Doanh nghiệp xi măng vượt khó bước vào pha tăng trưởng mới

Dù kết quả kinh doanh chưa thực sự ấn tượng, nhưng ngành xi măng đang có dấu hiệu phục hồi khi nhiều doanh nghiệp niêm yết tăng lãi trong năm 2024, một số doanh nghiệp chuyển từ lỗ sang lãi. Giới phân tích nhận định, ngành xi măng vẫn còn những khó khăn phải vượt qua, nhưng năm 2025 tốc độ tăng trưởng tổng sản lượng tiêu thụ dự báo tăng sẽ tạo đà cho doanh nghiệp xi măng tiếp tục phục hồi.

Theo Bộ Xây dựng, nhu cầu tiêu thụ xi măng toàn ngành năm 2025 khoảng 95-100 triệu tấn, tăng 2-3% so với năm 2024; trong đó, tiêu thụ nội địa 60-65 triệu tấn, xuất khẩu 30-35 triệu tấn.

Theo Công ty cổ phần Chứng khoán FPT (FPTS), ngành xi măng có tính chu kỳ cao do tiêu thụ phụ thuộc vào tăng trưởng của ngành xây dựng; trong đó, sản lượng tiêu thụ nội địa sẽ chịu ảnh hưởng bởi nhu cầu xây dựng trong nước với ba phân khúc chính là dân dụng, công nghiệp và cơ sở hạ tầng.

FPTS nhìn nhận, tiêu thụ xi măng cho xây dựng dân dụng sẽ hồi phục chậm lên mức 27,1 triệu tấn (tăng 3,9% so với cùng kỳ) nhờ nguồn cung bất động sản được kỳ vọng hồi phục trên diện rộng, khi các biện pháp tháo gỡ pháp lý sẽ bắt đầu thẩm thấu vào thị trường.

Tuy nhiên, dự kiến mức hồi phục trên sẽ chỉ bắt đầu từ quý II năm 2025 do Chính phủ chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về quy trình triển khai luật mới khiến thủ tục hành chính đất đai tại nhiều địa phương còn chậm trễ.

Đối với xây dựng cơ sở hạ tầng, FPTS kỳ vọng tốc độ giải ngân vốn đầu tư công sẽ được cải thiện trong năm 2025 khi Luật Đầu tư công chính thức có hiệu lực sẽ giúp rút ngắn thời gian phê duyệt dự án.

Tuy nhiên, một lượng lớn nguồn vốn trong năm 2024 dự kiến sẽ bị dồn lại do nhiều dự án trọng điểm đang chậm tiến độ, từ đó gây áp lực giải ngân trong năm 2025.

Áp lực này còn được củng cố khi nguồn vốn kế hoạch năm 2025 đạt 791.000 tỷ đồng (tăng 5,4% so với năm 2024), mức cao nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Do đó, FPTS đánh giá tiêu thụ xi măng cho xây dựng cơ sở hạ tầng sẽ chỉ tăng nhẹ ở mức 3,6% trong năm 2025.

Về xây dựng công nghiệp, tiêu thụ xi măng được cho là sẽ  khả quan với động lực tới từ vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Đối với năm 2025, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo nền kinh tế Việt Nam sẽ đạt mức tăng trưởng 8,1%, với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đạt 506,4 tỷ USD nhờ nhu cầu xuất khẩu cao, nguồn vốn FDI ổn định và nhiều chính sách kinh tế linh hoạt. Các chuyên gia từ FPTS nhận định, nguồn vốn FDI thực hiện tại Việt Nam năm 2025 dự kiến tăng 9,6%, từ đó thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ xi măng.

Chuyên gia từ FPTS kỳ vọng tiêu thụ xi măng nội địa sẽ khả quan nhất vào thời điểm quý II/2025 do quý II thường là cao điểm thi công trong năm nhờ thời tiết thuận lợi, nhu cầu xây dựng tăng trở lại sau Tết Nguyên Đán; thị trường bất động sản dân dụng kỳ vọng sẽ hồi phục trên diện rộng vào quý II/2025 khi các biện pháp tháo gỡ pháp lý từ Luật Đất Đai (sửa đổi) bắt đầu thẩm thấu, từ đó giúp cải thiện nhu cầu tiêu thụ xi măng; một số dự án hạ tầng trọng điểm đang dần đi vào giai đoạn hoàn thiện kể từ quý II/2025 trở đi bao gồm các dự án thuộc cụm Cao tốc Bắc – Nam, đường cất hạ cánh Sân bay Long Thành và Cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu kỳ vọng sẽ thúc đẩy nhu cầu xi măng nội địa.

