“Đòn bẩy” cho một Việt Nam thịnh vượng - Bài 3: Những “khoảng trống” cần lấp đầy

May hàng xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản tại Công ty may Hưng Việt, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Ảnh: Trần Việt - TTXVN

Bên cạnh những kết quả đạt được, khu vực kinh tế tư nhân vẫn đang bộc lộ những hạn chế, bất cập. Phần lớn doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, kỹ năng quản trị chưa được nâng cao, năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động còn yếu. Khu vực kinh tế tư nhân vẫn đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm sự phát triển, không thể bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh.

Tại buổi Tọa đàm của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp về Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân ngày 31/5, nhiều ý kiến cho rằng, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Cụ thể, kinh tế tư nhân đông nhưng chưa mạnh. Gần 98% doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa, sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động, kỹ năng quản trị còn hạn chế. Năng suất lao động của khu vực kinh tế tư nhân mặc dù được cải thiện nhưng vẫn thấp hơn so với doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp nhà nước.

Theo TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Việt Nam đã xuất hiện một số doanh nghiệp lọt vào danh sách doanh nghiệp tỷ USD toàn cầu nhưng số lượng chưa nhiều, chưa trở thành động lực dẫn dắt cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong khi đó, khu vực hộ kinh doanh cá thể có số lượng lớn nhưng còn manh mún, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ và buôn bán nhỏ lẻ.

Các chuyên gia cũng cho rằng, tỷ lệ doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam đang hoạt động bình quân đạt khoảng 10 doanh nghiệp/1000 dân vào năm 2024, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Quá trình chuyển đổi số trong kinh tế tư nhân diễn ra chậm, 65% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa có chiến lược ứng dụng công nghệ số; tỷ lệ doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI thấp, chỉ ở mức trên 20%.

Ông Phạm Hoàng Sơn, Phó Giám đốc Công ty TNHH Kinh doanh Dịch vụ Thông tin và Chuyển giao Công nghệ (ISTT) cho hay, thực tế ghi nhận sự xuất hiện của nhiều mô hình thành công như startup công nghệ trong logistics, nông nghiệp sạch; các nền tảng thương mại điện tử ứng dụng dữ liệu lớn để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng; hay những doanh nghiệp sản xuất đầu tư bài bản vào R&D (nghiên cứu và phát triển) nhằm nâng cao giá trị xuất khẩu.

Những mô hình này khẳng định tiềm năng lớn của khu vực tư nhân, song mới chỉ dừng ở những điểm sáng đơn lẻ, chưa tạo ra sức lan tỏa đủ mạnh. Điều này cho thấy nhu cầu cấp thiết phải xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ đồng bộ để khu vực tư nhân phát huy hết vai trò và thế mạnh trong nền kinh tế.

Ngoài ra, một khó khăn nữa được nhiều doanh nghiệp chia sẻ đó là việc tiếp cận các nguồn lực còn khó khăn, nhất là về tài chính, tín dụng, đất đai, nguồn nhân lực chất lượng cao. Hiện các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm gần 98% số lượng nhưng tiếp cận chưa đến 20% tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng.

Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Giám đốc Công ty TNHH Thời trang Anima Việt Nam, vốn là bài toán nan giải đối với doanh nghiệp tư nhân. Phần lớn các khoản vay đều gắn chặt với tài sản thế chấp, trong khi các chính sách ưu đãi cho nữ doanh nhân tuy đã có nhưng chưa đủ để đáp ứng những dự án quy mô lớn.

Chế biến cá tra xuất khẩu tại Công ty Cổ phần Caseamex, Khu công nghiệp Trà Nóc. Ảnh: Thanh Liêm - TTXVN

CEO của Anima mong chính phủ sẽ tạo điều kiện về chính sách hỗ trợ vốn vay, đặc biệt dành cho phụ nữ khởi nghiệp và những doanh nghiệp theo đuổi mục tiêu xanh. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp riêng Anima mà còn tạo động lực cho cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam cùng chung tay hướng đến một tương lai xanh và phát triển bền vững.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Đức Trung, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Cơ khí chính xác HBT Việt Nam cho rằng, đất đai, nhân sự và vốn là ba rào cản lớn nhất. Giá thuê mặt bằng công nghiệp ngày càng đắt đỏ, còn nguồn nhân lực kỹ thuật chất lượng cao lại khan hiếm. Trong khi đó, doanh nghiệp cơ khí lại cần những kỹ sư, kỹ thuật viên lành nghề, nhưng hệ thống đào tạo nghề hiện chưa bắt kịp nhu cầu thực tế, khiến việc tuyển dụng rất khó khăn.

Trong cuộc họp mới đây của Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo đã chỉ ra những định hướng quyết liệt để tạo động lực bứt phá cho khu vực kinh tế tư nhân.

Thủ tướng nhấn mạnh những điểm nổi bật, kết quả tích cực trong triển khai Nghị quyết 68 thời gian qua: Tư duy đổi mới, hành động quyết liệt hơn; niềm tin được lan tỏa; thể chế, chính sách được ban hành nhiều hơn, tập trung giải quyết khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp; số doanh nghiệp thành lập mới tăng lên; các doanh nghiệp lớn mạnh dạn đề xuất các dự án lớn của đất nước như đường sắt, điện hạt nhân, cao tốc, sân bay, bến cảng.

Cùng với đó, 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nhân lực phục vụ doanh nghiệp phát triển được đẩy mạnh; chính quyền 3 cấp (Trung ương, cấp tỉnh và cơ sở) hoạt động giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp; hợp tác công tư được đẩy mạnh với Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư được sửa đổi; các bộ ngành phối hợp với nhau chặt chẽ hơn để giải quyết khó khăn của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, Thủ tướng thẳng thắn chỉ rõ những chuyển biến còn chậm so với yêu cầu, nhất là cơ chế, chính sách cần đáp ứng sự phát triển mạnh hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn của doanh nghiệp; thủ tục hành chính, phân cấp phân quyền còn vướng mắc ở Trung ương và địa phương; nguồn lực hỗ trợ còn hạn chế cả về cơ chế, chính sách và nguồn lực tài chính.

Có thể nhận thấy, trong bối cảnh nền kinh tế bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng, tư nhân không chỉ là “mắt xích” mà đang trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng bền vững. Với sự đồng hành từ chính sách và nỗ lực tự thân, khu vực này chắc chắn sẽ còn bứt phá, góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu.