Các tập đoàn có thể khởi kiện đòi bồi thường thiệt hại vì đại dịch COVID-19 hay không?
Trong một bài viết gần đây trên trang The Conversation, Tiến sĩ Patricia Ranald - chuyên gia về thương mại công bằng của trường Đại học Sydney (Australia) - cho rằng các công ty toàn cầu đang tính tới việc sử dụng những quy định ít được biết đến trong các hiệp định thương mại, chẳng hạn như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), để đòi bồi thường lên đến hàng triệu USD thiệt hại gây ra bởi các biện pháp hạn chế xã hội và kinh tế được các chính phủ áp dụng nhằm đối phó với đại dịch COVID-19.
Các quy định trên có tên là “Thủ tục giải quyết tranh chấp giữa Nhà đầu tư-Nhà nước” (ISDS), cho phép các tập đoàn và công ty khởi kiện chính phủ ra trước các tòa án bên ngoài lãnh thổ quốc gia.Thủ tục ISDS được xác lập trong CPTTP cùng nhiều thỏa thuận song phương và khu vực khác nhưng không tồn tại trong các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WHO) - cơ quan có chức năng quản lý thương mại toàn cầu.Tiến sĩ Ranald cho biết năm 2011, công ty thuốc lá Philip Morris đã sử dụng các quy định trên trong thỏa thuận đầu tư giữa Hong Kong và Australia để đòi Chính phủ Australia bồi thường thiệt hại nhiều tỷ đô la gây ra bởi việc thông qua đạo luật về in nhãn trên các bao thuốc lá. Kết quả là Australia đã phải mất 7 năm và tiêu tốn 7 triệu USD cho vụ kiện này.Cho đến nay, đã xuất hiện ngày càng nhiều các vụ kiện như vậy nhằm chống lại chính phủ do ban hành các quy định về cắt giảm lượng khí thải CO2 và chống biến đổi khí hậu.Mới đây, công ty luật trọng tài quốc tế Aceris Law LLC đã thông báo với các khách hàng của mình rằng các cách thức nhằm ứng phó với đại dịch COVID-19 có khả năng vi phạm nhiều biện pháp bảo vệ khác nhau được quy định trong thỏa thuận đầu tư song phương và có thể làm phát sinh các khiếu nại của các nhà đầu tư nước ngoài trong tương lai.Trong khi đó, công ty luật Alston & Bird của Australia cũng đăng quảng cáo cho một sự kiện có tên là “Làn sóng sắp tới của các vụ kiện trọng tài liên quan đến đại dịch COVID-19”. Nhiều chuyên gia pháp lý cũng dự báo về khả năng chính phủ các nước phải đối mặt với một loạt các vụ kiện ISDS sau khi đại dịch kết thúc.
Bài viết cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài có thể cáo buộc các chính phủ vi phạm các điều khoản của ISDS về “chiếm đoạt trực tiếp” do đã chiếm dụng các cơ sở và thiết bị y tế và các tài sản khác của tư nhân để sử dụng cho mục đích công cộng.Trong khi đó, các lệnh phong tỏa ảnh hưởng đến lợi nhuận kinh doanh có thể bị cáo buộc là sự “chiếm đoạt gián tiếp”. Bên cạnh đó, theo bà Ranald, đại dịch COVID-19 cũng đang đặt ra một số vấn đề liên quan đến các hiệp định thương mại của Australia. Thứ nhất, các hiệp định này đã được đàm phán một cách bí mật mà không có đánh giá độc lập về chi phí và lợi ích. Thứ hai, các thỏa thuận mở cửa các dịch vụ thiết yếu, bao gồm cả y tế, cho đầu tư tư nhân từ nước ngoài với rất ít kiểm soát.Thứ ba, nhiều thỏa thuận cũng cho phép các công ty dược phẩm tăng thời gian độc quyền đối với các loại thuốc mới lên 20 năm, làm chậm trễ sự sẵn có của các loại thuốc giá rẻ.
Thực tế bùng phát của đại dịch trong thời gian vừa qua đã buộc Chính phủ Australia phải xem xét lại các vấn đề trên. Canberra đã yêu cầu các bệnh viện tư nhân điều trị bệnh nhân COVID-19 và hỗ trợ các công ty trong nước tái lập năng lực sản xuất thiết bị y tế, trong đó có khẩu trang.Cùng với đó, chính phủ cũng đã tăng cường giám sát đầu tư nước ngoài - một biện pháp vốn thường bị các hiệp định thương mại bác bỏ.
Dựa trên các phân tích trên, Tiến sĩ Ranald đề xuất các chính sách thương mại hậu COVID-19 cần tránh chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch bằng cách dựng lên các bức tường biên giới hay áp đặt mức thuế quan cao.Các quốc gia, trong đó có Australia, cần tránh rơi vào cái bẫy phải chọn phe nào trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Các hiệp định thương mại cần được đàm phán một cách công khai trong một hệ thống có tính đến nhu cầu cụ thể của các nước đang phát triển.
