Diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 đang bùng phát ở nhiều nước trên thế giới không chỉ gây tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe người dân, mà còn làm gián đoạn các chuỗi cung ứng, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế khu vực và toàn cầu.

Ngày 6/5, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã chia sẻ với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam về kế hoạch phục hồi kinh tế và duy trì chuỗi cung ứng khu vực sau đại dịch cũng như triển khai chỉ đạo của các nhà lãnh đạo tại hội nghị Cấp cao ASEAN+3, đặc biệt về ứng phó với dịch COVID-19.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Phóng viên: Xin Bộ trưởng cho biết, Việt Nam đã phát huy vai trò Chủ tịch ASEAN ứng phó với đại dịch COVID-19 trong lĩnh vực kinh tế như thế nào?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Có thể nói năm 2020 là năm đặc biệt với Việt Nam trong việc đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN cùng những diễn biến của dịch COVID-19 đã gây cản trở rất lớn đến giao thương thương mại cũng như hoạt động hợp tác ở tất cả các cấp độ dưới mọi hình thức.

Chính vì vậy, trọng tâm của năm Chủ tịch ASEAN 2020 bên cạnh các sáng kiến quan trọng của Chính phủ Việt Nam và những nội dung đã đưa vào chương trình nghị sự hay nghiệp vụ ưu tiên đã xuất hiện thêm những yêu cầu, nội dung mới từ thực tiễn và tác động của dịch bệnh đến nền kinh tế-thương mại của các nước; trong đó có Việt Nam và toàn cầu.

Vì thế, với nhiệm vụ thực hiện vai trò Chủ tịch ASEAN và những mục tiêu ưu tiên quan trọng và trọng tâm lớn, Việt Nam đã chủ động điều chỉnh để có một kế hoạch thích ứng và phù hợp.

Trước tiên, các hoạt động trong chương trình nghị sự Việt Nam đã đưa ra kịch bản mới đảm bảo hiệu quả hoạt động của hợp tác ASEAN trong nội khối cũng như hợp tác với các đối tác.

Chẳng hạn như việc chủ động thay thế các hội nghị từ trực tiếp sang trực tuyến; đồng thời có những biện pháp đảm bảo chất lượng nội dung mang lại hiệu quả cao.

Ngoài ra, dưới góc độ của kinh tế thương mại, tác động của dịch COVID-19 đã ảnh hưởng tiêu cực, gây tác động mạnh tới thương mại, đầu tư cũng như sản xuất của doanh nghiệp, người dân tại tất cả các nước; trong đó có Việt Nam.

Bởi vậy, kinh tế 4 tháng đầu năm của Việt Nam và toàn thế giới đều bị tác động tiêu cực và nhiều nước đã mấp mé ở bờ vực suy thoái. Do đó, ASEAN cũng không nằm ngoài những ảnh hưởng từ đại dịch này.

Từ tuyên bố của Chủ tịch ASEAN 2020 Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vào ngày 14/2 về tăng cường hợp tác và đoàn kết giữa các nước ASEAN để ứng phó với COVID-19 đến các sáng kiến, tuyên bố của Bộ trưởng kinh tế ASEAN, Bộ trưởng kinh tế ASEAN-Nhật Bản và mới đây nhất là hội nghị của các nhà lãnh đạo ASEAN, ASEAN+3 đều hướng tới nội dung và mục tiêu thiết thực về ứng phó dịch COVID-19 hiệu quả, từng bước phục hồi kinh tế- thương mại cũng như các khung khổ hợp tác chung của ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác.

Riêng với ASEAN, những tác động và hậu quả tiêu cực của COVID-19 cũng như các biện pháp phòng chống diễn ra tại nhiều khía cạnh.

Thế nhưng, trước tiên là sự đứt gẫy của các nguồn cung với chuỗi cung ứng, các nước ASEAN và cả Việt Nam đã tham gia thương mại tại khu vực và toàn cầu.

Hơn nữa, với các nguồn cung từ tâm dịch từ Hàn Quốc, Trung Quốc đã khiến chuỗi cung ứng từ sản phẩm chế biến chế tạo như: dệt may, da giày, đồ gỗ, điện tử hay rất nhiều sản phẩm khác đã đứt gẫy và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực trong xuất khẩu của các nước ASEAN.

Ngoài ra, dịch COVID-19 còn tác động đến hoạt động sản xuất, vật chất của các ngành kinh tế công nghiệp của Việt Nam và các nước ASEAN.

Điều này đã dẫn đến sự đình trệ trong các ngành công nghiệp và kinh tế của Việt Nam, nhất là cộng đồng kinh tế ASEAN; trong đó chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Có thể thấy rằng, chưa bao giờ các nước xuất khẩu chính trên thế giới; trong đó có Việt Nam hay khối ASEAN đều có sự sụt giảm lớn và nhiều nước đã tăng trưởng âm trong xuất khẩu.

Tuy vậy, cầu của thị trường không bị suy giảm do biện pháp phòng chống dịch bệnh của các thị trường này bởi nỗ lực của Việt Nam và các nước ASEAN.

Đặc biệt là những giải pháp đa dạng chưa kể sẽ tiếp tục tính đến an ninh lương thực nội khối cũng như hợp tác để đảm bảo an ninh khác nhằm ổn định đời sống của nhân dân cũng như phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực ASEAN.

