“Đòn bẩy” cho một Việt Nam thịnh vượng - Bài cuối: “Đánh thức” sức mạnh kinh tế tư nhân

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội

Từ việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ thiết yếu hàng ngày, tạo công ăn việc làm, thu ngân sách, đến tạo ra của cải vật chất cho xã hội, khu vực kinh tế tư nhân ngày càng khẳng định vai trò không thể thiếu và là động lực quan trọng đóng góp không nhỏ vào những thành tựu kinh tế của Việt Nam trong 80 năm qua. Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội để làm rõ hơn về vai trò, những đột phá chính sách và định hướng phát triển của kinh tế tư nhân trong giai đoạn mới.

Phóng viên (PV): Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về vai trò của kinh tế tư nhân đối với những thành tựu kinh tế của đất nước hiện nay?

Ông Phan Đức Hiếu: Sau hơn 30 năm phát triển, kinh tế tư nhân đã thể hiện vai trò ngày càng quan trọng và đóng góp rất đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước. Kể từ năm 1990, khi Luật Công ty và Luật Doanh nghiệp tư nhân được ban hành, kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã chính thức được thừa nhận và trải qua gần 35 năm phát triển. Hầu hết các sản phẩm và dịch vụ mà chúng ta đang sử dụng hàng ngày đều đến từ khu vực kinh tế tư nhân. Dưới góc độ một người dân bình thường, chúng ta đều cảm nhận được sự đóng góp này là rất lớn.

Về mặt kinh tế, khu vực tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc tạo công ăn việc làm, thu ngân sách, đóng thuế, và tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Đóng góp của khu vực này ngày càng lớn và vai trò ngày càng quan trọng.

PV: Vậy theo ông, đâu là những đột phá về chính sách và tư duy trong quản lý, điều hành đã mang đến sự phát triển của kinh tế tư nhân?

Ông Phan Đức Hiếu: Mỗi lần quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về vai trò của kinh tế tư nhân, chúng ta lại càng thấy rõ hơn sự phát triển và đóng góp tích cực của khu vực này.

Cụ thể, ở giai đoạn đầu, từ những năm 1990, Việt Nam bắt đầu thừa nhận và cho phép kinh tế tư nhân hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định. Đến khoảng năm 2000, khu vực này đã tham gia tích cực vào nền kinh tế, cung cấp các sản phẩm và dịch vụ thiết yếu. Điều này đánh dấu một sự chuyển biến rõ rệt so với thời kỳ kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp, chỉ có kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể đóng vai trò chủ đạo.

Giai đoạn từ năm 2000 trở đi, Việt Nam đã thay đổi tư duy, mở rộng quyền tự do kinh doanh cho khu vực tư nhân bằng cách chuyển từ "được làm những gì Nhà nước cho phép" sang "được làm những gì Nhà nước không cấm". Sự thay đổi này đã cho phép kinh tế tư nhân phát triển rộng rãi trong mọi ngành nghề và lĩnh vực. Từ đó đến nay, chúng ta thấy một sự thay đổi rất khác biệt về đóng góp của khu vực này vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về quan điểm của Đảng, chúng ta cũng thấy có sự thay đổi mạnh mẽ. Ban đầu, chúng ta thừa nhận kinh tế tư nhân, sau đó coi nó là một động lực, rồi là một động lực quan trọng. Đặc biệt, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị ban hành vào tháng 5 năm nay đã chính thức thừa nhận kinh tế tư nhân là "động lực quan trọng nhất" của nền kinh tế.

PV: Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành các nghị quyết được cho là sẽ tạo đột phá cho kinh tế tư nhân trong giai đoạn tới, đặc biệt là Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Ông đánh giá thế nào về hai trụ cột chính sách này đối với sự phát triển của khu vực tư nhân trong thời gian tới?

Sản phẩm rong nho tươi của một doanh nghiệp tư nhân. Ảnh TTXVN phát

Ông Phan Đức Hiếu: Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị đã thay đổi quan điểm về khu vực kinh tế tư nhân, từ "động lực quan trọng" thành "động lực quan trọng nhất" của nền kinh tế. Đây là một thay đổi rất khác biệt và tích cực, nhấn mạnh vai trò của kinh tế tư nhân trong giai đoạn phát triển sắp tới. Sự thay đổi quan điểm này có cơ sở cả về mặt lý luận và thực tiễn. Đóng góp tích cực của kinh tế tư nhân trong thời gian qua đã chứng minh sự cần thiết phải nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của nó.

Cùng với sự thay đổi về nhận thức, Bộ Chính trị cũng đưa ra các phương hướng và giải pháp để phát triển khu vực kinh tế tư nhân trong giai đoạn mới, tương xứng với vai trò, vị trí của nó. Với vai trò là động lực quan trọng nhất, các giải pháp lần này có nhiều đột phá, thể hiện ở mấy điểm sau.

Trước hết, Bộ Chính trị đã đề ra các giải pháp khá toàn diện, bắt đầu từ việc xóa bỏ định kiến. Định kiến về khu vực kinh tế tư nhân rất quan trọng, có thể tác động đến nhiều khía cạnh như giải quyết thủ tục, xây dựng chính sách và thái độ của người tiêu dùng. Xóa bỏ định kiến sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển.

Thứ hai về cải cách thể chế, tôi cho rằng, thể chế phải đi trước thì mới có kết quả. Qua nghiên cứu Nghị quyết số 68-NQ/TW, tôi nhận thấy tinh thần của các nhóm giải pháp về cải cách thể chế không phải là “đơn giản hóa”, hay chỉ “sửa đổi”, mà thể hiện rất mạnh mẽ bằng các cụm từ, như “bãi bỏ”, “cắt giảm”... Điều này tiếp tục được nhấn mạnh trong bài viết “Động lực mới cho phát triển” của Tổng Bí thư Tô Lâm. Nghĩa là chúng ta phải “cắt bỏ đi” - một quy định không tốt, thì không đơn giản chỉ là sửa đổi để tốt hơn một chút mà nếu quy định đó không tốt thì phải “bãi bỏ”.

Nghị quyết đặt ra tiêu chí cụ thể, ví dụ như phải cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh hoặc chi phí tuân thủ pháp luật. Có thể thấy, yêu cầu cải cách thể chế lần này rất cao và toàn diện trong tất cả các lĩnh vực, từ thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh đến giải quyết tranh chấp và bảo vệ quyền tài sản của doanh nghiệp.

Ngoài ra, các nghị quyết cũng đề ra những giải pháp cụ thể và khả thi cao liên quan đến việc nâng cao mức độ an toàn trong kinh doanh và giảm thiểu rủi ro thể chế cho doanh nghiệp. Nghị quyết đưa ra những nguyên tắc rất cụ thể, ví dụ như phân biệt rõ ràng giữa xử lý trách nhiệm kinh tế, dân sự với trách nhiệm hành chính và hình sự.

PV: Xin cảm ơn ông!