASEAN - Hàn Quốc vì Hòa bình, Thịnh vượng và Quan hệ đối tác. Ngoài ra, Thái Lan và Hàn Quốc sẽ ra Tuyên bố của hai đồng Chủ tịch Hội nghị theo thông lệ.

ASEAN và Hàn Quốc thiết lập quan hệ từ năm 1989 và năm 2004, nâng cấp quan hệ lên đối tác hợp tác toàn diện. Năm 2010, hai bên đã nâng tầm quan hệ lên Đối tác chiến lược. Năm 2012, Hàn Quốc cử Đại sứ và thành lập Phái đoàn tại ASEAN.

Theo đó, hợp tác ASEAN - Hàn Quốc được triển khai sâu rộng trên tinh thần Tuyên bố chung “Tầm nhìn tương lai của Quan hệ Đối tác Chiến lược ASEAN - Hàn Quốc: Xây dựng niềm tin, Tạo dựng hạnh phúc” năm 2014, “Kế hoạch Hành động ASEAN-Hàn Quốc 2016 - 2020” và các văn kiện hợp tác chuyên ngành khác.

Các lĩnh vực hợp tác trọng điểm như thương mại đầu tư, kết nối, công nghệ thông tin, giao lưu văn hóa và nhân dân. Hiện Hàn Quốc đang tích cực tăng cường hợp tác an ninh với ASEAN.

Hàn Quốc coi trọng quan hệ với ASEAN, ủng hộ ASEAN xây dựng cộng đồng và thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng 2025; tăng cường hợp tác an ninh để tương xứng với hai trụ cột còn lại; ưu tiên hợp tác về an ninh phi truyền thống như tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố, ma tuý, an ninh mạng, an ninh biển...

Về sự tham gia của Hàn Quốc trong cơ chế do ASEAN khởi xướng, Hàn Quốc ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, là thành viên sáng lập và tham gia đầy đủ, tích cực tại nhiều diễn đàn khu vực do ASEAN dẫn dắt.

Trên lĩnh vực kinh tế, Hàn Quốc là đối tác thương mại, nhà đầu tư lớn thứ 5 của ASEAN. ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Hàn Quốc. Năm 2018, tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt 160,5 tỷ USD. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Hàn Quốc vào ASEAN đạt 6,6 tỷ USD. Lượng khách du lịch từ ASEAN vào Hàn Quốc vượt 10 triệu lượt năm 2018. ASEAN là điểm đến được ưa chuộng nhất của Hàn Quốc.

Các lĩnh vực chính trong hợp tác kinh tế ASEAN - Hàn Quốc như thương mại đầu tư, hợp tác rừng, thủy sản, kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển. Hàn Quốc đang đẩy mạnh hợp tác giao thông, năng lượng, quản lý nguồn nước, công nghệ thông tin thông minh nhằm tăng tính kết nối giữa ASEAN - Hàn Quốc và trong nội khối ASEAN. Hội đồng Kinh doanh ASEAN - Hàn Quốc và Trung tâm ASEAN - Hàn Quốc thúc đẩy các sáng kiến tăng cường liên kết giữa khu vực tư nhân và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp vừa, nhỏ, rất nhỏ (MSMEs). Hàn Quốc là một trong những bên tích cực tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực.

Giao lưu nhân dân giữa ASEAN - Hàn Quốc được triển khai với nhiều chương trình hợp tác về truyền thông, thanh niên, giáo dục, đặc biệt thông qua Trung tâm ASEAN -Hàn Quốc tại Seoul (thành lập vào tháng 3/2009) và Nhà Văn hóa ASEAN tại Busan (thành lập vào tháng 9/2017). Hiện 500.000 người từ các nước ASEAN đang sinh sống tại Hàn Quốc và khoảng 300.000 người Hàn Quốc đang sinh sống tại ASEAN.