Về xuất khẩu xi măng, các chuyên gia cho rằng, hoạt động xuất khẩu sẽ chịu tác động từ nhu cầu xây dựng và chính sách thuế quan tại các thị trường chính của Việt Nam là Philippines và Bangladesh.

Sang tới năm 2025, nhu cầu xi măng của Philippines dự kiến khả quan khi nguồn vốn hạ tầng kế hoạch tiếp tục tăng lên 1.506 tỷ Peso Philippines (PHP), tăng 6,1% so với năm 2024.

Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu sang thị trường này dự kiến sẽ gặp nhiều thách thức trong năm 2025 khi nguồn cung xi măng của Philippines tiếp tục tăng với hai dây chuyền mới của Tập đoàn Xi măng Shera (công suất 240.000 tấn/năm) và Tập đoàn Xi măng Cemex (công suất 1,5 triệu tấn/năm) đi vào hoạt động kể từ đầu năm.

Xi măng Việt Nam còn chịu rủi ro tăng thuế suất khi Bộ Thương Mại và Công nghiệp Philippines đã tiến hành điều tra tự vệ đối với xi măng nhập khẩu vào tháng 10/2024 vừa qua. FPTS cho rằng, khả năng xi măng Việt Nam bị đánh thuế tự vệ là rất cao khi 90% sản lượng nhập khẩu của Philippines là đến từ Việt Nam, từ đó có thể làm giảm nhu cầu xuất khẩu sang thị trường này.

FPTS kỳ vọng sản lượng xi măng xuất khẩu sẽ chỉ sụt giảm đáng kể trong quý I/2025 khi Philippines có thêm 2 dây chuyền xi măng mới đi vào hoạt động kể từ đầu năm. Công ty chứng khoán này cho rằng đà giảm sẽ chậm lại trong các quý sau, do thời hạn điều tra tự vệ thường kéo dài từ 6 - 12 tháng (theo Tổ chức Thương mại Thế giới – WTO) và nhu cầu xi măng của Philippines dự kiến tiếp tục duy trì ở mức cao. Quý I hàng năm cũng là thời điểm có nhiều ngày nghỉ lễ tại hai thị trường này như lễ Ramadan và Ngày Cộng Hòa có thể khiến hoạt động nhập khẩu xi măng diễn ra gián đoạn.

Thực tế cho thấy, ngành xi măng đang có tín hiệu kinh doanh khởi sắc. Thống kê 17 doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán có 4 đơn vị lãi tăng, 3 giảm, 2 lỗ chuyển thành lãi, 1 hòa vốn, còn lại 7 cái doanh nghiệp tiếp tục lỗ.

Doanh nghiệp lãi tăng trưởng mạnh nhất trong quý IV/2024 là Công ty cổ phần Xi măng Sài Sơn (mã chứng khoán: SCJ) với lợi nhuận ròng gần 5 tỷ đồng, tăng 87% so với cùng kỳ. Năm 2024, SCJ lãi gần 13 tỷ đồng, tăng 61% và là năm có lãi ròng cao nhất kể từ 2015.

Quý IV/2024,  Công ty cổ phần Khoáng sản FECON (mã chứng khoán: FCM) lãi gần 7 tỷ đồng, tăng 58%, cao nhất trong 8 quý qua (từ quý I/2023). Tuy vậy, việc lỗ nặng trong quý II đã khiến thành quả cả năm chỉ còn lãi 1,5 tỷ đồng, giảm hơn 90%.

Công ty cổ phần Xi măng La Hiên VVMI (mã chứng khoán: CLH) lãi ròng hơn 21 tỷ đồng trong quý cuối năm 2024, tăng 23%, cao nhất trong 12 quý qua (từ quý I/2022). Cả năm 2024 , công ty lãi gần 39 tỷ đồng, giảm 18%.

