Vụ tàn phá rừng tại Bình Định: Điệp khúc "đổ lỗi"

Địa điểm xảy ra vụ việc là khoảnh rừng số 7, số 8, tiểu vùng 1, xã An Hưng, là vùng giáp ranh giữa 3 huyện An Lão, Hoài Nhơn (Bình Định) và huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi).

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này vẫn là điệp khúc chung "rừng nằm ở vùng sâu, vùng xa, địa hình phức tạp, lực lượng kiểm lâm thì mỏng".

"Lâm tặc" ngang nhiên, coi thường pháp luật

Sau khi vượt qua quãng đường hơn 120km từ thành phố Quy Nhơn đến xã Hoài Sơn, huyện Hoài Nhơn, phóng viên TTXVN được cán bộ Hạt Kiểm lâm An Lão đưa đi thêm hơn 5km đường rừng để tới nơi rừng bị tàn phá.

Giải thích về việc rừng của huyện An Lão mà lại đi từ huyện Hoài Nhơn, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm Lâm An Lão Phạm Phương Bắc cho biết: Tuy khu vực rừng bị tàn phá thuộc xã An Hưng, huyện An Lão.

Nhưng nếu tiếp cận từ hướng An Lão thì sẽ phải mất nửa ngày leo núi mới tới nơi, rất khó khăn, nguy hiểm.

Còn nếu đi từ phía xã Hoài Sơn, huyện Hoài Nhơn thì gần hơn, và có thể đi theo con đường đất mà chính lâm tặc đã mở.

Từ trạm kiểm tra Hoài Sơn của Hạt Kiểm lâm Hoài Nhơn, có một con đường độc đạo dẫn vào khu vực rừng bị phá, đường rất gập ghềnh, hiểm trở.

Dù đã dùng đến xe đặc dụng để đi rừng nhưng phải rất khó khăn đoàn công tác mới tới được địa điểm cần vào.

Ngay lối vào khu vực rừng bị chặt hạ, nhóm lâm tặc đã dựng lên một rào chắn khá kiên cố, buộc dây xích và khóa kĩ lưỡng.

Lực lượng kiểm lâm phải dùng búa và rìu để phá khóa, mở đường cho xe vào.

Theo ông Phạm Phương Bắc, hàng rào này mới được dựng lên khoảng 3 ngày, trước đây không hề có.

Điều này thể hiện sự chống đối, coi thường pháp luật của các đối tượng phá rừng; ngang nhiêm xem khu vực rừng tự nhiên này là "lãnh địa" riêng.

Đi qua cánh cổng, đập vào mắt chúng tôi là khoảng rừng vô cùng rộng lớn, trải dài mấy quả đồi, hoang tàn như vừa trải qua một cơn cháy rừng khủng khiếp.

Tại khoảnh rừng số 8, trước đó được đánh giá trạng thái rừng IIa, diện tích rừng bị phá 13,1 ha; hàng loạt cây bụi, cây gỗ bị đốn hạ, đường kính khoảng từ 30cm trở xuống. Tất cả cây sau khi bị chặt hạ đã được dồn thành từng đống, đốt rụi.

Trên thảm đất dày đặc màu đen của than là các cây keo lai khoảng 2 tuần tuổi được trồng xen kẽ, trên diện tích khoảng 7 ha.

Nhận định ban đầu của lực lượng kiểm lâm là khu vực rừng này không có các cây gỗ giá trị cao, mục đích của lâm tặc là phá rừng tự nhiên trồng cây keo lai, thu lợi kinh tế về sau.

Đi xa hơn, ở ngọn núi bên cạnh, là khu vực rộng khoảng 17 ha mới bị chặt phá khoảng một tuần trước. Khu vực này còn ngổn ngang hàng ngàn thân cây lớn nhỏ, do lâm tặc chưa kịp đốt để trồng keo lai.

Tại đây có những thân cây gỗ đường kính lên tới 65cm, nhiều gốc cây to đến 2 người ôm.

Nhiều cây có vết cắt còn chảy nhựa, khá tươi, các vết cắt sắc và dứt khoát, có thể khẳng định là dùng loại cưa máy cầm tay. Trên hiện trường, lâm tặc còn vứt lại nhiều can dầu, chai nước.

