Cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời ở Việt Nam sau năm 2020

Việt Nam đã trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về thị trường điện mặt trời. Ảnh: TTXVN

Ngày 11/4, tại Hà Nội, Trung tâm Phát triển Sáng tạo xanh (GreenID) và nhóm thành viên cộng đồng Năng lượng tái tạo Việt Nam phối hợp tổ chức tọa đàm trực tuyến về “FIT 2 và cơ chế chính sách cho phát triển điện mặt trời ở Việt Nam sau năm 2020”.
Giám đốc GreenID, bà Ngụy Thị Khanh cho biết: Mục đích của tọa đàm nhằm thảo luận về ý nghĩa của cơ chế khuyến khích các dự án điện mặt trời đối với sự phát triển của ngành điện mặt trời ở Việt Nam dưới góc nhìn của các bên tham gia; phân tích và thảo luận các điểm tích cực và hạn chế của Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam (thay thế Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg đã hết hiệu lực từ 30/6/2019) từ các chuyên gia, doanh nghiệp. Đồng thời, đề xuất các giải pháp để thúc đẩy ngành điện mặt trời phát triển tương xứng với tiềm năng và giá trị mà nó có thể đóng góp cho xã hội sau tháng 12/2020.
Sau 2 năm thực hiện Quyết định số 11/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, ngành điện mặt trời ở Việt Nam đã bùng nổ, đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về thị trường điện mặt trời. Tính tới cuối tháng 6/2019, Việt Nam đã lắp đặt được gần 4,464 MW điện mặt trời.

Theo số liệu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến cuối tháng 2 năm 2020, tổng sản lượng dự án điện mặt trời áp mái là 24,459 MW tương ứng với giá trị công suất lắp đặt xấp xỉ 470 MWp. Khu vực công nghiệp chiếm 54% tổng công suất lắp đặt điện mặt trời áp mái, xếp sau là khu vực hộ gia đình (29%), khu vực thương mại (12%) và hành chính sự nghiệp (5%).
Dưới góc nhìn của doanh nghiệp, bà Trần Hương Thảo - Trưởng đại diện Chi nhánh Công ty Năng lượng Mặt trời Bách Khoa – Solar BK Khu vực miền Bắc cho rằng, các biểu giá hỗ trợ điện mặt trời (FIT 2) có ý nghĩa  rất quan trọng đối với sự phát triển của ngành điện mặt trời ở Việt Nam. Đây là một thách thức lớn đối với các dự án điện mặt trời trong điều kiện hiện nay, cả về thời gian được áp dụng giá khuyến khích và mức giá khuyến khích.

Tuy nhiên, nếu Chính phủ không có giải pháp lựa chọn để ưu tiên phát triển trước các dự án có điều kiện thuận lợi về mức độ bức xạ, về hạ tầng lưới thì việc ồ ạt xây dựng các nguồn điện mặt trời sẽ gây các hậu quả như ùn tắc trong khâu phê duyệt, nảy sinh tiêu cực, dự án bị cắt giảm điện năng phát…, gây lãng phí các nguồn lực xã hội. Xu thế chung được dự báo là chi phí đầu tư tiếp tục giảm nhưng bài toán cần xét hiện nay là phải chọn các địa điểm có điều kiện phù hợp nhất, đồng thời tiết kiệm, giảm chi phí đầu tư để phát triển các dự án điện mặt trời có hiệu quả.
Để giúp ngành điện mặt trời phát triển tương xứng với tiềm năng và giá trị, đóng góp cho xã hội, các chuyên gia và doanh nghiệp tham gia cho rằng cần gia hạn thời gian cho điện mặt trời áp mái và có lộ trình rõ ràng về cơ chế, chính sách cho phân khúc này.

Cụ thể, có cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA) và đơn giá, hợp đồng truyền tải; hoàn thiện cơ chế đấu thầu với các dự án được chấp thuận chủ trương sau ngày 24/11/2019 và cơ chế đảm bảo minh bạch trong đấu thầu và áp dụng kinh nghiệm của các nước khác.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đề xuất giải pháp để gia hạn chính sách hỗ trợ điện mặt trời áp mái nhằm phát huy tiềm năng của điện mặt trời bởi Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg chỉ có thời hạn 6 tháng, lại đúng trong thời kỳ khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên liệu các dự án có khả năng cán mốc này.

Hơn nữa, hầu hết các đơn vị nhất là các doanh nghiệp, người lao động đang bị ảnh hưởng nặng nề về kinh tế do dịch bệnh. Do vậy, hiệu quả thực thi của Quyết định cũng cần được thảo luận để kịp thời đề xuất tới các cơ quan chức năng, đảm bảo ý nghĩa và tác động của chính sách vì sự phát triển ổn định và lâu bền cho ngành điện mặt trời vốn rất giàu tiềm năng ở Việt Nam./.