Đề xuất không quy định cứng số lượng thành viên Ủy ban bầu cử ở cấp xã

Thảo luận tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND); việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, chiều 12/5, các đại biểu Quốc hội đề xuất không quy định cứng số lượng thành viên Ủy ban bầu cử ở cấp xã.

Đề xuất niêm yết trực tuyến danh sách người ứng cử

Liên quan đến dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) cho rằng, việc rút ngắn thời gian nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp là cần thiết để chuẩn bị kỹ hơn cho cuộc bầu cử khóa XVI, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện chính quyền 2 cấp.

“Thời gian từ khi nộp hồ sơ đến khi tiến hành bầu cử được rút ngắn từ 60 xuống 42 ngày so với trước đây, được xem là bước tiến lớn, thể hiện quyết tâm lớn của các đơn vị liên quan trong tinh gọn bộ máy, tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, những quy định liên quan đến quyền, nghĩa vụ của công dân liên quan đến bầu cử phải giữ nguyên”, đại biểu Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh.

Theo đại biểu, trong bối cảnh các địa phương tinh gọn bộ máy với chính quyền 2 cấp, việc đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính cũng cần được áp dụng và quy định trong dự thảo Luật. Cụ thể, các địa phương có thể tổ chức hội nghị hiệp thương, lấy ý kiến cử tri nơi cư trú có thể áp dụng cả hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Đồng thời, việc lập danh sách cử tri có thể sử dụng cơ sở dữ liệu dân cư để xác định danh sách cử tri một cách nhanh chóng, không phải làm thủ công. Cùng với đó, việc niêm yết danh sách người ứng cử cũng có thể làm trên môi trường trực tuyến khi ứng dụng chuyển đổi số, thay vì dán công khai ở các bảng tin.

Cân nhắc tăng thêm số lượng thành viên Ủy ban bầu cử cấp xã

Bày tỏ quan tâm đến quy định về khu vực bỏ phiếu, đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Hà Nội) nêu, dự thảo Luật đề nghị chỉnh sửa quy định về nội dung này từ UBND cấp xã xác định và UBND cấp huyện phê chuẩn chuyển sang UBND cấp xã xác định, UBND cấp tỉnh điều chỉnh. Theo đó, việc bầu cử chỉ diễn ra 5 năm/lần, việc phê chuẩn khu vực bỏ phiếu là nội dung quan trọng. Trước đây giao cho cấp trên phê chuẩn, hiện nay vẫn nên để UBND cấp tỉnh phê chuẩn để bảo đảm việc xác định khu vực bỏ phiếu chính xác.

Với đề nghị tăng số lượng thành viên Ủy ban bầu cử, đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh đồng ý tăng từ 9 - 11 thành 9 - 15 thành viên do các xã không thay đổi về quy mô và số lượng này là phù hợp.

Tán thành với việc tăng số lượng thành viên Ủy ban bầu cử ở cấp xã, tuy nhiên, đại biểu Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) lưu ý, cần căn cứ vào quy mô, diện tích các xã để xác định số lượng thành viên Ủy ban bầu cử ở cấp xã cho phù hợp, thay vì quy định cứng trong luật từ 9 - 15 thành viên.

Đại biểu đề nghị, nghiên cứu đối với những xã đông dân cư, diện tích rộng có thể tăng số lượng thành viên Ủy ban bầu cử cấp xã từ 11 - 19 thành viên.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cũng đề nghị, đối với những xã có số dân đông, số lượng phiếu nhiều thì nên cân nhắc tăng thêm số lượng thành viên Ủy ban bầu cử cấp xã.

Liên quan đến hội nghị hiệp thương lần thứ nhất, lần thứ hai, lần thứ ba ở Trung ương, đại biểu Trần Thị Vân (Bắc Ninh) đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, sửa đổi chủ thể tổ chức hội nghiệp hiệp thương ở Trương ương theo hướng: Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ nhất và lần thứ hai ở Trung ương, riêng hội nghị hiệp thương lần thứ ba ở Trung ương vẫn do Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức.