Tại điểm rừng bị chặt hạ thứ 3, ở khoảnh 7, thời gian chặt cây cũng chỉ cách thời điểm kiểm tra khoảng 10 ngày, lá cây còn tươi. Khoảnh rừng này cũng có nhiều thân cây gỗ lớn ngổn ngang, có cây đường kính gốc lên đến hơn 60cm.

Việc 2 khu vực rừng rộng lớn bị chặt hạ hoàn toàn trong khoảng thời gian gần như cùng lúc cho thấy các đối tượng chặt phá rừng rất đông, có tổ chức, được trang bị dụng cụ chuyên nghiệp, nên mới có thể đốn hả hàng loạt thân cây trong thời gian ngắn.

Dưới chân đồi, cạnh hiện trường phá rừng có một lán trại. Khi đoàn công tác vào kiểm tra thì lán trại không có người, nhưng trong lán có đầy đủ vật dụng, quần áo, bát đũa nấu ăn, bên ngoài nuôi chó để báo động.

Đặc biệt trên bếp có nồi cơm nấu sẵn cùng thức ăn, than đang còn hồng, chứng tỏ người ở đây vừa rời đi ngay khi thấy đoàn công tác đến.

Điệp khúc "đổ lỗi"

Theo ông Đoàn Văn Tá, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm An Lão, dù vị trí có khó khăn, nhưng để xảy ra vụ việc phá rừng nghiêm trọng trong địa bàn mình quản lý, trách nhiệm trước hết thuộc về Hạt kiểm lâm An Lão và lực lượng kiểm lâm địa bàn.

“Các anh em cũng đi tuần, nhưng đi phía bên An Lão, tới đỉnh núi nhìn qua. Phía bên này lại khuất, nên không phát hiện được. Để vụ việc này xảy ra trong thời gian dài, là do lỗi của kiểm lâm địa bàn đã chủ quan, đi không tới nơi. Chúng tôi cũng xin nhận trách nhiệm về vụ việc này, đây là một bài học lớn đối với kiểm lâm An Lão. Thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường cung cấp chứng cứ cho các cơ quan điều tra, đồng thời đẩy mạnh phối hợp với Hạt kiểm lâm Hoài Nhơn để chốt chặn khu vực này” - ông Tá cho hay.

Theo quan sát của nhóm phóng viên, khu vực rừng bị tàn phá là khu vực rừng giáp ranh giữa 3 huyện, tuy thuộc địa bàn xã An Hưng, huyện An Lão, nhưng lại nằm xa trung tâm xã, cách đường bê tông tới 5 giờ đi bộ, leo núi nên lực lượng kiểm lâm An Lão gặp nhiều khó khăn trong công tác kiểm tra.

Qua chứng cứ và thông tin từ người dân địa phương, ban đầu Hạt Kiểm lâm An Lão xác định các đối tượng phá rừng đã đi từ phía xã Hoài Sơn, huyện Hoài Nhơn để lên địa điểm này

Một con đường đất khá dài, đủ cho xe tải loại nhỏ đi, đã được lâm tặc mở lên tới tận địa điểm phá rừng.

Đáng lưu ý là để tới được đây thì tất cả các xe ô tô chở người, thiết bị, keo giống đi vào, và chở gỗ từ rừng đi ra (nếu có) đều phải đi qua con đường duy nhất trước trạm kiểm tra của Hạt Kiểm lâm Hoài Nhơn đóng tại xã Hoài Sơn.

Nhưng hoạt động phá rừng ồ ạt, quy mô rộng lớn như vậy nhưng trạm kiểm lâm này lại không hề hay biết.

Ông Nguyễn Hồng Tấn, Hạt trưởng Hạt kiểm lâm Hoài Nhơn nói rằng địa bàn xảy ra phá rừng là bên phía An Lão, nên các cán bộ kiểm lâm của huyện Hoài Nhơn không thông thạo đường đi, không nắm được vị trí.

Như vậy có hay không lỗ hổng trong quản lý rừng theo kiểu “khu vực ai người đó tự quản” giữa 2 hạt kiểm lâm, hay có sự làm ngơ của lực lượng chức năng trước tình trạng phá rừng ngang nhiên, lâm tặc lộng hành?

Còn theo giải thích của ông Đoàn Văn Tá, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm An Lão thì việc đi kiểm tra rừng chỉ theo một lối mòn nhất định chứ không cần phải bao quát khắp các khu vực...