Hoạt động nổi bật hàng năm gồm các chương trình đào tạo năng lực, giao lưu ngắn hạn và chương trình học bổng đại học tại Hàn Quốc dành cho công dân ASEAN như: Hội thảo quốc tế về Đối tác ASEAN - Hàn Quốc (tháng 8/2017), Diễn đàn kết nối ASEAN (tổ chức hàng năm), Năm Giao lưu văn hoá ASEAN - Hàn Quốc 2017, Chương trình giao lưu thanh niên ASEAN - Hàn Quốc...

* Hợp tác Mê Công - Hàn Quốc vì thịnh vượng chung

Lần đầu tiên bên lề cấp cao kỷ niệm ASEAN - Hàn Quốc, năm 2019, Hàn Quốc sẽ tổ chức Hội nghị Cấp cao Mê Công - Hàn Quốc. Ý tưởng hợp tác Mê Công - Hàn Quốc được đưa ra tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hàn Quốc lần thứ 13 (29/10/2010) khi Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung Bak đề xuất tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mê Công-Hàn Quốc nhằm tăng cường quan hệ chính trị, kinh tế giữa các nước thuộc lưu vực sông Mê Công và Hàn Quốc, thu hẹp khoảng cách phát triển và hỗ trợ xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mê Công - Hàn Quốc lần đầu tiên được tổ chức tại Seoul Hàn Quốc, từ 27 - 28/11/2011 và đã nhất trí xác định 6 lĩnh vực ưu tiên gồm: cơ sở hạ tầng, công nghệ thông tin, tăng trưởng xanh, phát triển nguồn nước, nông nghiệp và phát triển nông thôn, phát triển nguồn nhân lực. Hội nghị đã ra Tuyên bố sông Hàn về thiết lập Quan hệ đối tác toàn diện Mê Công - Hàn Quốc vì thịnh vượng chung.

Hội nghị cấp cao Mê Công - Hàn Quốc lần thứ Nhất có chủ đề “Hợp tác tương lai Mê Công-Hàn Quốc vì thịnh vượng chung”, do Tổng thống Hàn Quốc và Thủ tướng Thái Lan đồng chủ trì, được tổ chức tại Busan, Hàn Quốc vào ngày 27/11/2019, cùng dịp với Hội nghị cấp cao Kỷ niệm 30 năm ASEAN  -Hàn Quốc. Dự kiến, Hội nghị sẽ trao đổi các nội dung chính như rà soát tình hình hợp tác thời gian qua, thảo luận định hướng giai đoạn mới, trong đó có đề xuất Tầm nhìn Mê Công-Hàn Quốc.

* Quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc ngày càng toàn diện, thực chất

Việt Nam và Hàn Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 22/12/1992. Trải qua gần 27 năm, mối quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc đang có những bước phát triển toàn diện, trên tất cả các lĩnh vực, duy trì ở cả cấp cao và các bộ, ngành, địa phương, củng cố thêm sự tin cậy giữa lãnh đạo, nhân dân hai nước.

Với những dấu mốc quan trọng như: từ năm 1975 - 1982, Việt Nam và Hàn Quốc bắt đầu có quan hệ buôn bán tư nhân qua trung gian; từ năm 1983 có quan hệ buôn bán trực tiếp và một số quan hệ phi chính phủ. Ngày 20/4/1992, Việt Nam - Hàn Quốc ký thỏa thuận trao đổi Văn phòng liên lạc giữa hai nước. Ngày 22/12/1992, hai bên ký Tuyên bố chung thiết lập quan hệ ngoại giao cấp Đại sứ và Hàn Quốc khai trương Đại sứ quán tại Hà Nội.

