Xuất khẩu sầu riêng ổn định trở lại sau thời gian ngắn gián đoạn bởi kiểm nghiệm

Sau thời gian ngắn bị ảnh hưởng do ách tắc khâu kiểm nghiệm, hoạt động xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đã ổn định trở lại, bảo đảm tiến độ thông quan và tiêu thụ sản phẩm cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt với diện tích cuối vụ ở khu vực Tây Nguyên.

Thời gian qua, xuất hiện một số thông tin phản ánh tình trạng ùn ứ hàng sầu riêng tại một số địa phương; trong đó có Đắk Lắk – địa phương có diện tích trồng sầu riêng lớn nhất cả nước. Nguyên nhân được xác định là do một số phòng kiểm nghiệm tạm ngừng hoạt động để bảo trì, sửa chữa hoặc chờ đánh giá lại năng lực, dẫn đến việc doanh nghiệp không thể hoàn tất phân tích các chỉ tiêu Cadimi và Vàng O – điều kiện bắt buộc để cấp chứng nhận xuất khẩu sang Trung Quốc.

Tình trạng này đã làm chậm tiến độ thông quan, ảnh hưởng đến hoạt động tiêu thụ, gây lo ngại trong cộng đồng doanh nghiệp và người trồng sầu riêng. Tuy nhiên, trước tình hình đó, ngày 24/10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã họp khẩn với các đơn vị liên quan, yêu cầu các cơ sở được chỉ định phải rà soát tình trạng hoạt động, minh bạch năng lực và bảo đảm tính chính xác, thống nhất giữa các kết quả trong nước và phía Trung Quốc. Thứ trưởng chỉ đạo, công tác kiểm nghiệm cần được thực hiện nhanh, nghiêm túc, tránh sai khác dữ liệu khiến hàng xuất khẩu bị trả về. Do đó, tình trạng trên đã được xử lý kịp thời.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận phục vụ xuất khẩu sầu riêng, với tổng công suất khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ đáp ứng nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, từ trung tuần tháng 10, một số phòng tạm ngừng hoạt động, ảnh hưởng đến tiến độ kiểm nghiệm.

Đến nay, sau 1 tuần vào cuộc quyết liệt và chỉ đạo sát sao từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tình hình kiểm nghiệm sầu riêng cơ bản đã trở lại bình thường. Các phòng kiểm nghiệm khôi phục hoạt động, tăng ca làm việc, đảm bảo tiến độ giao hàng cho doanh nghiệp.

“Mục tiêu là không để bất kỳ lô hàng nào bị gián đoạn chỉ vì khâu kiểm nghiệm hay thủ tục kỹ thuật”, ông Huỳnh Tấn Đạt cho biết.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, hiện hoạt động xuất khẩu sầu riêng tại các cửa khẩu chính diễn ra thông suốt. Mỗi ngày có khoảng 300–400 xe sầu riêng thông quan; trong đó tại Lạng Sơn đạt khoảng 200–250 xe, Lào Cai 100–150 xe và Móng Cái khoảng 50 xe.

Ông Huỳnh Tấn Đạt cho biết thêm, hiện sản lượng sầu riêng trong nước không còn nhiều do đã vào giai đoạn cuối vụ. Các doanh nghiệp, địa phương cần tiếp tục duy trì ổn định thị trường, tránh tâm lý hoang mang và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng khi có vướng mắc để được hướng dẫn, xử lý kịp thời.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã giao Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường phối hợp cùng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật rà soát năng lực các phòng thí nghiệm, cử chuyên gia hỗ trợ địa phương, đồng thời huy động tối đa các đơn vị đủ điều kiện pháp lý để xử lý lượng mẫu tồn. Mục tiêu là bảo đảm xuất khẩu thông suốt, bảo vệ sản xuất cho khoảng 150.000 ha sầu riêng với sản lượng dự kiến trên 1,5 triệu tấn trong năm 2025.

Tại Đắk Lắk, công tác thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng cơ bản đã hoàn tất. Theo bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk, toàn tỉnh hiện có gần 45.000 ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000 ha đã cho thu hoạch. Sản lượng năm 2025 ước đạt 390.000 tấn, tăng khoảng 30.000 tấn so với năm trước. Đến cuối tháng 10, sản lượng còn lại chỉ khoảng 10%, tương đương 30.000–40.000 tấn, tập trung tại một số xã như Ea Toh, DliêYa, Ea Tân và Ea Bá.

Giá thu mua sầu riêng tại vườn hiện dao động 60.000–70.000 đồng/kg, tuy có giảm so với năm ngoái song người dân vẫn có lãi khá. Một số doanh nghiệp từng gặp khó khăn trong khâu kiểm nghiệm, nhưng đến nay hoạt động thu mua và tiêu thụ đã ổn định.

Đắk Lắk hiện có 269 mã số vùng trồng và 40 cơ sở đóng gói được cấp mã xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Trong số đó, 224 vùng đã ủy quyền cho doanh nghiệp xuất khẩu với sản lượng hơn 180.000 tấn; 45 vùng còn lại thực hiện xuất khẩu trực tiếp. Khi phát sinh tình trạng tạm ngừng cấp phiếu kiểm nghiệm Cadimi và Vàng O, Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk đã kịp thời báo cáo UBND tỉnh và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kiến nghị chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm tăng tốc xử lý mẫu, không để gián đoạn hoạt động xuất khẩu.

Theo bà Đặng Thị Thủy, Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk đang phối hợp với các đơn vị của Bộ, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk và doanh nghiệp nhằm tháo gỡ khó khăn, bảo đảm tiêu thụ hết sản lượng cuối vụ, giữ ổn định thị trường và uy tín nông sản của địa phương.

Ở góc độ các doanh nghiệp, ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk cho biết, từ trung tuần tháng 10, việc kiểm nghiệm hai chỉ tiêu Cadimi và Vàng O bị ùn tắc chủ yếu do các doanh nghiệp tập trung xét nghiệm tại hai trung tâm có đủ điều kiện, dẫn đến tình trạng quá tải, chậm trả kết quả. Tuy nhiên, chỉ sau một tuần kể từ khi Bộ Nông nghiệp và Môi trường họp khẩn và chỉ đạo các đơn vị liên quan, tình trạng này đã được khắc phục cơ bản.

Ông Lê Anh Trung đánh giá, các phòng kiểm nghiệm đã làm việc liên tục để trả kết quả kịp thời, giúp doanh nghiệp tiếp tục thu mua và xuất khẩu nốt sản lượng còn lại.

Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk sẽ tiếp tục phối hợp với UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và Môi trường triển khai kế hoạch năm 2026 về xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ sầu riêng bền vững. Dự kiến cuối tháng 11, tỉnh Đắk Lắk sẽ tổ chức hội nghị để bàn giải pháp phát triển lâu dài ngành hàng này.