Kinh tế Trung Quốc: Bài toán nan giải mang tên đòn bẩy tài chính (Phần 1)

Mấy năm trở lại đây, các công ty Trung Quốc đã có những bước tiến lớn trên con đường “chinh phục” thế giới với hàng loạt vụ thâu tóm tài sản ở nước ngoài nổi đình nổi đám có tổng giá trị lên đến 343 tỷ USD.

Trong số đó có thể kể đến vụ tập đoàn Dalian Wanda của tỷ phú giàu thứ hai cả nước là Wang Jianlin mua lại hãng phim Hollywood Legendary Entertainment với giá 3,5 tỷ USD hồi năm 2016, tập đoàn bảo hiểm Anbang mua lại khách sạn hạng sang Waldorf Astoria hay Fosun International thâu tóm Club Méditerranée SA and Cirque du Soleil.

Tuy nhiên, làn sóng thâu tóm ấy bất chợt ngừng lại khi tháng Sáu vừa qua, cơ quan quản lý hệ thống ngân hàng Trung Quốc ra lệnh yêu cầu các ngân hàng phải xem xét kỹ lưỡng các khoản vay giải ngân cho 4 tập đoàn Dalian Wanda, Anbang, Fosun và HNA (tổng cộng 4 tập đoàn này đã thực hiện các thương vụ thâu tóm cả ở trong và ngoài nước với tổng giá trị 75 tỷ USD).

Trong đó, một số ngân hàng lớn đã ngừng giải ngân khoản vay mới cho tập đoàn hàng không và đóng tàu HNA. Còn một số nguồn tin cho hay Anbang bị giới chức yêu cầu bán các tài sản ở nước ngoài.

Lãnh đạo các tập đoàn tư nhân lớn của Trung Quốc vừa trải qua đợt mở rộng tín dụng lớn nhất trong lịch sử. Để đối phó với khủng hoảng tài chính toàn cầu, Bắc Kinh đã “mở van tín dụng” để kích thích kinh tế nhưng dường như đến nay chiếc van ấy chưa bao giờ thực sự được đóng lại.

Kết quả là đến nay tổng nợ của chính phủ, các hộ gia đình và doanh nghiệp Trung Quốc đã lên tới hơn 28.800 tỷ USD, tương đương 258% GDP. Trong đó khoản lớn nhất là nợ của các doanh nghiệp (vào khoảng 17.000 tỷ USD), đặc biệt là những tập đoàn nhà nước hoạt động trong nhiều ngành từ thép, xây dựng đến bất động sản.

Tình trạng này càng kéo dài, kinh tế Trung Quốc càng gặp nhiều rủi ro. Theo báo cáo mới đây của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vì núi nợ này mà tăng trưởng GDP của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có thể giảm từ mức 6,9% của sáu tháng đầu năm 2017 xuống chỉ còn 5% vào năm 2021.

Trong kịch bản tệ hơn, con số này sẽ giảm xuống mức 3% nếu Trung Quốc phải trải qua một cuộc khủng hoảng tài chính. Ngân hàng Nomura cũng nhận định rủi ro từ nợ của Trung Quốc có thể sẽ lan ra toàn thế giới.

Liệu động thái lần này của Trung Quốc đã đủ mạnh mẽ? Trên thực tế, trong quá khứ Trung Quốc đã nhiều lần nỗ lực giải quyết triệt để vấn đề nợ nhưng nỗ lực ấy không kéo dài đủ lâu.

Dẫu vậy, một số kịch bản cho một cuộc gỡ bỏ đòn bẩy tài chính trên quy mô lớn đang dần nổi lên. Chủ tịch Tập Cận Bình đã hối thúc các cơ quan có liên quan kiểm soát chặt hơn hoạt động cho vay đối với các doanh nghiệp nhà nước.

Phát biểu tại một hội nghị tài chính diễn ra ngày 14/7 vừa qua, ông Tập tuyên bố việc khắc phục tình trạng nợ nần của các doanh nghiệp nhà nước là “ưu tiên hàng đầu”.

Theo Tao Dong, chuyên gia của Credit Suisse, Trung Quốc cần một quyết tâm chính trị để thúc đẩy quá trình giảm nợ. Thậm chí chuyên gia này coi kỳ đại hội Đảng sắp tới là cơ hội để Bắc Kinh quyết tâm thực hiện những cải cách kinh tế có sức mạnh tương tự như những cải cách mà nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình đã thực hiện trong thời kỳ cuối những năm 1970.

Xem thêm:

Kinh tế Trung Quốc: Bài toán nan giải mang tên đòn bẩy tài chính (Phần 2)