Xẩm chợ, nghệ thuật hát Xẩm tại Hà Nam
Vì thế, nghệ thuật hát Xẩm tại Hà Nam mang đặc trưng riêng là Xẩm chợ.
Người có công trong sưu tầm và truyền dạy các làn điệu hát Xẩm và mang nó trở lại đời sống xã hội tại Hà Nam là Nhạc sĩ Phạm Trọng Lực thông qua việc ghi chép 28 bài hát Xẩm về Hà Nam được ghi chép từ cụ thân sinh Phạm Thị Vỷ và những bậc cao niên của khắp miền Lý Nhân, Bình Lục, Thanh Liêm, Kim Bảng.
Theo Nhạc sỹ Phạm Trọng Lực, đặc trưng của Xẩm Hà Nam chủ yếu là Xẩm chợ. Mỗi bài Xẩm gắn với một danh làng, danh xã của Hà Nam hay kể một câu chuyện của thôn quê; khắc họa một phong trào, giai đoạn lịch sử nào đó ví như bình dân học vụ...
Hoặc đó là hình ảnh chợ sông, chợ đầm, chợ huyện; chuyện của cô cả cô hai, cô tú Thanh Liêm; chuyện của xóm bãi Cát Lại, Ngô Khê.
Nhạc sỹ Phạm Trọng Lực cho biết thêm, hát Xẩm là loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo trong kho tàng âm nhạc cổ truyền của dân tộc.
Thời phong kiến, hát Xẩm là tiếng nói lên án những bất công cường quyền, bênh vực những số phận bất hạnh nghèo khổ bị chà đạp.
Sau chiến tranh, các làn điệu Xẩm được các nhạc sỹ, cán bộ văn hóa sử dụng như một công cụ để tuyên truyền chính sách, chủ trương của Đảng, Nhà nước.
Hiện nay, đời sống phát triển, đô thị hóa nông thôn đang diễn ra nhanh chóng, chợ quê không còn đông đúc tấp nập như xưa.
Do vậy, hát Xẩm dần mai một, song vẫn tồn tại trong tâm thức của người con Bắc bộ nói chung và Hà Nam nói riêng.
Vì hát Xẩm đánh thức lòng người, vực dậy tâm hồn hướng về cái thiện, hướng về một nơi tăm tối của ngõ đời, nơi có những con người đang cầu mong ánh sáng và hạnh phúc.
Hát Xẩm ra đời để phục vụ nhu cầu con người và khi con người còn rung động, hát Xẩm vẫn trường tồn.
Cùng trong dòng chảy âm nhạc dân gian, hát Xẩm ở Hà Nam chứa đựng nét đặc trưng trong các làn điệu riêng.
Một bài hát Xẩm trọn vẹn sẽ bao gồm các câu vỉa thường được ví như là phần dẫn dụ của câu chuyện.
Nhạc cụ chủ yếu của hát Xẩm Hà Nam cũng là nhị, trống, sênh và những lời hát mộc mạc nhưng điệu hát không bi ai mà rất lạc quan, yêu đời, mang cái kết có hậu, viên mãn.
Ngoài ra, cái lạ của Xẩm Hà Nam vừa có nét đặc trưng của hát Xẩm miền Bắc nhưng thấp thoáng trong đó lại là nét trữ tình của dân ca giao duyên, nét dí dỏm vui tươi của cò lả, sự mộc mạc chân tình của trống quân hay cái nhẹ nhàng bay bổng của điệu hát ru.
Bà Nguyễn Thị Huyền, Câu lạc bộ văn nghệ dân gian Hà Nam cho biết, hát Xẩm cùng dạng với hát Chèo khi nội dung của nhiều bài nói đến lòng trung thực và đức hiếu nghĩa của con người. Trong hát Xẩm, người ta đưa trống quân, hát ru cò lả vào hát…
Ví dụ, hát Xẩm chợ: “Ai về chợ huyện Thanh Liêm/ Hỏi thăm cô Tú biết đánh vần hay chưa/ Cô Tú biết đánh vần năm ngoái, năm xưa/ Năm nay quên hết nên chưa làm gì”…
Tại Hà Nam, hiện chỉ có những thành viên trong Câu lạc bộ văn nghệ dân gian Hà Nam nắm giữ loại hình nghệ thuật dân gian này.
Họ không phải là nghệ nhân hát Xẩm mà đều là những người yêu thích hát Xẩm. Các thành viên trong câu lạc bộ đã lặng lẽ lưu giữ đam mê của mình hàng chục năm qua.
Những năm gần đây, Hà Nam đã chú trọng công tác lưu giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật của loại hình nghệ thuật dân tộc này trước nguy cơ nguy cơ bị thất truyền.
UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án “Khôi phục, bảo tồn và phát triển nghệ thuật hát Xẩm” để Trung tâm văn hóa nghệ thuật Hà Nam thực hiện; đồng thời, sẽ mới các nghệ nhân, nghệ sỹ trong tỉnh và ngoài tỉnh cùng các thành viên trong Câu lạc bộ văn nghệ dân gian Hà Nam sưu tầm, biên soạn, truyền dạy và phổ biến các bài hát Xẩm theo các làn điệu cổ truyền cho các diễn viên của Trung tâm Văn hóa nghệ thuật Hà Nam và các học sinh tiểu học ở các trường trên địa bàn.
Ông Ngô Thanh Tuân, Giám đốc Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Hà Nam cho biết, để duy trì và phát triển, hàng năm, Trung tâm đều tổ chức liên hoan văn hóa các di tích cho các đoàn về biểu diễn những loại hình nghệ thuật truyền thống như chèo, hát văn và cả hát Xẩm.
Trong thời gian tới, sau khi các diễn viên của Trung tâm đã được truyền nghề, các học viên tham gia dàn dựng, biểu diễn chương trình hát Xẩm nhằm giới thiệu, quảng bá sâu rộng nghệ thuật hát Xẩm tới công chúng và truyền nghề cho lớp trẻ ./.
Tin liên quan
-
Đời sống
Hà Nội chính thức mở lại phố đi bộ Hồ Gươm
20:50' - 12/03/2021
Tối 12/3/2021, phố đi bộ khu vực Hồ Gươm đã mở trở lại đón khách.
-
Đời sống
Bạn biết gì về ngày quốc tế hành động vì các dòng sông?
11:03' - 12/03/2021
Ngày 14/3 là Ngày quốc tế hành động vì các dòng sông. Hàng năm, hàng nghìn người khắp thế giới cất cao tiếng nói để kỷ niệm các dòng sông thế giới và những con người đã đấu tranh để bảo vệ chúng.
Tin cùng chuyên mục
-
Đời sống
Cập nhật, dự báo tình hình xâm nhập mặn và thiếu nước sản xuất, sinh hoạt
16:53'
Toàn bộ diện tích lúa vùng ĐBSCL được khuyến cáo đã được đẩy sớm thời vụ, hiện đã được thu hoạch hoặc trong giai đoạn chín, bảo đảm không bị thiệt hại, cây ăn trái vẫn được bảo đảm an toàn.
-
Đời sống
Cùng tìm hiểu về ngày Cá tháng Tư
13:30'
Vào ngày Cá tháng Tư bạn có thể thoái mái nói dối để trêu đùa mọi người mà không sợ ai giận. Vậy bạn có biết nguồn gốc, lịch sử và các phong tục độc đáo về ngày Cá tháng Tư này không?
-
Đời sống
Tháng 4 và 5, miền Bắc sẽ xảy ra hiện tượng mưa đá thường xuyên hơn
12:49'
Trong quá trình chuyển mùa, các tỉnh miền Bắc sẽ xảy ra hiện tượng dông, lốc, mưa đá thường xuyên hơn, tập trung từ tháng 3-5, cao điểm vào tháng 4/2024.
-
Đời sống
Tháng 4, người lao động có mấy ngày nghỉ lễ?
10:28'
Tháng 4 năm nay, người lao động sẽ được nghỉ lễ mấy ngày? Và người lao động đi làm vào ngày nghỉ lễ sẽ hưởng lương ra sao?
-
Đời sống
Hàn Quốc: Thủ đô Seoul và các thành phố lân cận chìm trong bụi mịn
08:18'
Theo phóng viên TTXVN tại Hàn Quốc, cảnh báo bụi mịn đã được ban bố ở hầu hết các khu vực thuộc tỉnh Gyeonggy và thủ đô Seoul trong sáng 29/3.
-
Đời sống
Khu đô thị đầu tiên tại Việt Nam có trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi
15:52' - 28/03/2024
Tập đoàn Vingroup đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Y tế Well Group (Nhật Bản) để phát triển mô hình Trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cao cấp tại Việt Nam.
-
Đời sống
LHQ: Mỗi ngày có 1 tỷ bữa ăn bị vứt bỏ trong khi 800 triệu người bị đói
09:22' - 28/03/2024
Trong năm 2022, mỗi ngày các hộ gia đình thế giới đã vứt bỏ 1 tỷ bữa ăn. Liên hợp quốc (LHQ) đưa ra thông tin trên ngày 27/3 cùng lời cảnh báo về "thảm kịch toàn cầu" lãng phí thực phẩm.
-
Đời sống
Đinh hướng phát triển mô hình chợ trên địa bàn quận ở Tp. Hồ Chí Minh
14:48' - 27/03/2024
Chợ truyền thống không chỉ là nơi để mua bán, mà còn là nét văn hóa của người dân Việt Nam.
-
Đời sống
IOC "bắt tay" Warner Bros. phát triển Bộ sưu tập Olympic
06:30' - 27/03/2024
Các nhân vật huyền thoại trong loạt phim hoạt hình "Looney Tunes" của Warner Bros. như thỏ Bugs Bunny, thỏ Lola Bunny, chú vịt đen Daffy Duck,... sẽ xuất hiện trên các sản phẩm được IOC cấp phép.