Chi phí sinh hoạt tăng, người Nhật tìm đến website theo dõi giá cả

Người tiêu dùng mua sắm tại siêu thị ở Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Sau ba thập kỷ giá cả liên tục giảm, người tiêu dùng Nhật Bản đang phải đối mặt với một hiện tượng mới, vốn đã quen thuộc ở các nơi khác trên thế giới, gọi là “shrinkflation” (tạm dịch: lạm phát thu nhỏ) - giảm lượng nhưng giữ nguyên hoặc tăng giá. Để ứng phó, họ tìm đến các trang web do cộng đồng lập ra, nơi theo dõi cách các mặt hàng sinh hoạt thiết yếu như bột giặt và mì ăn liền đang ngày càng ít đi nhưng lại đắt đỏ hơn.

Trang web Neage.jp - có nghĩa là “tăng giá” trong tiếng Nhật - nhận được khoảng 2.000 lượt truy cập mỗi ngày từ những người tìm kiếm giá cả và dữ liệu sản phẩm. Masayuki Iwasa là người đã tạo ra trang web này sau khi anh nhận thấy những thanh sô-cô-la yêu thích của mình đang ngày càng ngắn lại.

Người mua sắm tại quốc đảo này đang phải đối mặt với chi phí sinh hoạt tăng cao lần đầu tiên kể từ khi bong bóng tài sản vỡ vào đầu những năm 1990, dẫn đến hàng thập kỷ giảm phát. Giá tiêu dùng (không bao gồm thực phẩm tươi sống) đã tăng 3,1% trong tháng 7 so với cùng kỳ năm trước. Theo báo cáo của Teikoku Databank, các công ty thực phẩm và đồ uống lớn tại Nhật Bản đã lên kế hoạch tăng giá hơn 1.010 mặt hàng trong tháng 8, tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái.

Iwasa cho biết: “Thế hệ của tôi đã sống hoàn toàn trong thời kỳ giảm phát, nên tôi cho rằng giá cả sẽ không bao giờ tăng”, vì vậy “ngay cả những đợt tăng giá nhỏ, hay “shrinkflation”, cũng đủ khiến tôi nhạy cảm để bắt đầu trang web này.”

Theo Neage.jp, giá của Koala's March - bánh quy giòn nhân sô-cô-la do Lotte bán, đã tăng 70% kể từ năm 2022, khi một hộp tiêu chuẩn giảm từ 50 gram xuống còn 48 gram.

Mặc dù việc giảm kích thước hoặc số lượng sản phẩm mà vẫn giữ nguyên giá là một chiến thuật bán lẻ phổ biến trên toàn cầu, nhưng nó lại rất hiếm trong thời kỳ giảm phát của Nhật Bản. Theo trang web theo dõi giá, Calbee, một nhà sản xuất đồ ăn nhẹ Nhật Bản, đã giảm 20% trọng lượng của các loại khoai tây chiên chính kể từ năm 2008, trong khi giá tăng 15 yen.

Nayu Asao, một sinh viên đại học ở Tokyo, cho biết hiện cô phải mua ba phần cơm nắm onigiri (cơm nắm) thay vì hai phần cho bữa trưa vì “shrinkflation”: “Tôi cần mua thêm thực phẩm ở hầu hết các cửa hàng”.

Nhật Bản có thể chịu áp lực phải kiềm chế lạm phát khi xu hướng này ảnh hưởng đến các hộ gia đình vốn đã phải vật lộn với ngân sách eo hẹp, bao gồm giá mặt hàng lương thực chính là gạo đang tăng vọt.

Các quốc gia vốn quen thuộc hơn với lạm phát và “shrinkflation” đã tìm cách hỗ trợ người tiêu dùng thích ứng với xu hướng này, trong đó có Hàn Quốc, nơi đã công bố mức phạt đối với các nhà sản xuất thực phẩm che giấu “shrinkflation”. Ở Mỹ, hơn một chục bang và vùng lãnh thổ yêu cầu hiển thị giá theo đơn vị trên sản phẩm. Tại Australia, cơ quan quản lý cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng muốn các siêu thị phải công bố thông báo khi xảy ra “shrinkflation”, trong khi ở Pháp, các nhà bán lẻ buộc phải cảnh báo người mua khi kích thước sản phẩm giảm mà giá không giảm theo.

Các trang web khác như Kakaku.com, Hikaku.com và Saiyasune.com cũng cung cấp dữ liệu bán lẻ và đánh giá sản phẩm. Tất cả tên của chúng đều liên quan đến giá cả theo cách này hay cách khác.

Saiyasune, có nghĩa là “giá thấp nhất”, thu hút khoảng 2,5 triệu lượt truy cập mỗi tháng và đã chứng kiến lượng khách truy cập quay lại tăng lên kể từ năm 2020, khi lạm phát bắt đầu quay trở lại.

Masahiko Naka, chủ một quán cà phê ở Tokyo cho biết: “Tôi nghiên cứu rất kỹ các trang web khác nhau, chẳng hạn như Rakuten, Zozotown và các trang thương mại điện tử khác để tìm được mức giá tốt nhất. Mua sắm đã trở nên tốn thời gian hơn, nhưng thực sự rất bổ ích, bởi vì những gì tôi chọn mua mang nhiều giá trị cảm xúc hơn.”

Thu nhập trung bình ở Nhật Bản không theo kịp lạm phát. Theo OECD, lương ở Nhật Bản chỉ tăng 3,5% trong ba thập kỷ qua, so với 50% ở Mỹ, 45% ở Anh và 30% ở Pháp.

Mặc dù mức lương ở Nhật Bản đang tăng lên, bao gồm cả mức lương khởi điểm cho những người mới tốt nghiệp đại học, nhưng những người có mức tăng thu nhập khiêm tốn lại đang chịu ảnh hưởng nặng nề hơn trước sự leo thang của giá cả.

Theo Taro Kimura, chuyên gia kinh tế cấp cao về Nhật Bản tại Bloomberg Economics, Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đã tăng trợ cấp cho 40 triệu người về hưu thêm 1,9% kể từ tháng 4/2025, nhưng với tốc độ lạm phát tăng nhanh hơn, mức tăng này là không đủ để duy trì mức sống của họ.

Iwasa - người dành nhiều giờ mỗi ngày để cập nhật Neage.jp - cho biết, ông đang gặp khó khăn trong việc theo kịp những thay đổi về giá cả và tình trạng lạm phát. Mặc dù không có kế hoạch mở rộng cổng thông tin của mình, song Iwasa hy vọng sẽ tiếp tục mang lại sự minh bạch hơn cho người tiêu dùng. Theo ông, các nhà sản xuất phải giảm kích thước sản phẩm vì lạm phát, nhưng điều đó vẫn có vẻ không công bằng và gây cảm giác khó chịu.