Bỏ thuế khoán, động lực để hộ kinh doanh tăng năng lực cạnh tranh

Điều này không chỉ là thay đổi kỹ thuật về phương pháp tính thuế, mà còn là "cú huých" để hộ kinh doanh, một bộ phận quan trọng trong khu vực kinh tế tư nhân minh bạch hóa hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Đây là nhận định của các chuyên gia tại Hội thảo "Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán" do Công ty Cổ phần MISA và Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) phối hợp tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh, ngày 12/9.

*Bước ngoặt trong quản lý thuế 

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, Nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục thuế cho biết: Chính sách thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh đang có sự thay đổi quan trọng nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về hóa đơn, chứng từ.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam. Ảnh: Văn Xuyên/BNEWS/TTXVN

Theo đó, từ năm 2026 sẽ chấm dứt hình thức thuế khoán, thay thế bằng cơ chế kê khai gắn với hóa đơn, chứng từ, giúp hộ kinh doanh chủ động xác định doanh thu, chi phí và số thuế phải nộp. Đồng thời, hộ có doanh thu nhỏ (dưới 200 triệu đồng/năm từ 2026) được miễn thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN), còn các hộ có quy mô lớn sẽ phải áp dụng phương pháp kê khai, quản lý chặt chẽ hơn.

Việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử mang lại nhiều lợi ích như: nâng cao uy tín, minh bạch hoạt động, thuận lợi trong vay vốn và hợp tác kinh doanh, đồng thời tạo nền tảng để hộ kinh doanh từng bước phát triển thành doanh nghiệp. Nhà nước cũng đưa ra các giải pháp hỗ trợ như giảm chi phí tiếp cận đất đai, tín dụng, ứng dụng chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực và miễn giảm thuế trong giai đoạn đầu chuyển đổi lên doanh nghiệp. Đây là bước đi quan trọng để phát huy vai trò của khu vực kinh tế tư nhân  hiện đang đóng góp khoảng 50% GDP và sử dụng hơn 80% lao động cả nước, trở thành động lực chính cho tăng trưởng bền vững.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Minh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần MISA nhận định, khi bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh có cơ hội thoát khỏi lối mòn "kinh doanh nhỏ lẻ, cầm chừng" để mở rộng quy mô. Khi hoạt động kinh doanh minh bạch, họ dễ dàng tiếp cận vốn từ ngân hàng, hợp tác với các doanh nghiệp, tham gia sâu vào chuỗi giá trị và khẳng định uy tín trên thị trường.

Tuy nhiên, chính sách mới cũng làm dấy lên không ít băn khoăn. Trong nhiều năm qua, phần lớn hộ kinh doanh quen với việc nộp thuế khoán cố định hàng tháng. Hình thức nộp thuế này tuy đơn giản nhưng thiếu chính xác và minh bạch. Khi chuyển sang kê khai, hộ phải quản lý doanh thu, chi phí, lưu giữ chứng từ, xuất hóa đơn điện tử và định kỳ nộp tờ khai. Những yêu cầu mới này có thể tạo áp lực đáng kể, đặc biệt với nhóm siêu nhỏ, tiểu thương chợ truyền thống hoặc những người kinh doanh đơn lẻ.

Bà Lê Thị Thu Hương, Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý Thuế TP. Hồ Chí Minh, cho rằng: Không thể để hộ kinh doanh phải loay hoay một mình với những thay đổi của chính sách và cả công nghệ. Các đơn vị liên quan cần có giải pháp vừa đơn giản hóa thủ tục, vừa đào tạo kỹ năng số, đồng thời giảm chi phí chuyển đổi để họ yên tâm thực hiện nghĩa vụ thuế minh bạch.

"Tâm lý lo ngại về chi phí phát sinh, sự phức tạp trong công nghệ số và khả năng tiếp cận vốn cũng là những vấn đề nổi cộm. Không ít hộ e ngại rằng minh bạch hóa tài chính có thể khiến họ phải gánh mức thuế cao hơn, trong khi nguồn lực để đầu tư vào công nghệ và quản lý chưa sẵn sàng", bà Lê Thị Thu Hương nêu vấn đề.

