Tương lai khó đoán định của NAFTA

08:01' - 18/03/2018
BNEWS Việc đạt kết quả khiêm tốn đã khiến thời hạn chót kết thúc đàm phán hiệp định 25 năm tuổi này vào cuối tháng 3/2018 mà ba nước từng đặt ra trở nên đặc biệt khó khăn.
Tương lai của NAFTA vẫn khó đoán định. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Sau 8 ngày đàm phán căng thẳng với nhiều tín hiệu trái chiều, vòng 7 tái đàm phán Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA, gồm Mỹ, Mexico và Canada) đã chính thức khép lại với những dấu hiệu tích cực.

Mặc dù vậy, những vấn đề được cho là gai góc, còn nhiều bất đồng sâu sắc nhất hầu như chưa có tiến triển. Việc đạt kết quả khiêm tốn đã khiến thời hạn chót kết thúc đàm phán hiệp định 25 năm tuổi này vào cuối tháng 3-2018 mà ba nước từng đặt ra trở nên đặc biệt khó khăn. 

* Kết quả khiêm tốn 

Tại vòng 7 đàm phán lại NAFTA diễn ra từ ngày 25-2 đến 5-3-2018 tại thủ đô Mexico City của Mexico, ba nước Mỹ, Mexico và Canada đã thảo luận về những vấn đề phức tạp và còn nhiều bất đồng, ví dụ như quy định xuất xứ đối với ngành sản xuất ô tô, cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại và điều khoản tự động hết hạn sau 5 năm mà phía Mỹ đưa ra. 

Ngoài ra, các bên cũng thảo luận về các vấn đề liên quan đến viễn thông, năng lượng, nông nghiệp, các rào cản kỹ thuật về vấn đề thương mại, các biện pháp thương mại và dịch vụ biên mậu, doanh nghiệp và sở hữu Nhà nước, dịch vụ tài chính, cạnh tranh, môi trường, các phụ lục ngành liên quan tới hóa chất và lương thực, các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật, quy định thực tế và minh bạch về thương mại thiết bị y tế, nhập cảnh tạm thời, lao động, sở hữu trí tuệ. 

Kết thúc đàm phán, trưởng đoàn đàm phán Canada, Mexico và Mỹ đã thống nhất việc hoàn tất thêm 3 chương mới gồm các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật, quy định thực tế và minh bạch về thương mại thiết bị y tế. 

Phát biểu tại cuộc họp báo chung, trưởng đoàn đàm phán Mexico, Bộ trưởng Kinh tế Ildefonso Guajardo cho biết các bên cũng đã gần như hoàn tất thêm 6 chương về viễn thông, thương mại số, rào cản thương mại, năng lượng, doanh nghiệp và sở hữu Nhà nước, dịch vụ tài chính, cũng như các phụ lục ngành liên quan tới hóa chất và lương thực. 

Về phần mình, trưởng đoàn đàm phán Canada, Ngoại trưởng Chrystia Freeland, đánh giá vòng đàm phán lần này đã đạt những tiến bộ đáng kể và Canada, cùng Mexico và Mỹ, sẽ cố gắng đạt được một NAFTA mới cùng thắng. 

Trong khi đó, trưởng đoàn đàm phán Mỹ, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer (Rô-bớt Lai-thai-dơ) cũng nhấn mạnh các bên cần phải đẩy nhanh hơn nữa quá trình tái đàm phán để sớm kết thúc việc nâng cấp NAFTA. Ông Lighthizer đánh giá các bên đã không đạt được tiến độ đàm phán như mong đợi và qua 7 vòng đàm phán mới hoàn tất được 6/33 chương của hiệp định. Ngoài ra, Đại diện Thương mại Mỹ cho biết thời gian để đạt được một NAFTA mới đang dần kết thúc và Mỹ có thể tiến hành đàm phán các thỏa thuận song phương để thay thế NAFTA nếu cần thiết. 

Theo kế hoạch đề ra, các bên liên quan sẽ hoàn tất việc nâng cấp NAFTA tại vòng đàm phán tiếp theo diễn ra vào cuối tháng này tại Mỹ. Tuy nhiên, qua 7 vòng đàm phán, những vấn đề được cho là gai góc, còn nhiều bất đồng sâu sắc nhất như quy định xuất xứ đối với ngành sản xuất ô tô, điều khoản tự động hết hạn sau 5 năm và cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại hầu như chưa có tiến triển. 

