Bộ Tài chính: Nợ công nằm trong giới hạn của Quốc hội

Quang cảnh buổi họp báo. Ảnh: Phạm Hậu – TTXVN 

Chiều ngày 7/6, tại họp báo chuyên đề về tình hình nợ công 2018, Bộ Tài chính khẳng định các chỉ tiêu nợ đến cuối năm 2018 đều được kiểm soát chặt chẽ và nằm trong giới hạn theo các Nghị quyết của Quốc hội, góp phần quan trọng trong việc tiếp tục cải thiện mức xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam.
Theo đó, Chính phủ đã huy động vốn vay trong nước 250,5 nghìn tỷ đồng để đáp ứng nhu cầu bù đắp bội chi ngân sách Trung ương và trả nợ gốc, đạt 90,8% so với kế hoạch và chiếm 78,6% cơ cấu vay vốn của Chính phủ; trong đó, kênh phát hành trái phiếu Chính phủ  vẫn tiếp tục đóng vai trò chủ đạo.
Với nguồn vốn vay nước ngoài, trong năm 2018 giải ngân vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ khoảng 3.010 triệu USD, chiếm 21,4% cơ cấu huy động vốn của Chính phủ.
Bộ Tài chính khẳng định các chỉ tiêu nợ đến cuối năm 2018 đều đạt. Cụ thể, mục tiêu nợ công/GDP là nhỏ hơn hoặc bằng 65%, ước thực hiện ở mức 58,4%; nợ Chính phủ/GDP mục tiêu là dưới 54%, ước thực hiện đạt 50%; nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ/thu ngân sách nhà nước mục tiêu dưới 25%, ước đạt 15,9%; nợ nước ngoài quốc gia /GDP mục tiêu dưới 50%, ước đạt 46%.
Ông Võ Hữu Hiển, Phó cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, đạt được những mục tiêu trên, là nhờ tăng trưởng GDP vượt kế hoạch và đạt mức cao nhất trong 11 năm qua;  điều hành chính sách tài khóa đạt được nhiều thành quả khả quan, thu cân đối ngân sách ước vượt 7,8% so với dự toán, dự kiến bội chi ngân sách nhà nước thấp hơn so với dự toán là 3,7% GDP, qua đó giảm nhu cầu huy động vốn vay của Chính phủ.

Ông Võ Hữu Hiển (phải), Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) trả lời câu hỏi của phóng viên các cơ quan báo chí. Ảnh: Phạm Hậu – TTXVN 

Đồng thời, giải ngân vốn ODA, ưu đãi nước ngoài chậm hơn dự kiến và biến động tỷ giá được kiểm soát tốt đã góp phần giảm quy mô nợ nước ngoài của Chính phủ khi quy ra đồng Việt Nam; kiểm soát chặt chẽ các khoản bảo lãnh của Chính phủ, không cấp bảo lãnh mới cho doanh nghiệp vay trong nước và khuyến khích người vay trả nợ trước hạn dẫn đến giảm dư nợ bảo lãnh nước ngoài.
Tuy nhiên, theo đại diện Bộ Tài chính, mặc dù quy mô danh mục nợ Chính phủ đến cuối năm 2018 được kiểm soát tốt ở mức 50% GDP (so với mức 52,7% vào năm 2016 và 51,7% vào năm 2017), tuy vậy, cùng với ảnh hưởng của việc Việt Nam tốt nghiệp IDA (các khoản vay ưu đãi từ Hiệp hội Phát triển quốc tế - IDA thuộc WB) kể từ năm 2017, các chỉ tiêu chi phí - rủi ro danh mục nợ Chính phủ, đặc biệt là nợ nước ngoài, có xu hướng kém thuận lợi hơn trước đây.
Trước tiên là rủi ro tái cấp vốn tập trung vào các khoản nợ trong nước của Chính phủ do nghĩa vụ trả nợ đến hạn tập trung cao vào một số năm.

Cụ thể có 9,3% danh mục nợ trong nước của Chính phủ sẽ đến hạn năm 2019; 32,7% sẽ đến hạn trong giai đoạn 2019-2021, điều này sẽ tác động đến việc bố trí nguồn trả nợ trong cân đối ngân sách nhà nước.
Đối với danh mục nợ nước ngoài của Chính phủ, Bộ Tài chính cho biết, trong 5 năm tới các khoản vay ODA sẽ giảm dần, tiến đến kết thúc, dẫn đến thiếu hụt nguồn vốn vay dài hạn, ưu đãi cho đầu tư.

Thay vào đó, Chính phủ cần huy động các khoản vay mới với điều kiện kém ưu đãi hơn nhiều, sát với thị trường để bù đắp thiếu hụt cho cân đối ngân sách nhà nước và đầu tư công trung hạn.

Do vậy, rủi ro lãi suất danh mục nợ nước ngoài có xu hướng gia tăng do tỷ trọng các khoản vay có lãi suất thả nổi tăng.
Tuy nhiên, nhìn chung mặt bằng lãi suất bình quân nợ nước ngoài của Chính phủ vẫn duy trì ở mức thấp (2%/năm) do trên 96% khoản vay nước ngoài có điều kiện ODA, vay ưu đãi.

Yếu tố này góp phần quan trọng giúp duy trì chỉ tiêu trả nợ trên thu ngân sách nhà nước trong ngưỡng an toàn và được Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng như các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đánh giá tích cực khi phân tích tính bền vững danh mục nợ của Việt Nam.
Còn đối với nợ trong nước, lãi suất bình quân gia quyền của danh mục nợ tính đến cuối năm 2018 ở mức 5,8%/năm, giảm đáng kể so với mức 6,6%/năm vào năm 2015.

Tuy nhiên, do quy mô thị trường trái phiếu còn nhỏ, trong khi tiềm lực tài chính của các tổ chức tài chính phi ngân hàng còn hạn chế, việc tập trung phát hành trái phiếu chính phủ kỳ hạn dài là tương đối khó khăn.
Để tăng cường quản lý nợ công, đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững, ông Võ Hữu Hiển cho biết, trong điều hành nợ công, phải xác định 4 yếu tố là đảm bảo huy động vốn để phục vụ phát triển; lựa chọn chi phí phù hợp, hạn chế rủi ro;  đảm bảo chỉ tiêu an toàn nợ công và cuối cùng là hướng đến phát triển thị trường vay vốn trong nước và thị trường trái phiếu Chính phủ, hạn chế các khoản vay nước ngoài để không ảnh hưởng đến an ninh tài chính quốc gia./.