Đàm phán Brexit bàn về thị trường chung và Liên minh hải quan

Thủ tướng Anh đưa ra chiến lược và mục tiêu đàm phán về vấn đề Anh rời EU. Ảnh: THX/TTXVN

Thủ tướng Vương quốc Anh Theresa May ngày 17/1 đã đưa ra chiến lược và mục tiêu đàm phán liên quan đến việc nước Anh rời Liên minh châu Âu (EU), trong đó hai điểm mấu chốt là ra khỏi thị trường chung để theo đuổi một hiệp định thương mại tự do và các mối quan hệ trong tương lai với Liên minh hải quan của khối. 

Thị trường chung châu Âu tập hợp 28 nước thành viên cùng với Na Uy, Iceland và Liechtenstein, những nước là thành viên Khu vực Kinh tế châu Âu. Thị trường chung đảm bảo dòng chảy tự do của hàng hóa, sức lao động, dịch vụ và vốn - bốn quyền tự do của EU.

Theo đó, mọi công dân EU có thể làm việc ở bất cứ nước thành viên nào và các doanh nghiệp trong liên minh được tiếp cận trực tiếp với 508 triệu người tiêu dùng, với những trở ngại về pháp lý và kỹ thuật được giảm bớt.
Thị trường chung mang tính hội nhập lớn hơn nhiều so với một khu vực thương mại tự do mà trong đó chỉ thuế quan được dỡ bỏ, bởi các nước EU đã nỗ lực hợp nhất về chính trị. Tuy nhiên, thị trường chung EU vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, khi vẫn cần tiếp tục làm việc để giải quyết vấn đề liên quan đến thuế, nền kinh tế số và dịch vụ.
Nước Anh cần phải chấp nhận bốn quyền tự do kể trên để tiếp tục tiếp cận thị trường chung khi đứng ngoài EU.

Tuy nhiên, bà May khẳng định nhập cư là vấn đề chủ chốt trong cuộc trưng cầu dân ý về Brexit và tỏ quyết tâm hạn chế người nhập cư, nhất là từ các nước Đông và Trung Âu, sau làn sóng nhập cư từ các khu vực này vào những năm 2000.

Nước Anh cũng sẽ phải tiếp tục đóng góp cho ngân sách của EU mặc dù mất hết quyền quyết định. Và Tòa án Công lý châu Âu sẽ vẫn có quyền ra phán quyết về bất cứ vấn đề gì liên quan đến thị trường chung ở nước Anh, điều mà những người ủng hộ Brexit coi là sự từ bỏ chủ quyền không thể chấp nhận.
Về Liên minh hải quan châu Âu, các nước thành viên - gồm 28 nước thành viên EU cùng với Thổ Nhĩ Kỳ, Andorra, Monaco và San Marino - có hệ thống xử lý chung đối với hàng hóa nhập khẩu, xuất khẩu hay quá cảnh. Chẳng hạn, nếu hàng hóa bên ngoài liên minh được nhập vào Thổ Nhĩ Kỳ và bị đánh thuế, hàng hóa này sau đó có thể được lưu chuyển tự do trong liên minh.
Bà May nói bà chưa có dự định cụ thể về việc hoặc đạt được một thỏa thuận mới về hải quan, hay trở thành một thành viên liên kết hoặc vẫn là một bên ký kết đối với một số nội dung.
Nữ Thủ tướng Anh đã cam kết sẽ tìm cách thúc đẩy thỏa thuận thương mại mạnh bạo, nhiều tham vọng và "tự do nhất có thể" với EU hậu Brexit, cũng như sẵn sàng ký kết các thỏa thuận mới với các nước khác trên toàn thế giới. Thủ tướng nhấn mạnh nước Anh sẽ không đi theo một mẫu thỏa thuận nào sẵn có, mà sẽ tìm kiếm một thỏa thuận London mong muốn với EU.
Bài phát biểu của bà May nêu lên 12 mục tiêu đàm phán với 27 nước thành viên EU liên quan đến Brexit, trong đó nhấn mạnh nước Anh sẽ ra khỏi Khu vực thị trường chung châu Âu, song sẽ nỗ lực đạt được một thỏa thuận thuế quan mới nhằm tạo thuận lợi cho các hoạt động giao dịch thương mại qua biên giới.

Qua đó, tiếp tục "đóng góp hợp lý" vào ngân sách EU song không lớn, kiểm soát biên giới và kiểm soát số lượng công dân EU sang nước Anh, tiếp tục hợp tác an ninh với EU, đồng thời duy trì khu vực đi lại chung giữa Vương quốc Anh và Ỉeland.

Bà cũng khẳng định nước Anh thà không đạt được một thỏa thuận nào còn hơn đạt được một thỏa thuận tồi. Bà tuyên bố sẽ cắt giảm thuế để thu hút các doanh nghiệp và nhà đầu tư, nếu nước này không thương lượng được một thỏa thuận tích cực với EU. Tuy vậy, bà tin tưởng rằng tình huống này sẽ không xảy ra.
Trong trường hợp nếu không đạt được thỏa thuận, về mặt lý thuyết hai bên sẽ quay trở lại áp dụng các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới.

Một phương án khác là phác thảo một thỏa thuận trong hai năm đàm phán về Brexit, sau đó thực hiện từng bước trong giai đoạn chuyển tiếp cho đến khi một thỏa thuận đầy đủ có thể đạt được, tránh không để việc tái đánh thuế diễn ra bất ngờ.