Theo đại biểu Trần Thị Vân, việc quy định như trên nhằm đơn giản hóa thủ tục đối với hội nghị hiệp thương, quy trình thực hiện được nhanh gọn hơn, đáp ứng yêu cầu về thời gian mà vẫn bảo đảm tính dân chủ, đại diện của các cơ quan, tổ chức cũng như sự lãnh đạo của Đảng. Hiện tại, các cơ quan Mặt trận Tổ quốc đang được sắp xếp, tinh gọn, Ban thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời gian tới sẽ bao gồm đại diện các tổ chức chính trị - xã hội; vị trí, vai trò sẽ được nâng lên. Việc giao Ban thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện vẫn bảo đảm tính minh bạch, công khai, dân chủ, đại diện, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa Trung ương và địa phương.

Ở hội nghị hiệp thương lần thứ ba về việc lựa chọn, lập danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu Quốc hội, để đảm bảo tính kế thừa theo quy định của Luật hiện hành và đảm bảo tính dân chủ rộng rãi, đại diện cho các tầng lớp nhân dân nên tiếp tục quy định Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện nhiệm vụ này - đại biểu Trần Thị Vân đề xuất.

Bảo đảm tính đại diện về giới

Quan tâm đến vấn đề chất lượng đại biểu, đại biểu Trần Văn Khải (Hà Nam) cho biết, dự thảo Luật đã sửa đổi một số điều khoản nhằm nâng cao chất lượng đại biểu. Cụ thể, khoản 3 Điều 8 quy định ít nhất 35% người ứng cử đại biểu Quốc hội là phụ nữ; tương tự, danh sách ứng cử đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã cũng phải có tối thiểu 35% nữ. Quy định này sẽ góp phần tăng tỷ lệ nữ trúng cử, bảo đảm tính đại diện về giới.

Bên cạnh đó, dự thảo Điều 9 yêu cầu khi xây dựng đề án bầu cử HĐND, Thường trực HĐND cấp tỉnh và cấp xã phải dự kiến cơ cấu thành phần hợp lý, có đại diện các tổ chức chính trị - xã hội, lực lượng vũ trang, cơ quan nhà nước, đơn vị kinh tế và chú trọng đại biểu dân tộc thiểu số phù hợp đặc điểm địa phương. Điều này nhằm bảo đảm đội ngũ đại biểu HĐND được chọn từ nhiều thành phần, phản ánh đầy đủ các tầng lớp nhân dân.

Từ phân tích trên, đại biểu Trần Văn Khải đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điểm cần bổ sung nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND. Cụ thể, bổ sung điều khoản đảm bảo tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách ngay từ khâu ứng cử (ví dụ ít nhất 40% tổng số đại biểu Quốc hội). “Việc này sẽ tăng số đại biểu chuyên nghiệp, dành toàn thời gian cho công tác Quốc hội, nâng cao hiệu quả hoạt động; đồng thời giảm hợp lý đại biểu kiêm nhiệm ở cơ quan hành pháp, tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW”, đại biểu Trần Văn Khải kiến nghị.

Về việc nâng cao tiêu chuẩn và sàng lọc ứng viên, đại biểu cho rằng cần quy định rõ tiêu chuẩn ứng cử viên (về phẩm chất, trình độ) và các trường hợp không được ứng cử để sàng lọc từ đầu. Quy trình hiệp thương, lấy ý kiến cử tri cần minh bạch, chặt chẽ hơn, kịp thời loại bỏ những ứng viên không đủ uy tín, không xứng đáng đại diện cho dân.

“Cần chú trọng cơ cấu để tăng tỷ lệ đại biểu trẻ tuổi. Hiện chỉ 9,4% đại biểu Quốc hội khóa XV là người dưới 40 tuổi. Vì thế, cần nâng các tỷ lệ này nhằm bảo đảm cơ quan dân cử có tính đại diện đa dạng, phản ánh tiếng nói của mọi tầng lớp nhân dân”, đại biểu Trần Văn Khải kiến nghị.