Cân nhắc gỡ bỏ qui định dãn nhãn năng lượng

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh vừa có buổi làm việc với Tổng cục Năng lượng và các thành viên trong tổ soạn thảo sửa đổi Thông tư số 07/2012/TT-BCT quy định dán nhãn năng lượng cho các phương tiện và thiết bị năng lượng (Thông tư 07) để bàn tiếp các giải pháp gỡ khó trong thủ tục dán nhãn năng lượng.

Theo Bộ trưởng so với Thông tư 37/2015/TT-BCT quy định về mức giới hạn và việc kiểm tra hàm lượng formaldehyt và amin thơm chuyển hóa từ thuốc nhuộm azo trong sản phẩm dệt may mà Bộ bãi bỏ cách đây một tuần thì các quy định tại Thông tư 07 còn rườm rà, khó hiểu và gây bức xúc cho doanh nghiệp hơn rất nhiều.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: Đã đến lúc phải ‘cởi trói’ cho doanh nghiệp bởi nếu không gỡ bỏ những thủ tục phiền hà, cải cách thể chế thì vô hình chung gây cản trở sự phát triển của xã hội.

Do vậy, các đơn vị chức năng cần phải rà soát ngay các mặt hàng nằm trong diện điều chỉnh, thủ tục, quy định hay khâu triển khai nào còn bị phàn nàn nhiều, gây khó khăn tốn kém cho doanh nghiệp… phải đề xuất sửa ngay hoặc bãi bỏ.

Bộ trưởng cũng đề nghị Tổng cục Năng lượng cần có ngay thông báo tới doanh nghiệp song song với việc cải thiện quy trình làm việc. Theo đó, thay vì doanh nghiệp mất quá nhiều thời gian làm hồ sơ, thủ tục, Tổng cục Năng lượng cần có cơ chế cho doanh nghiệp được làm thủ tục khai báo thông tin online để doanh nghiệp chỉ phải mất một lần tới làm việc với cơ quan quản lý nộp hồ sơ chứ không phải đi lại tới vài ba lần.

Chương trình Dán nhãn năng lượng dưới hình thức tự nguyện được Tổng cục Năng lượng, Bộ Công Thương thực hiện từ năm 2006 đến năm 2011. Do là tự nguyện nên giai đoạn này có chưa đầy 10 doanh nghiệp đăng ký tham gia.

Tuy nhiên từ đầu năm 2012, chương trình áp dụng chế độ bắt buộc, số lượng doanh nghiệp đăng ký đã tăng lên nhanh chóng. Trong đó, năm 2012, có 665 mã sản phẩm được cấp giấy chứng nhận và dán nhãn; năm 2013 con số này tăng lên 1.532 sản phẩm; năm 2014 số lượng mã sản phẩm tăng lên 2.655.

Trong đó, 7 mặt hàng nhập khẩu được cấp chứng nhận và dán tem nhiều nhất là điều hòa không khí, tủ lạnh, tivi, máy giặt, quạt điện, nồi cơm điện và đèn chiếu sáng.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, quy trình cấp chứng nhận và dán nhãn bị doanh nghiệp phàn nàn là gây khó khăn cho họ. Chẳng hạn, Thông tư 07 quy định, doanh nghiệp được sử dụng phiếu thử nghiệm trong vòng 6 tháng cho hình thức chứng nhận nhãn dán theo lô hàng.

Như vậy, với quy định này, doanh nghiệp nhập khẩu nhiều lô hàng sản phẩm giống nhau sau 6 tháng vẫn phải thử nghiệm lại để cấp giấy chứng nhận và dán nhãn. Điều này khiến doanh nghiệp mất thời gian và tốn kém rất nhiều chi phí. Chưa kể, hạ tầng thử nghiệm của Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt đối với sản phẩm động cơ điện, điều này khiến thời gian làm thủ tục kéo dài.

Theo phản ánh của Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham), Thông tư 07 ban hành năm 2012 đang tồn tại nhiều vấn đề cần phải chỉnh sửa.

Cụ thể AmCham cho biết để được dán nhãn năng lượng và chứng nhận tiêu thụ hiệu suất năng lượng tối thiểu, các nhà sản xuất hay các công ty nhập khẩu phải có mẫu hàng hóa được kiểm tra bởi đơn vị do Bộ Công Thương chỉ định. Việc kiểm tra có thể mất vài tuần, thậm chí vài tháng, phụ thuộc vào các sản phẩm và khối lượng công việc của những đơn vị kiểm tra.

Trong hoàn cảnh hạn chế về số lượng và năng lực của các đơn vị kiểm tra thì yêu cầu mẫu hàng hóa phải được kiểm tra với từng lô hàng và kết quả kiểm tra chỉ sử dụng một lần đã gây ra tình trạng chậm trễ nghiêm trọng khi thông quan đối với các sản phẩm cần được dán nhãn năng lượng và áp dụng hiệu suất năng lượng tối thiểu.

Trên thực tế, hàng nghìn sản phẩm vẫn phải thường xuyên tồn kho hàng tháng vì đợi kết quả kiểm tra, gây tốn phí đáng kể cho các nhà sản xuất và nhập khẩu.

AmCham cho rằng, hầu hết các hãng sản xuất thiết bị nổi tiếng trên toàn thế giới như Apple, Dells, Canon, Sony, HP, Samsung... đang áp dụng tiêu chuẩn quốc tế về hiệu quả năng lượng. Sản phẩm của các hãng trên đều đã được kiểm tra bởi các đơn vị được thế giới công nhận, trước khi đưa ra thị trường.

Do vậy, qui định buộc các sản phẩm này phải kiểm tra lại là không cần thiết và không phù hợp, đặc biệt là trong điều kiện hạn chế về năng lực và nguồn lực của các tổ chức kiểm nghiệm tại Việt Nam.

Cũng theo AmCham, hàng điện tử được sản xuất theo quy trình được kiểm soát chặt chẽ và chắc chắn không thể có sự khác nhau về các chỉ số hiệu suất năng lượng giữa các sản phẩm cùng loại. Do đó, kiểm tra mẫu hàng của từng lô hàng cùng sản phẩm là không cần thiết và gây ra sự chậm trễ đáng kể trong quá trình thông quan và làm tăng chi phí cho nhà sản xuất hoặc công ty nhập khẩu.

Trước phản ứng của doanh nghiệp, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh chỉ đạo các đơn vị chức năng sớm rà soát nội dung Thông tư 07 và các văn bản có liên quan để tiến hành sửa đổi, loại bỏ các qui định không phù hợp.

Trong đó, những vấn đề cụ thể đã được cộng đồng doanh nghiệp, Tổng cục Hải quan nêu trong thời gian qua phản ánh cần được nghiêm túc xem xét để xử lý một cách phù hợp trên tinh thần cầu thị, hướng tới phục vụ cho hoạt động của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, trong quá trình rà soát, sửa đổi Thông tư số 07 nêu trên, cần quán triệt tinh thần đổi mới, thay đổi cách thức quản lý, kiểm tra, không gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp, đặc biệt là các giấy tờ thủ tục làm kéo dài thời gian thông quan.

Bởi mục tiêu chính của việc dán nhãn năng lượng đối với phương tiện, thiết bị nhập khẩu là để không cho phép nhập khẩu các loại sản phẩm hàng hóa có mức hiệu suất năng lượng thấp hơn mức hiệu suất năng lượng tối thiểu, do vậy cần bám sát mục tiêu này để đưa ra các qui định quản lý, kiểm soát phù hợp.

Riêng với một số vấn đề cụ thể đã được cộng đồng doanh nghiệp phản ánh trong thời gian qua, Bộ Công Thương yêu cầu các đơn vị tập trung rà soát, xử lý theo hướng cho phép việc doanh nghiệp sử dụng kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu cho các lô hàng nhập khẩu cùng số serial/model, cùng nhà sản xuất, cùng xuất xứ, tạo điều kiện cho quy trình thông quan được nhanh chóng.

Ngoài ra, xem xét để giảm bớt các thủ tục cho doanh nghiệp theo hướng cho phép sử dụng Phiếu kết quả kiểm nghiệm để thông quan, không sử dụng Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng để thông quan.

Bộ trưởng cũng yêu cầu các đơn vị chức năng rà soát, điều chỉnh lại các qui định để bảo đảm nguyên tắc tăng cường sự công nhận lẫn nhau giữa Việt Nam và các nước, tránh tình trạng kiểm tra nhiều lần đối với cùng một loại hàng hóa.

Đồng thời cho phép việc doanh nghiệp sử dụng kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu cho các lô hàng nhập khẩu cùng số serial/model, cùng nhà sản xuất, cùng xuất xứ, tạo điều kiện cho quy trình thông quan được nhanh chóng.

Cùng đó, Tổng cục Năng lượng nghiêm túc rà soát, hoàn thiện lại các qui định, qui trình tiếp nhận, xem xét hồ sơ để cấp Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng bảo đảm ngắn gọn, rõ ràng và công bố công khai để doanh nghiệp, người dân giám sát.

Đáng lưu ý, Tổng cục Năng lượng, cùng Vụ Pháp chế khẩn trương rà soát lại căn cứ pháp lý của qui định liên quan tới việc yêu cầu Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng ở thời điểm trước khi hay sau khi thông quan hàng hóa để có qui định thống nhất, rõ ràng, tránh bất đồng trong cách hiểu với cơ quan hải quan, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, cần sớm nghiên cứu, xây dựng văn bản hướng dẫn để thực hiện quy định “Công nhận nhãn năng lượng của phương tiện, thiết bị nhập khẩu” nhằm giảm nhanh số lượng các trường hợp phải làm thủ tục kiểm tra, dán nhãn.

Trong lúc chờ rà soát và sửa đổi thông tư 07, Bộ trưởng giao Chánh văn phòng Bộ, Tổ cải cách hành chính của Bộ giúp Tổng cục Năng lượng tin học hóa thủ tục hành chính, sử dụng nền tảng Internet để nâng cấp dịch vụ công trực tuyến lên mức 4 cho doanh nghiệp./.