Phóng viên: Bộ trưởng có thể chia sẻ đôi điều về kết quả của cuộc điện đàm với Tổng thư ký ASEAN Lim Jock Hoi về phục hồi kinh tế và duy trì chuỗi cung ứng?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Đây cũng là kế hoạch mà Bộ Công Thương đã xây dựng để tổ chức thực hiện trong khung khổ năm Chủ tịch ASEAN 2020.

Trước đó, Bộ Công Thương cũng đã có hàng loạt các buổi điện đàm với các Bộ trưởng Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và rất nhiều đối tác khác để trao đổi về khung khổ hợp tác nội khối ASEAN cũng như những vấn đề ưu tiên đang cần tiếp tục triển khai.

Tại buổi điện đàm hôm nay, hai bên đã tập trung vào một số trọng tâm lớn để chuẩn bị cho sáng kiến chung của Bộ trưởng kinh tế ASEAN với Nhật Bản cũng như tuyên bố chung về ứng phó với dịch COVID-19.

Tuy nhiên, cuộc điện đàm còn hướng tới sáng kiến chung giữa Bộ trưởng ASEAN với Bộ trưởng các nước đối tác như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc để ứng phó với đại dịch cũng như tiếp tục khôi phục lại kinh tế giữa ASEAN với các nước đối tác.

Cùng đó là việc thực thi chỉ đạo của các nhà lãnh đạo ASEAN và ASEAN+3 tại hội nghị trực tuyến ngày 14/4 Chủ tịch ASEAN 2020 Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì và giao nhiệm vụ cho các cơ quan chức năng cũng như kênh hợp tác trong ASEAN và ASEAN với các đối tác phải xây dựng chương trình hành động cụ thể để triển khai các biện pháp khôi phục kinh tế thương mại của ASEAN cũng như giữa ASEAN với các đối tác.

Hơn nữa, hai bên đã trao đổi sâu tới việc thực thi ký kết các hiệp định trong năm 2020 tại Hà Nội với vai trò của Ban thư ký ASEAN trong phối hợp với Chủ tịch ASEAN là Việt Nam với các đối tác khác, nhất là Ấn Độ.

Ngoài ra, hai bên cũng bàn về khôi phục chuỗi cung ứng trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam bởi không chỉ là nước Chủ tịch mà còn là nước xuất khẩu lương thực lớn trên thế giới.

Mặt khác là những nỗ lực của Chính phủ trong việc quyết định dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu khẩu trang cũng đã được đưa ra trao đổi, được Ban Thư ký ASEAN đánh giá cao và coi Việt Nam như hình mẫu của một quốc gia thành viên của ASEAN có trách nhiệm.

Điểm cuối cùng là những nỗ lực chung của Chủ tịch ASEAN và vai trò Ban Thư ký ASEAN để thúc đẩy và thống nhất chung về kế hoạch hành động nhưng đồng thời lồng ghép những sáng kiến chung trong nhiều kênh, nhiều lĩnh vực hướng tới khôi phục có hiệu quả nền kinh tế của Việt Nam, các nước ASEAN, khu vực và toàn cầu trong trạng thái mới.

Tuy nhiên, để làm được điều này đòi hỏi sự linh hoạt, quyết tâm và nỗ lực rất lớn mà trước tiên phải thể hiện vai trò và cam kết của Chính phủ các nước trong ASEAN đối với cộng đồng doanh nghiệp.

Phóng viên: Vậy kế hoạch của Việt Nam trong khung khổ hợp tác trong khu vực để ứng phó với dịch bệnh ngay cả sau khi đã được kiểm soát là gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Bằng những nỗ lực cũng như phối hợp chung với các nước ASEAN, Việt Nam xác định các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ cần được quan tâm và được hưởng những cơ chế, hỗ trợ của Chính phủ.

Vì vậy, thông qua kênh hỗ trợ của các Chính phủ, Việt Nam sẽ xem xét để hỗ trợ nguồn lực và cơ chế chính sách cho doanh nghiệp trong khung khổ hợp tác quốc tế và phù hợp với nguyên tắc chung của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) để các doanh nghiệp có điều kiện vượt qua khó khăn, khôi phục lại sản xuất kinh doanh.

Ngoài ra, Việt Nam cũng thống nhất ưu tiên hàng đầu việc rà soát lại các khung khổ pháp luật về môi trường đầu tư và sản xuất kinh doanh để tiếp tục minh bạch hoá, thuận lợi hoá nhất là các thủ tục tiếp cận thị trường và các hoạt động đầu tư.

Đặc biệt, Việt Nam sẽ tiếp tục tạo điều kiện cho doanh nghiệp tổ chức kết nối và liên kết trong các lĩnh vực, khu vực kinh tế và quốc gia; nhất là công nghệ mới trong thương mại, công nghệ mạng để vượt qua hạn chế và trở ngại phòng chống dịch bệnh, giãn cách xã hội, đóng cửa nền kinh tế.

Đáng lưu ý, trong bối cảnh dịch COVID-19 đã bộc lộ ra rất nhiều điểm yếu của các nền kinh tế ASEAN cũng như sự đứt gẫy của các chuỗi cung ứng.

Do đó, bằng những nỗ lực mạnh mẽ hơn của ASEAN để có những chính sách mới phù hợp, liên kết chặt chẽ hơn nữa giữa ASEAN với các nước đối tác nhằm tái cấu trúc lại chuỗi cung ứng, đảm bảo khả năng thích ứng nhanh chóng, hiệu quả hơn của các nền kinh tế ASEAN cũng như những nguy cơ mới trong tương lai.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!