Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: TTXVN
Thị trường lao động Mỹ đã vượt qua mức kỳ vọng bằng cách tạo thêm 263.000 việc làm trong tháng 4/2019, trong khi tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong 50 năm qua và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong quý đầu tiên năm 2019 ghi nhận mức tăng trưởng 3,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường tài chính đã hồi phục trở lại mức cao kỷ lục sau khi rơi vào giai đoạn sụt giảm đáng kể hồi cuối năm 2018, trong khi tăng trưởng tiền lương đang dần cải thiện rõ rệt sau nhiều năm ở mức gần như đình trệ.
Các nhà kinh tế đã dự đoán kinh tế Mỹ sẽ chậm lại trong năm nay, với một số nguy cơ suy thoái đang nổi lên. Tuy nhiên, những quan ngại đó đã phần nào giảm bớt, và những chỉ số tiêu cực về tình trạng của nền kinh tế có thể đem lại cho phe Dân chủ một vài cơ hội nhằm đưa ra các đòn tấn công về phía chính quyền Tổng thống
Donald Trump trong thời gian tới.
Chuyên gia Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại Grant Thornton, ngày 3/5 cho rằng các thị trường nhận định chưa chính xác về những rủi ro của suy thoái kinh tế vào đầu năm nay và nền kinh tế Mỹ vẫn có động lực đáng kể. Điều đó khiến cho phe Dân chủ tập trung hơn vào những thất bại kinh tế của chính quyền Trump, hơn là tập trung vào nỗ lực đẩy lùi các quy định của Tổng thống Mỹ, điều mà họ cho rằng đã khiến người lao động Mỹ ít được bảo vệ hơn.
Chuyên gia Zac McCrary của tập đoàn ALG Research cho rằng: “Bất kể chỉ số kinh tế như thế nào, hầu hết mọi người đều đang cảm thấy họ làm việc chăm chỉ hơn song tình hình hiện nay không cải thiện nhiều. Người dân Mỹ không bỏ phiếu bầu dựa trên các số liệu kinh tế vĩ mô, mà họ sẽ bỏ phiếu dựa trên những gì xảy ra đối với cuộc sống của chính họ”.
Nền kinh tế Mỹ sẽ bước vào giai đoạn "trung tâm" vào năm 2020. Tổng thống Trump và phe Cộng hòa tại Quốc hội đã tuyên bố về việc thúc đẩy nền kinh tế thông qua cắt giảm thuế lớn cũng như bãi bỏ một số quy định.
Khi Tổng thống Trump nhậm chức vào tháng 1/2017, ông được thừa hưởng một nền kinh tế vững chắc nhưng đang tăng trưởng chậm từ cựu Tổng thống Barack Obama. GDP chỉ tăng 1,6% trong năm 2016, mức tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 2011, với tỷ lệ thất nghiệp là 4,7%.
Kinh tế Mỹ đã khởi động một “chu trình” khác kể từ khi ông Trump nhập chức tổng thống, với tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống 3,6% trong tháng 4/2019 và tăng trưởng GDP đạt gần 3% trong năm 2018.
Tổng thống Trump và Phó Tổng thống Mike Pence đã đi thăm các khu vực trên khắp đất nước để thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế, thường xuyên tới các tiểu bang khu vực Trung Tây - những nơi đã bỏ phiếu cho cựu Tổng thống Obama vào năm 2012, song lại nghiêng nhiều hơn về phe Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 2016.
Đảng Cộng hòa đã tập trung vào sự kết hợp giữa tỷ lệ thất nghiệp thấp gần kỷ lục, tăng trưởng GDP khởi sắc và tiền lương cải thiện nhanh hơn. Báo cáo về sự cải thiện việc làm mạnh mẽ trong tháng 4/2019 được Bộ Lao động Mỹ công bố ngày 3/5 đã mang đến cho Tổng thống Trump một “vũ khí” mới.
Viết trên trang Twitter cá nhân, Tổng thống Trump nêu rõ: "Tất cả chúng ta đều có thể đồng ý rằng nước Mỹ hiện là số 1. Nước Mỹ là cả một sự đố kỵ của thế giới, và điều tốt đẹp nhất vẫn chưa đến!".
Phe Dân chủ vẫn luôn cho rằng cựu Tổng thống Obama nên được ghi nhận cho sự bùng nổ thịnh vượng của nền kinh tế Mỹ. Họ nói Mỹ cuối cùng cũng gặt hái được toàn bộ lợi ích từ những nỗ lực của mình để xây dựng lại nền kinh tế. Các nhà phân tích kinh tế cho rằng tác động kích thích của việc cắt giảm thuế và sự gia tăng mạnh mẽ trong chi tiêu của chính phủ có thể sẽ tồn tại trong thời gian ngắn.
