Doanh nghiệp tư nhân sẽ tác động như thế nào đến lĩnh vực không gian vũ trụ?

Tỷ phú Elon Musk tại một sự kiện ở Berlin, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Đáng chú ý nhất trong số những “người chơi” tư nhân là SpaceX, đây cũng là một trong những doanh nghiệp tư nhân lâu đời nhất. Bắt đầu với tên lửa Falcon 1 lần đầu tiên được phóng thành công năm 2008, SpaceX hiện chế tạo hai tên lửa khác lớn hơn.

Falcon 9 là tên lửa tái sử dụng có sức nâng hạng nặng được phóng lần đầu tiên năm 2010. Tiếp theo là Falcon Heavy năm 2018, dựa trên Falcon 9 với tên lửa đẩy có dây đeo bổ sung. SpaceX cũng đã phát triển Dragon 2, một tàu vũ trụ có thể tái sử dụng với cả phiên bản chở người và chở hàng. Vào cuối thập kỷ này, SpaceX trở thành một trong những công ty hàng không vũ trụ lớn và sáng tạo nhất. 
Một tập đoàn vũ trụ khác là Blue Origin đi tiên phong trong loạt tên lửa tái sử dụng có khả năng cất và hạ cánh thẳng đứng. Chiếc đầu tiên, New Shepard, được thử nghiệm thành công năm 2015, khi quay trở lại hạ cánh mềm theo phương thẳng đứng sau một chuyến bay ngắn trong không gian. Kể từ đó tàu đã được sử dụng để chở khách du lịch vũ trụ. 
Cũng tham gia lĩnh vực du lịch vũ trụ là tập đoàn không gian Virgin Galactic. Người sáng lập Richard Branson (Anh) cùng với ba hành khách đã thực hiện chuyến bay đầu tiên vào tháng 7/2021. Mặc dù du lịch vũ trụ có thể không dành cho tất cả mọi người và tiềm năng có thể bị hạn chế nhưng thực tế cho thấy khả năng của công ty tư nhân trong việc đưa các phi hành đoàn vào không gian.
Những công ty tư nhân khác tập trung vào các cách tiếp cận thực dụng hơn, ví dụ như xây dựng các vệ tinh nhỏ và bệ phóng vệ tinh/tên lửa. Ví dụ, Rocket Lab, có trụ sở tại New Zealand, phóng tên lửa hạ âm quỹ đạo năm 2009. Sau đó, công ty chế tạo tên lửa Electron lớn hơn, được thử nghiệm lần đầu tiên năm 2017 và có lần phóng thương mại đầu tiên năm 2018.
Ngoài bệ phóng tên lửa, một số lượng lớn các công ty tư nhân cũng tham gia việc chế tạo các vệ tinh nhỏ và vệ tinh nano. Hàng trăm vệ tinh nhỏ và vệ tinh nano sẽ được phóng trong năm tới. Hoạt động này mở rộng thị trường cho các công ty nhỏ và cho phép giảm chi phí tiếp cận không gian và công nghệ mới.
Tuy nhiên, có một mặt tối của sự tiến bộ về công nghệ và khả năng tiếp cận không gian này. Nhiều vệ tinh nhỏ khi rời quỹ đạo thì bay trở lại Trái Đất và bốc cháy trong bầu khí quyển nhưng chúng lại làm tăng mật độ của các vật thể trong không gian vũ trụ.

Việc khai thác thương mại cũng đang khiến “đấu trường” ngoài không gian trở nên đông đúc, và làm phức tạp các chính sách quản trị không gian. Đây là lý do nữa để các chủ thể nhà nước và chính phủ các quốc gia nên quan tâm đến lĩnh vực không gian vũ trụ và cùng nhau xây dựng các quy tắc mới để quản lý hiệu quả lĩnh vực này./.