Đáng chú ý là việc cắm mốc ranh giới chia 3 loại rừng mới được ngành kiểm lâm và nông nghiệp tỉnh Bình Định thực hiện, trong đó có phân định ranh giới các loại rừng ngay tại địa điểm rừng bị phá.

Những dấu hiệu phá rừng ở khu vực này không phải mới xuất hiện.

Ngay cạnh vùng rừng vừa bị tàn phá, đã có đến 30ha rừng đã bị phá, lấn chiếm, keo lai trồng tại đây đã được từ 2-3 năm tuổi...

Ngày 9/9, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công an tỉnh Bình Định, lãnh đạo huyện An Lão và Hoài Nhơn đã kiểm tra hiện trường vụ 43,7 ha rừng tự nhiên ở xã An Hưng, huyện An Lão bị lâm tặc tàn phá. Ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định nhận định đây là vụ phá rừng rất nghiêm trọng, có quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở tỉnh này.

Trả lời câu hỏi có hay không lỗ hổng trong việc phối hợp quản lý rừng khu vực giáp ranh của các hạt kiểm lâm, ông Hổ nói: Đây là địa bàn vùng sâu, xa, rất khó khăn cho lực lượng kiểm lâm trong công tác kiểm tra, quản lý.

Lực lượng kiểm lâm của các Hạt lại quá mỏng, không đủ lực lượng nên không thể kiểm tra giám sát chặt chẽ.

Cách đây khoảng 2 tháng thì anh em mới cắm mốc địa bàn, nhưng chưa phát hiện vi phạm.

Ngày 9/9, UBND tỉnh Bình Định đã có văn bản chỉ đạo Công an tỉnh Bình Định vào cuộc điều tra vụ 43,7 ha rừng tự nhiên ở xã An Hưng, huyên An Lão bị lâm tặc xóa sổ, sớm tìm ra thủ phạm.

Chiều 9/9, Văn phòng Chính phủ đã phát hành văn bản hỏa tốc số 9589/VPCP-NN về việc xử lý vấn đề báo nêu về phá rừng tự nhiên tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định.

Về việc này Thủ tướng Chính phủ yêu cầu UBND tỉnh Bình Định chỉ đạo các cơ quan chức năng điều tra, làm rõ những vụ việc phá rừng tự nhiên trên địa bàn xã An Hưng, huyện An Lão như thông tin báo chí phản ánh; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo đúng quy định, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả trước ngày 30/10/2017.

Ông Phạm Văn Nam, Chủ tịch UBND huyện An Lão cho biết: Ngay khi nhận được báo cáo, lãnh đạo huyện đã trực tiếp tới hiện trường vụ việc để đánh giá tình hình.

Nhận thấy vụ việc quá nghiêm trọng, huyện đã chỉ đạo Hạt kiểm lâm huyện xác lập hồ sơ đưa vào tin báo tội phạm, đồng thời phối hợp với Công an huyện An Lão khám nghiệm hiện trường, trưng cầu giám định thiệt hại rừng, sớm khởi tố vụ án.

Ông Nam khẳng định: Là người đứng đầu địa phương, ông xin nhận trách nhiệm khi để xảy ra vụ việc.

Lực lượng chức năng huyện An Lão đang tiếp tục khẩn trương điều tra, làm rõ, tích cực phối hợp với Công an tỉnh để kiên quyết đưa đối tượng tổ chức, trực tiếp phá rừng ra trước pháp luật.

Đến thời điểm này, các ban ngành, cơ quan chức năng của tỉnh Bình Định đang nỗ lực tìm ra thủ phạm và xử lý hậu quả, nhưng rõ ràng, con số 43,7 ha rừng bị mất trắng là cái giá quá đắt cho lỗ hổng trong công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Theo Nghị định 157/2013/NĐ-CP ngày 11/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ về quy định xử phạt hành chính về quản lý, phát triển rừng bảo vệ rừng và quản lý lâm sản, thì hành vi phá hơn 3.000m2 rừng kinh tế và hơn 2.000m2 rừng phòng hộ đã được quy định khung xử lý hình sự.

Với con số 43,7ha tức là 437.000m2 rừng tự nhiên (được quy hoạch rừng sản xuất và phòng hộ) thì đủ thấy mức độ nghiêm trọng của vụ vi phạm pháp luật này rất lớn. Dư luận đang nóng lòng chờ kết quả điều tra, xử lý của các cơ quan chức năng tỉnh Bình Định.