Ngoài ra, các hiệp định thương mại cần tăng cường tiêu chuẩn về môi trường và quyền lao động đã được quốc tế thống nhất và có tính khả khi, cho phép các quốc gia như Australia duy trì năng lực sản xuất cần thiết trong trường hợp xảy ra khủng hoảng và cho phép chính phủ áp dụng các biện pháp quản lý vì mục đích bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.Cuối cùng, bài viết nhấn mạnh, các thỏa thuận thương mại không nên làm tăng sự độc quyền đối với các loại thuốc chữa bệnh, hoặc trao thêm quyền, ví dụ như tạo ra cơ chế ISDS, cho các tập đoàn toàn cầu./.Tin liên quan
-
Tài chính
Tổng thống Mỹ thông qua dự luật hỗ trợ 484 tỷ USD cho doanh nghiệp và bệnh viện
08:20' - 25/04/2020
Ngày 24/4, Tổng thống Donald Trump đã ký thông qua dự luật trị giá 484 tỷ USD hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và các bệnh viện đang phải chịu sức ép lớn của dịch COVID-19 làm hơn 50.000 người Mỹ tử vong.
-
Ngân hàng
Anh cân nhắc cung cấp cho doanh nghiệp nhỏ nhất khoản vay được bảo lãnh 100%
22:03' - 24/04/2020
Bộ trưởng Tài chính Anh Rishi Sunak đang xem xét đề xuất về các khoản cho vay được bảo lãnh 100% dành cho các doanh nghiệp nhỏ nhất nước này.
-
Doanh nghiệp
Lợi nhuận quý I/2020 của 3 doanh nghiệp viễn thông lớn Trung Quốc đạt 4,59 tỷ USD
20:02' - 24/04/2020
Lợi nhuận của China Mobile, China Telecom và China Unicom trong quý I/2020 đã đạt khoảng 32,5 tỷ NDT (khoảng 4,59 tỷ USD) nhờ số thuê bao mạng di động thế hệ thứ 5 (5G) tăng mạnh.
-
DN cần biết
Mỹ siết chặt quy định đăng ký khoản vay dành cho các doanh nghiệp nhỏ
19:49' - 24/04/2020
Ngày 23/4, Mỹ đã siết chặt các quy định tham gia Chương trình Bảo vệ tiền lương (PPP) đồng thời cho phép các doanh nghiệp có 2 tuần để hoàn lại các khoản cứu trợ không cần đến.
-
Kinh tế Thế giới
Dịch COVID 19: Hai tỉnh bang của Canada đóng cửa gần như toàn bộ hoạt động kinh tế
10:14' - 24/03/2020
Bang Ontario và Quebec của Canada ngày 23/3 đã đóng cửa các cơ sở cung cấp sản phẩm và dịch vụ không thiết yếu nhằm chặn đà lây lan của dịch COVID-19.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Chủ tịch Trung Quốc nhấn mạnh nguyên tắc then chốt trong quan hệ với Mỹ
19:56' - 26/04/2024
Chủ tịch Trung Quốc đánh giá mối quan hệ Trung - Mỹ đã trải qua nhiều thăng trầm và có một số bài học quan trọng để chia sẻ.
-
Kinh tế Thế giới
Tòa án Tối cao Mỹ để ngỏ khả năng áp dụng quyền miễn trừ với cựu Tổng thống Donald Trump
08:18' - 26/04/2024
Các thẩm phán đã bày tỏ sự hoài nghi với những lập luận của cựu Tổng thống Trump về quyền miễn trừ đối với nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử mang lại thắng lợi cho đương kim Tổng thống Joe Biden.
-
Kinh tế Thế giới
Lợi thế về giá giúp Trung Quốc "giảm xóc" trước tác động của thuế quan
07:44' - 26/04/2024
Mặt bằng giá cả của Trung Quốc quá cạnh tranh đến mức nước này có thể chịu đựng bất kỳ mức thuế quan mới nào.
-
Kinh tế Thế giới
Bỉ xây dựng đảo năng lượng tái tạo đầu tiên trên thế giới
07:30' - 26/04/2024
Bỉ đang xây dựng một hòn đảo năng lượng ngoài khơi đầu tiên trên thế giới.
-
Kinh tế Thế giới
Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2024 được nâng lên 4,8%
21:50' - 25/04/2024
Các nhà phân tích đã nâng dự báo tăng trưởng của Trung Quốc trong năm nay sau kết quả tốt hơn mong đợi trong quý đầu tiên.
-
Kinh tế Thế giới
Hàng loạt các chuyến bay tại Pháp bị hủy do đình công
15:57' - 25/04/2024
Ngày 25/4, việc di chuyển bằng đường hàng không trên khắp châu Âu đang phải đối mặt với sự gián đoạn đáng kể do các cuộc đình công tại Pháp.
-
Kinh tế Thế giới
Nga xem xét bãi bỏ thuế xuất khẩu than gắn với tỷ giá hối đoái
15:32' - 25/04/2024
Các nguồn tin cho biết Chính phủ Nga có kế hoạch bãi bỏ thuế xuất khẩu than gắn với tỷ giá hối đoái từ ngày 1/5 trong bối cảnh giá than đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 3 năm.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ đưa ra ưu tiên số một cho ngành vận tải vào năm 2050
08:47' - 25/04/2024
Ngày 24/4, Chính phủ Mỹ đã đặt ra mục tiêu quốc gia là cắt giảm lượng phát thải từ ngành vận chuyển hàng hóa về mức 0 vào năm 2050.
-
Kinh tế Thế giới
Giá vàng "ém mình" chờ các dữ liệu kinh tế quan trọng của Mỹ
08:24' - 25/04/2024
Giá vàng thế giới đi ngang trong phiên giao dịch 24/4, khi rủi ro từ căng thẳng ở Trung Đông giảm bớt.