* Khó đoán định 

Những tiến triển dẫu đạt được song còn ít ỏi tại vòng 7 đàm phán NAFTA nhằm duy trì hiệp định thương mại đa phương này đang khiến Mỹ, Mexico, Canada phải chạy đua với thời gian khi mà 3 nước từng đặt thời hạn chót kết thúc đàm phán là vào tháng 3. Trong khi đó, tới nay các bên tham gia đàm phán vẫn còn chia rẽ sâu sắc về một số vấn đề như quy định xuất xứ đối với ngành sản xuất ô tô, cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại. Đặc biệt, một loạt yêu cầu gây tranh cãi của Mỹ, như điều khoản cho phép NAFTA tự động hết hạn sau 5 năm trừ khi được các bên nối lại, tiếp tục gây bế tắc cho 7 vòng đàm phán đã diễn ra, đồng thời khiến vòng đàm phán tiếp theo dự kiến ở Washington, Mỹ vào cuối tháng 3 này trở nên đặc biệt khó khăn. 

Viễn cảnh NAFTA đổ vỡ sau 25 năm tồn tại khiến Canada phải “tăng tốc” những nỗ lực nhằm cứu vãn thỏa thuận. Đối với kinh tế Canada, NAFTA là một hiệp định thương mại rất quan trọng. Thủ tướng Canada Justin Trudeau từng thừa nhận nền kinh tế Canada phát triển trong suốt 25 năm qua nhờ có NAFTA.

Thực tế cho thấy với 75% kim ngạch xuất khẩu của Canada, tương đương 20% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này, là sang thị trường Mỹ, cũng đã nói lên ý nghĩa quan trọng của NAFTA. Không chỉ ảnh hưởng tới kinh tế, thị trường việc làm tại Canada cũng chịu tác động mạnh khi ước tính Canada sẽ mất trên 1,2 triệu việc làm trong 5 năm đầu tiên nếu Mỹ rời khỏi thỏa thuận và tăng thuế nhập khẩu với hàng hóa của Canada. Mặc dù Canada đang nỗ lực đa dạng hóa hợp tác thương mại với các nước khác, song Mỹ vẫn là đối tác quan trọng nhất.

Theo thống kê, Mỹ là bạn hàng thương mại lớn nhất của Canada với kim ngạch song phương đạt gần 508 tỷ USD trong năm 2017, trong đó Canada xuất khẩu sang Mỹ 298 tỷ USD và nhập khẩu về 210 tỷ USD. Có thể nói, Canada không thể đủ khả năng để ngừng giao dịch với Mỹ, đồng thời cũng rất lo ngại sự tác động của việc giảm thương mại hoặc sự sụt giảm trong nền kinh tế Mỹ. 

Ngoại trưởng Canada Freeland từng tuyên bố khi kết thúc vòng 6 tái đàm phán NAFTA ngày 29-1 vừa qua, rằng Canada sẽ tiếp tục làm việc chủ động, tích cực với các đối tác để tìm kiếm “giải pháp cùng thắng” cho các bên. Trước vòng 7 đàm phán NAFTA, Thủ tướng Trudeau cũng đã cử hàng chục quan chức Canada tăng cường làm việc với các cấp chính quyền Mỹ để tạo thành mạng lưới gắn kết lợi ích chặt chẽ giữa hai nước. Hồi tháng 2, đích thân Thủ tướng Canada Trudeau cũng thực hiện chuyến công du lần đầu tiên tới Mỹ kể từ khi nhậm chức với một trọng trách nặng nề là nỗ lực duy trì NAFTA. 

Tuy nhiên, tại Mỹ, Thủ tướng Trudeau cũng thể hiện sự cứng rắn khi khẳng định rằng Canada sẵn sàng rút khỏi NAFTA nếu đàm phán lại không đạt được một thỏa thuận mà Canada có thể chấp nhận được. Theo các nhà phân tích, tuyên bố cứng rắn này của Thủ tướng Trudeau cũng là chiến lược đàm phán thương mại tự do của Chính phủ Canada. 

Trong khi đó, về phía Mỹ, cho tới nay, chưa có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Tổng thống Donald Trump sẽ nhượng bộ trong vấn đề NAFTA, bởi lâu nay nhà lãnh đạo Mỹ thường xuyên chỉ trích NAFTA và đã nhiều lần lên tiếng đe dọa xóa bỏ hiệp định này vì cho rằng đây là “thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất” trong lịch sử và là nguyên nhân khiến việc làm tại ngành sản xuất Mỹ sụt giảm. 

Về phần Mexico, nước này đã khẳng định sẵn sàng rút khỏi NAFTA nếu đây không phải thỏa thuận có lợi cho tất cả các bên. 

Giới chuyên gia dự báo vòng đàm phán NAFTA sắp tới sẽ còn nhiều sóng gió, trong bối cảnh chỉ còn gần 2 tháng nữa sẽ bắt đầu chiến dịch bầu cử Tổng thống Mexico, trong khi cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ cũng sẽ diễn ra vào cuối năm 2018. Nếu Mỹ, Mexico và Canada không đạt được tiến triển trong một vài tuần tới để có thể hướng đến một hiệp định NAFTA được hiện đại hóa, thì tương lai của hiệp định này sẽ khó đoán định./. 

Tin liên quan


Tin cùng chuyên mục