Mặc dù vậy, phe Cộng hòa thì lại tin rằng đà tăng trưởng kinh tế gần đây sẽ có lợi cho Tổng thống Trump khi ông tìm cách tái tranh cử. Một số cuộc thăm dò cho thấy ông Trump không được ưa chuộng rộng rãi, nhưng công chúng cho ông "điểm cao" trong việc xử lý nền kinh tế.
Theo một cuộc thăm dò dư luận của FiveThentyEight vào ngày 3/5, khoảng 53% người dân Mỹ không ủng hộ nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, song lại có đến 56% số người được hỏi trong một cuộc thăm dò của CNN cho biết họ đã “chấp thuận” hồ sơ kinh tế của Tổng thống Trump - một mức cao mới đối với nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Nền kinh tế mạnh mẽ trên không đủ để ngăn chặn những người thuộc phe Cộng hòa mất đa số tại Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2018. Trong khi nhiều thành viên phe Dân chủ đang cố gắng tập trung vào những thông điệp kinh tế của họ theo nhiều cách khác nhau.
Phe Dân chủ đã tập trung vào luật thuế năm 2017, trong đó việc cắt giảm thuế doanh nghiệp làm giảm mức độ lệ thuộc phổ biến vào hóa đơn. Các nhà chỉ trích của tổng thống lập luận rằng việc cắt giảm trên nhằm ủng hộ các cá nhân giàu có và các doanh nghiệp lớn. Và có những dấu hiệu ban đầu cho thấy cuộc tranh luận có thể có hiệu lực trong cuộc bầu cử nhằm chống lại Tổng thống Trump.
Một cuộc thăm dò do ALG Research thực hiện vào tháng 3/2019 cho thấy, có tới 60% số người được hỏi ủng hộ đảng Cộng hòa tăng thuế đối với người giàu. Chuyên gia McC McCary cho rằng cử tri không cảm thấy rằng dự luật thuế của Tổng thống Trump làm giảm mức thuế của họ, mà thực tế nhiều người tin rằng thuế của họ đã tăng lên, trong khi lợi nhuận lại thuộc về những người giàu có và các tập đoàn lớn.
Một số ứng cử viên chạy đua năm 2020 đã đề xuất tăng thuế đối với người giàu để giải quyết bất bình đẳng thu nhập và tài trợ cho một số kế hoạch chính sách đầy tham vọng.
Ứng cử viên tổng thống, Thượng nghị sĩ Dân chủ Elizabeth Warren (bang Massachusetts) đã đưa ra một khoản thuế hàng năm đặc biệt đối với những người có thu nhập ròng cao hơn 50 triệu USD. Kế hoạch của bà Warren sẽ áp mức thuế 2% mỗi năm đối với những người có thu nhập ròng từ 50 triệu USD đến 1 tỷ USD, và mức thuế 3% đối với người có thu nhập trên 1 tỷ USD. Còn Thượng nghị sĩ Dân chủ Cory Booker (bang New Jersey), người cũng đang tranh cử tổng thống, đã đưa ra một dự luật để tạo một tài khoản tiết kiệm được liên bang tài trợ cho mọi trẻ em bằng cách tăng thuế bất động sản.
Các ứng cử viên của đảng Dân chủ cũng đang cố gắng thu hút sự ủng hộ của cử tri – những người bị thu hút bởi những lời hùng biện đậm chất “dân túy” của Tổng thống Trump, với các chính sách nhằm kiềm chế các công ty và các ngành công nghiệp đặc thù.
Bà Warren cũng đã đề xuất một kế hoạch nhằm vào các công ty công nghệ lớn nhất với lập luận rằng những công ty này đang bóp méo thị trường và bóc lột người lao động cũng như người thuộc tầng lớp trung lưu.
Một số ứng cử viên cũng đã chấp nhận việc mở rộng bảo hiểm y tế của chính phủ với kế hoạch “Medicare for All”, giúp cử tri tránh khỏi mức chi phí y tế ngày càng tăng.
Theo chuyên gia McCrary, chi phí chăm sóc sức khỏe đang tăng lên đối với các hộ gia đình và Tổng thống Donald Trump là “một phần của vấn đề”. Vấn đề này đã “đánh bại” hàng chục thành viên đương nhiệm của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2018 và cũng có thể đánh bại chính Tổng thống Trump trong cuộc chạy đua vào năm 2020./.