Chồng chéo trong quản lý khiến các dự án xây dựng bị kéo dài

Ngày 29/3, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã phối hợp với Bộ Xây dựng tổ chức hội thảo lắng nghe những khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp tháo gỡ về cơ chế, chính sách trong đầu tư xây dựng cơ bản.

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng, sự chồng chéo trong quản lý và các văn bản pháp lý liên quan có thể coi là rào cản lớn nhất trong việc cải tiến các thủ tục của công tác đầu tư xây dựng. Riêng Bộ Xây dựng đã soạn thảo, chỉ đạo và theo dõi thực hiện 4 luật; Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn thảo và chỉ đạo 3 luật... Như vậy, liên quan đến hoạt động đầu tư xây dựng có rất nhiều luật tác động, cùng một vấn đề nhưng giữa các luật còn có sự khác biệt.

Đưa ra ví dụ, ông Nguyễn Quốc Hiệp cho hay, chỉ riêng công tác thanh tra, kiểm tra trong đầu tư xây dựng có nhiều mặt khác nhau như: quy hoạch kiến trúc, xây dựng, tài chính, thuế..., nhưng hiện nay hoạt động thanh tra không có sự thống nhất giữa các ngành. Mỗi ngành lại có thanh tra riêng của Sở và kế hoạch thanh tra các doanh nghiệp không có ai “cầm trịch”. Vì thế, có tình trạng chỉ trong một quý, có doanh nghiệp phải tiếp đến 5 đoàn thanh tra khác nhau về cùng một dự án. Mặc dù gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo và yêu cầu doanh nghiệp chỉ phải tiếp thanh tra 1 lần/năm, nhưng không có hướng dẫn thực hiện nên tình trạng thanh tra chồng chéo giữa các sở, ngành vẫn diễn ra thường xuyên.

Ông Hiệp cho biết: “Chúng tôi đề nghị cần có quy định và do thành phố chỉ đạo thực hiện. Lịch thanh tra phải được thành phố thông qua theo nguyên tác 1 lần/năm; không thanh tra tùy tiện, gây mất thời gian cho doanh nghiệp”.

Chia sẻ những vướng mắc của đơn vị, ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho hay, trong giai đoạn chuẩn bị dự án, Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, Nghị định số 10/2017/NĐ-CP ngày 9/2/2017 của Chính phủ về ban hành Quy chế quản lý tài chính của EVN quy định, các dự án đầu tư xây dựng không quá mức vốn của dự án nhóm B theo quy định của Luật đầu tư công. Trường hợp vượt quá, EVN phải báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét quyết định.

Như vậy, đối với các dự án nhóm A, không sử dụng vốn đầu tư công có giá trị từ 2.300 tỷ đồng đến dưới 5.000 tỷ đồng sẽ do cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, quyết định đầu tư. Hiện Chính phủ đã thành lập Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước, nhưng năng lực và thẩm quyền của chủ sở hữu, cơ quan đại diện chưa được quy định.

"Do vậy, để tránh chồng chéo trong công tác thẩm định, phê duyệt dự án, gây lúng túng cho chủ đầu tư, chúng tôi kiến nghị cần phải xác định rõ cơ quan có thẩm quyền thẩm định và quyết định. Trong giai đoạn hiện nay, EVN đề nghị Bộ quản lý ngành chủ trì thẩm định và phê duyệt quyết định chủ trương đầu tư các dự án này." ông Nguyễn Tài Anh cho biết.

Liên quan đến việc lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, theo quy định thì chủ đầu tư hoặc cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ chuẩn bị dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A tổ chức Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi để có cơ sở xem xét, quyết định trước khi đầu tư xây dựng. Trường hợp dự án nhóm A đã có trong quy hoạch được phê duyệt đảm bảo các nội dụng quy định thì không phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Ông Nguyễn Tài Anh cho biết, hiện một số dự án nhóm A của Tập đoàn như: Thủy điện Hòa Bình mở rộng, thủy điện Ialy mở rộng, thủy điện Trị An mở rộng... đủ điều kiện để không phải lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Việc yêu cầu lập báo cáo này cùng với việc thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư sẽ làm kéo dài quá trình chuẩn bị đầu tư các dự án, ảnh hưởng đến tiến độ đưa các nhà máy vào vận hành.

Do vậy, đại diện EVN đề xuất sửa đổi các Nghị định có liên quan theo hướng cho phép EVN và các đơn vị không phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi mà được lập ngay Báo cáo nghiên cứu khả thi để quyết định đầu tư dự án. Cùng với đó, hiện có quá nhiều chủ thể thẩm định quyết định đầu tư dự án dẫn đến vướng mắc trong quá trình thực hiện. Vì thế nên quy định rõ Bộ quản lý ngành chủ trì thẩm định và quyết định đầu tư các dự án nhóm A không sử dụng vốn đầu tư công.

Thực tế hiện nay, các dự án đầu tư xây dựng như của EVN có nhiều hạng mục công trình thuộc nhiều chuyên ngành kỹ thuật và cấp khác nhau. Nếu tất cả các hạng mục này đều phải tính theo hạng mục công trình chính và trình thẩm định sẽ kéo dài quá trình thực hiện dự án, gây ảnh hưởng đến tiến độ chung của cả dự án. Do đó, nhiều ý kiến tại hội thảo cho rằng, cần có quy định cụ thể về việc phân cấp thẩm định đối với từng cấp của hạng mục.

Cũng theo PGS. TS. Trần Chủng, chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, hiện nhiều chủ đầu tư phàn nàn về sự chậm trễ trong công tác thẩm định, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư, cơ hội và việc giải ngân vốn đầu tư. Thực thế nội dung thẩm định cần thực hiện là khối lượng công việc rất lớn và với lực lượng công chức có hạn, hiểu biết về các lĩnh vực chuyên sâu là không thể.

Từ lý do đó, Luật nên phân cấp theo hướng cơ quan chuyên môn của nhà nước (các bộ quản lý xây dựng chuyên ngành, UBND tỉnh, thành phố) chỉ cần thẩm định thiết kế cơ sở; trong đó đặc biệt coi trọng các điều kiện đảm bảo lợi ích của cộng đồng, an toàn sinh mạng, an ninh và an toàn môi trường. Các nội dung khác có thể phân cấp cho cơ quan chuyên môn của người quyết định đầu tư thẩm định, nâng cao trách nhiệm của người quyết định đầu tư trong việc xem xét, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng. Sự phân cấp này phải cụ thể (nội dung thẩm định) và phù hợp đối với các dự án khi sử dụng nguồn ngân sách Nhà nước và nguồn vốn khác.

Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc cho biết, những vướng mắc, khó khăn và đề xuất của các doanh nghiệp, Hiệp hội và chuyên gia sẽ được tổng hợp về cơ quan quản lý để xem xét, đưa ra hướng điều chỉnh phù hợp.../.