Công ty Cổ phần Xi măng Yên Bình (mã chứng khoán: VCX) cũng có quý kinh doanh ấn tượng khi lãi hơn 14 tỷ đồng, tăng 19% - cao nhất trong 28 quý qua (từ quý I/2018).

Bên cạnh những doanh nghiệp lãi lớn, cũng có doanh nghiệp giảm lãi như Công ty cổ phần xi măng VICEM Hà Tiên (mã chứng khoán: HT1) giảm hơn 60%, còn khoảng 21 tỷ đồng trong quý IV.

Theo Công ty cổ phần xi măng VICEM Hà Tiên, tình trạng dư thừa nguồn cung vẫn tiếp tục diễn ra, dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty xi măng về giá bán và chính sách bán hàng nhằm gia tăng sản lượng tiêu thụ, mở rộng thị phần. Điều này khiến lợi nhuận sụt giảm.

Tuy nhiên Xi măng VICEM Hà Tiên vẫn lãi ròng 65 tỷ đồng trong năm 2024, gấp 3,6 lần năm trước. Doanh nghiệp này cũng vượt xa mục tiêu lợi nhuận năm (hơn 23 tỷ đồng).

Công ty cổ phần Xi măng Bỉm Sơn (mã chứng khoán: BCC) lãi hơn 41 tỷ đồng trong quý IV (cao nhất trong 10 quý, kể từ quý III/2022), cùng kỳ doanh nghiệp lỗ kỷ lục gần 86 tỷ đồng. Lũy kế cả năm, Công ty cổ phần Xi măng Bỉm Sơn vẫn lỗ hơn 6 tỷ đồng. Trước đó, năm 2023, doanh nghiệp lỗ kỷ lục hơn 227 tỷ đồng.

Công ty cổ phần Xi măng Vicem Bút Sơn (mã chứng khoán: BTS) là doanh nghiệp lỗ nặng nhất, gần 76 tỷ đồng trong quý IV/2024. Đây cũng là quý thua lỗ thứ 9 liên tiếp của Xi măng Vicem Bút Sơn. Cả năm 2024, công ty tiếp tục lỗ ròng gần 198 tỷ đồng, nâng lỗ lũy kế lên 288 tỷ đồng.

Công ty cổ phần Xi măng VICEM Hoàng Mai (mã chứng khoán: HOM) cho biết lỗ ròng 16 tỷ đồng trong quý IV/2024. Lý giải về mức lỗ này, công ty cho rằng quý cuối năm là thời điểm đẩy nhanh tiến độ các công trình xây dựng, ngành xi măng vẫn đối mặt khó khăn do nguồn cung xi măng cao, thị trường xi măng trong nước và xuất khẩu tiếp tục cạnh tranh khốc liệt về giá, áp lực tồn kho sản phẩm, dư thừa năng lực sản xuất… Cùng đó, thị trường xuất khẩu xi măng, clinker gặp khó khăn do giá thấp, nhu cầu chất lượng xi măng nâng cao

Năm 2024, Công ty cổ phần Xi măng VICEM Hoàng Mai tiếp tục lỗ ròng 67 tỷ đồng, đưa lỗ lũy kế lên hơn 92 tỷ đồng.

Theo Bộ Xây dựng, nguồn cung xi măng toàn quốc năm 2024 đạt khoảng 122 triệu tấn, trong khi nhu cầu tiêu thụ trong nước chỉ khoảng 60 triệu tấn; xuất khẩu giảm so với năm trước, dẫn đến dư thừa nguồn cung và cạnh tranh gay gắt, giá bán giảm...

Bên cạnh đó, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao như điện, than...; nguyên liệu sản xuất duy trì mức cao khiến chi phí sản xuất ngày càng tăng mạnh. Thị trường bất động sản trầm lắng, các dự án xây dựng từ nguồn đầu tư công chậm giải ngân, ảnh hưởng trực tiếp đến nhu cầu tiêu thụ của xi măng trong nước.