Đến tháng 3/1993, Việt Nam khai trương Đại sứ quán tại Seoul. Tháng 11/1993, Hàn Quốc mở Tổng Lãnh sự quán tại Thành phố Hồ Chí Minh. Tháng 8/2001, hai nước ra tuyên bố chung về “Quan hệ đối tác toàn diện thế kỷ 21” nhân chuyến thăm Hàn Quốc của Chủ tịch nước Trần Đức Lương. Tháng 10/2009, quan hệ hai nước được nâng cấp lên thành “Đối tác hợp tác chiến lược” nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc Lee Myeong Bak.

Hai bên đang duy trì cơ chế "Đối thoại chiến lược Ngoại giao - An ninh - Quốc phòng cấp Thứ trưởng", "Đối thoại an ninh Việt - Hàn cấp Thứ trưởng" và "Đối thoại Quốc phòng Việt - Hàn cấp Thứ trưởng"; đã ký Bản ghi nhớ hợp tác về bảo mật, an toàn thông tin, Bản ghi nhớ về bảo mật thông tin quân sự, Biên bản thỏa thuận về khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh, Tuyên bố tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng đến năm 2030.

Về hợp tác kinh tế, Hàn Quốc là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam, đứng thứ nhất về đầu tư, thứ hai về ODA (sau Nhật Bản), thứ ba về thương mại (sau Trung Quốc và Liên minh châu Âu). Các cơ chế hợp tác song phương tiếp tục được duy trì như Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế và khoa học kỹ thuật Việt Nam - Hàn Quốc, Ủy ban hỗn hợp cấp Bộ trưởng về hợp tác trong lĩnh vực điện hạt nhân, năng lượng và công nghiệp.

Bên cạnh đó, Hàn Quốc là thị trường nhập khẩu lao động lớn thứ hai của Việt Nam và Việt Nam là nước xuất khẩu lao động lớn thứ hai sang Hàn Quốc. Hiện nay, Việt Nam có hơn 48.000 lao động đang làm việc tại Hàn Quốc. Nhân chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in vào tháng 3/2018, hai bên đã ký lại Bản ghi nhớ thông thường về phái cử và tiếp nhận lao động Việt Nam theo Chương trình cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài (EPS).

Trong những năm gần đây, Hàn Quốc nổi lên là một trong những thị trường cung cấp khách du lịch trọng điểm của Việt Nam. Trong 9 tháng năm 2019, du khách Hàn Quốc đến Việt Nam đạt hơn 3,14 triệu lượt, tăng 22,5% so với cùng kỳ năm trước. Hiện trung bình mỗi tháng có hơn 1.000 chuyến bay thẳng Việt Nam - Hàn Quốc.

Đặc biệt, từ năm 2002, quan hệ hợp tác giữa Tòa án Việt Nam và Tòa án Hàn Quốc chính thức được triển khai. Hai nước đã ký Hiệp định văn hóa; Bản ghi nhớ về hợp tác văn hóa nghệ thuật, thể thao và du lịch; ký Thỏa thuận dạy thí điểm tiếng Hàn ở cấp trung học.

Trên lĩnh vực nông nghiệp, Hàn Quốc tích cực hỗ trợ Việt Nam triển khai mô hình nông thôn mới, nổi bật với Chương trình Hạnh phúc tại hai tỉnh Quảng Trị, Lào Cai. Bên cạnh đó, vào năm 1995, Việt Nam - Hàn Quốc đã ký kết Hiệp định về hợp tác khoa học và công nghệ cấp chính phủ.

Theo thống kê của Cục quản lý xuất nhập cảnh Hàn Quốc, tính đến hết tháng 6/2019, cộng đồng người Việt tại Hàn Quốc có hơn 216.000 người Việt Nam. Hàn Quốc cũng có cộng đồng hơn 150.000 kiều dân tại Việt Nam, phần lớn là doanh nhân. Hai bên thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu hữu nghị tại mỗi nước, góp phần tăng cường hiểu biết, tin cậy giữa nhân dân hai nước. Gần 60 tỉnh, thành, địa phương của hai nước đã ký kết và đang triển khai hiệu quả các thỏa thuận hợp tác./.