*Hướng tới một khu vực tư nhân hiện đại

Việc bỏ thuế khoán và áp dụng kê khai thuế gắn với hóa đơn điện tử không chỉ giúp hộ kinh doanh nâng cao uy tín, từng bước phát triển thành doanh nghiệp, mà còn tạo nền tảng cho một khu vực tư nhân hiện đại và minh bạch hơn. Bà Nguyễn Thị Cúc thông tin, để hỗ trợ nhóm "nhạy cảm" này, Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ như miễn giảm thuế cho hộ doanh thu nhỏ dưới 200 triệu đồng/năm, giảm chi phí tiếp cận đất đai và tín dụng, thúc đẩy chuyển đổi số và đào tạo nhân lực. Đây là những bước đi cần thiết để giảm bớt khó khăn trong giai đoạn đầu, đồng thời khuyến khích hộ mạnh dạn chuyển đổi. 

Khi hoạt động kinh doanh của hộ được ghi nhận minh bạch, các ngân hàng sẽ có cơ sở dữ liệu chính xác hơn để thẩm định tín dụng. Ảnh: BNEWS/TTXVN phát

Ở góc độ vĩ mô, cải cách này còn mang ý nghĩa then chốt với hệ thống tài chính, ngân hàng. Khi hoạt động kinh doanh của hộ được ghi nhận minh bạch, các ngân hàng sẽ có cơ sở dữ liệu chính xác hơn để thẩm định tín dụng, từ đó mở rộng khả năng cho vay, gia tăng dòng vốn cho sản xuất – kinh doanh. Ngược lại, sự minh bạch về tài chính cũng giúp hộ kinh doanh tiếp cận vốn rẻ hơn, tận dụng cơ hội đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh. 

Để hỗ trợ cộng đồng hộ kinh doanh, các doanh nghiệp công nghệ và tổ chức tài chính cũng tích cực vào cuộc. Đại diện Công ty Cổ phần MISA giới thiệu bộ giải pháp quản lý bán hàng, hóa đơn điện tử, kê khai thuế tích hợp dành riêng cho hộ kinh doanh. Với hộ nhỏ lẻ, ứng dụng MISA eShop cho phép quản lý bán hàng, xuất hóa đơn, lưu sổ sách và kê khai thuế ngay trên điện thoại. Phần mềm có thể tự động tổng hợp số liệu và gửi tờ khai mẫu trực tiếp đến cơ quan thuế, thậm chí cho phép lên đơn hàng bằng giọng nói nhờ tích hợp trí tuệ nhân tạo. 

Với hộ có quy mô lớn, bộ giải pháp kết hợp cả phần mềm và máy POS, hỗ trợ xuất hóa đơn kịp thời, đồng bộ với hệ thống kế toán thuế và kết nối với nền tảng MISA ASP, nơi có gần 24.000 chuyên gia kế toán, thuế sẵn sàng đồng hành. Điều này giúp hộ kinh doanh chuẩn hóa quản trị tài chính, tuân thủ quy định và nâng cao năng lực phát triển. 

Song hành với công nghệ, VPBank cũng giới thiệu nhiều sản phẩm tài chính dành riêng cho hộ kinh doanh. Nổi bật là gói vay với lãi suất ưu đãi chỉ từ 3,99%/năm, hạn mức lên tới 20.000 tỷ đồng. Ông Ngô Bình Nguyên, Giám đốc Phân khúc Hộ kinh doanh VPBank nhấn mạnh: VPBank không chỉ cung cấp vốn, mà còn đồng hành trong quản lý vận hành, bảo hiểm và tái đầu tư, tạo thành chuỗi giá trị khép kín để thúc đẩy sự phát triển lâu dài. 

Các chuyên gia thống nhất rằng để chính sách quản lý thuế đi vào thực tế hiệu quả, cần tập trung vào ba nhóm giải pháp: hỗ trợ pháp lý và truyền thông minh bạch; ứng dụng công nghệ số đơn giản, chi phí hợp lý; mở rộng tín dụng ưu đãi để khuyến khích hộ minh bạch hóa tài chính. Với sự đồng hành từ các đơn vị tư vấn, doanh nghiệp công nghệ, ngân hàng thương mại và cơ quan quản lý, chính sách bỏ thuế khoán được kỳ vọng sẽ mở đường cho sự phát triển minh bạch, hiện đại và bền vững của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập.