Đánh giá động lực thương mại đang thay đổi của Maldives

Trang ORF đăng bài viết của hai nghiên cứu viên cao cấp Soumya Bhowmick và Arya Roy Bardhan với tựa đề “Đánh giá động lực thương mại đang thay đổi của Maldives”. Nội dung như sau:

Maldives đã thoát khỏi tình trạng Quốc gia kém phát triển nhất (LDC) vào năm 2004, dựa trên tổng thu nhập quốc dân bình quân đầu người và Chỉ số tài sản con người (HAI) cao. Tuy nhiên, do sự tàn phá của sóng thần, quá trình này bị trì hoãn và Maldives chỉ được tuyên bố là quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2011.

Với Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) danh nghĩa khoảng 7 tỷ USD, kinh tế Maldives phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu và chủ yếu được thúc đẩy bởi lĩnh vực du lịch. Dự kiến nước này sẽ đạt tăng trưởng kinh tế bền vững vào năm 2023 và 2024. Tuy nhiên, khả năng xảy ra suy thoái cũng có thể xảy ra do dự báo GDP toàn cầu thấp hơn, khiến ngành du lịch bị thu hẹp.

Một vấn đề lớn khác mà Chính phủ Maldives phải đối mặt là gánh nặng nợ gia tăng vào cuối quý II/2023. Trong khi tổng chi tiêu chỉ giảm 10% thì doanh thu chính phủ giảm đáng kể 25%, chủ yếu do doanh thu thuế giảm.

Các lĩnh vực tư nhân lớn như du lịch, cho vay cá nhân, thương mại và bất động sản chứng kiến dòng vốn tín dụng tràn vào, báo hiệu đất nước đang tập trung vào việc thúc đẩy kinh tế trong nước.

Lãi suất đối với tiền gửi không kỳ hạn và tiền gửi tiết kiệm vẫn trì trệ nhưng các khoản vay của khu vực tư nhân đã trở nên đắt đỏ hơn kể từ năm 2022. Trong tháng 9/2023, thương mại đã sụt giảm đáng kể, với tổng xuất khẩu giảm 23% so với cùng kỳ năm 2022 và nhập khẩu giảm 4%.

* Động lực phát triển Trung Quốc-Maldives

Maldives giữ vị trí chiến lược quan trọng ở Ấn Độ Dương, thu hút sự chú ý của Ấn Độ và Trung Quốc. Ấn Độ coi trọng quần đảo này vì các mối quan hệ văn hóa, ngôn ngữ và kinh tế, coi đây là nơi quan trọng đối với thương mại và quốc phòng.

Vị trí của Maldives hỗ trợ Ấn Độ trong việc bảo vệ bờ biển khỏi nạn cướp biển và khủng bố. Theo đuổi chiến lược “chuỗi ngọc trai”, Trung Quốc coi Maldives là hòn ngọc then chốt để củng cố các tuyến đường thông tin liên lạc ở Ấn Độ Dương. Bất chấp những lo ngại về môi trường đe dọa sự tồn vong của Maldives, Trung Quốc vẫn quyết tâm đảm bảo một căn cứ để bảo vệ nguồn năng lượng nhập khẩu, nêu bật sự tương tác phức tạp của khu vực giữa các thách thức địa chính trị và sinh thái.

Tổng thống hiện tại Mohamed Muizzu, được bầu vào tháng 10/2023, đã hứa sẽ tăng cường quan hệ với Trung Quốc và giảm bớt ảnh hưởng của Ấn Độ. Do đó, quan hệ Ấn Độ-Maldives đang ở một thời điểm không ổn định khi các nhà hoạch định chính sách điều chỉnh các phân nhánh có thể xảy ra do ảnh hưởng của Trung Quốc đối với Maldives và việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) giữa hai quốc gia.

Các cuộc đàm phán về FTA Trung Quốc-Maldives bắt đầu vào năm 2015, nhằm tăng cường quan hệ song phương giữa các nước và đảm bảo mối quan hệ đối tác kinh tế cùng có lợi. Maldives đã ký FTA vào ngày 8/12/2017, hiệp định thương mại song phương đầu tiên của nước này, hiệp định đã trở thành chủ đề bị giám sát và chỉ trích do sự khác biệt về quy mô quá lớn giữa hai bên.

Mặt khác, những người đề xuất cho rằng FTA - bao gồm thương mại hàng hóa và dịch vụ, đầu tư và hợp tác kinh tế và kỹ thuật tổng thể - sẽ mang lại lợi ích chung.

FTA bao trùm 96% hàng hóa được giao dịch giữa hai nước, tạo ra sự đồng thuận rộng rãi về các quy định thương mại như quy tắc xuất xứ, thủ tục hải quan và các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch.

Tuy nhiên, Tổng thống khi đó, ông Yameen Abdul Gayoom, đã không thể phê chuẩn thỏa thuận trước khi kết thúc nhiệm kỳ năm 2018. Ông Ibrahim Solih, người kế nhiệm ông, đã áp dụng chính sách “Ấn Độ trên hết” và không cho FTA có hiệu lực, khiến các doanh nghiệp Trung Quốc phải gánh chịu sự không chắc chắn về triển vọng mở rộng thương mại Trung Quốc-Maldives.

* Sự hồi sinh của FTA Maldives-Trung Quốc

Hiện nay, khi Tổng thống Muizzu tập trung vào việc tăng cường quan hệ với Trung Quốc, nhiều khả năng FTA 2017 sẽ được phê chuẩn với một số chừng mực nhất định. FTA thường loại bỏ tất cả thuế quan và hạn chế đối với thương mại giữa các nước ký kết trừ khi có quy định khác.

Thỏa thuận còn quy định các điều kiện cần tuân thủ trong thương mại và thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia ngoài thương mại song phương, như phân phối công nghệ, kiến thức và các nguồn lực khác. Vì vậy, việc phân tích chi tiết các điều khoản của FTA Maldives-Trung Quốc, để đánh giá tác động đối với hai quốc gia và khu vực Nam Á, là rất cần thiết.

Thứ nhất, cần nghiên cứu cơ cấu thuế quan sửa đổi theo FTA. FTA yêu cầu phân loại hàng nhập khẩu của Trung Quốc vào Maldives thành ba loại - hàng hóa sẽ được loại bỏ thuế ngay lập tức, hàng hóa sẽ được loại bỏ thuế dần dần trong thời gian 5 và 8 năm và hàng hóa sẽ giữ nguyên mức thuế cơ bản được công bố vào năm 2014.

Một chi tiết quan trọng trong FTA này là bất kỳ hàng hóa nào được sản xuất tại Trung Quốc sẽ nằm trong cơ cấu thuế quan FTA, tức là loại hàng hóa đầu tiên được sản xuất tại Trung Quốc nhưng được nhập khẩu từ một quốc gia khác cũng sẽ không gặp phải bất kỳ rào cản thuế quan nào.

Tính đến năm 2019, Trung Quốc chiếm thị phần đáng kể nhất trong nhập khẩu của Maldives. Tuy nhiên, việc xóa bỏ thuế quan không chỉ làm giảm nguồn thu của Maldives từ Trung Quốc mà còn từ các quốc gia tái xuất hàng hóa Trung Quốc. Nhìn chung, điều này làm nợ chính phủ chồng chất, buộc chính phủ phải tăng nợ nội bộ hoặc tăng doanh thu thuế nội địa. Cả hai điều này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với chi tiêu hộ gia đình và có thể khiến kinh tế Maldives phát triển theo hướng thu hẹp.

Thứ hai, trong thập kỷ qua, tỷ lệ nợ nước ngoài trên GDP của Maldives đã tăng vọt, cho thấy nguy cơ mắc bẫy nợ ngày càng tăng.

Ngân hàng Phát triển Trung Quốc, Ngân hàng Công thương Trung Quốc và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc nắm giữ hơn 60% nợ chính phủ của Maldives. Điều này dẫn đến những khoản thanh toán lãi vay cao cắt cổ từ các nhà cho vay Trung Quốc.

Khi FTA thúc đẩy hợp tác kinh tế hơn nữa giữa hai quốc gia, nợ có thể tăng đến mức không thể kiểm soát được đối với Maldives.

Vì vậy, bài viết cho rằng Chính phủ Maldives cần nghiên cứu kỹ lưỡng các điều khoản của FTA, phân tích sâu, những tác động có thể xảy ra đối với nền kinh tế và an ninh khu vực./.