Giao trách nhiệm, dành nguồn lực cho cấp cấp cơ sở khi chống buôn lậu, hàng giả

Bên lề Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, ngày 18/6, các đại biểu Quốc hội trao đổi về thực trạng hàng gian, hàng giả tràn lan, ngang nhiên lừa dối người tiêu dùng.

*Đại biểu Hồ Thị Minh (Đoàn Quảng Trị): Bỏ tiền thật, mua phải hàng giả

Vừa qua, Tổng Bí thư đã có phát biểu liên quan đến hiện tượng nhiều cửa hàng, chợ bất ngờ đóng cửa. Nguyên nhân được chỉ ra là do các cơ sở này kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Đặc biệt, trong những ngày gần đây, Bộ Công an đã liên tiếp phá nhiều chuyên án lớn, tập trung vào các đối tượng bán hàng giả trên mạng gây bức xúc trong dư luận.

Thực tế, tình trạng này không còn là cá biệt. Có thể lấy ví dụ gần đây phát hiện vụ việc sản xuất gần 600 loại sữa giả cho thấy các cơ quan chức năng đang vào cuộc quyết liệt. Sau 600 loại sữa giả đó, liên tiếp các vụ việc, chuyên án về hàng giả tiếp tục được Bộ Công an công bố. Điều này cho thấy, quy mô và mức độ của vấn nạn này là rất nghiêm trọng. Điều đáng lo ngại hơn là rất nhiều quầy hàng do người nổi tiếng livestream bán các mặt hàng có thương hiệu tên tuổi, nay lại bị xác nhận là bán hàng giả.

Việc rà soát, kiểm tra các quầy hàng chỉ là bước đầu, quan trọng hơn là cần có cơ chế đảm bảo quyền lợi thực chất cho người dân. Ngoài ra, chất lượng hàng hóa trên thị trường cần được phân định, phân loại rõ ràng. Bởi hiện nay, người dân bỏ ra tiền thật nhưng mua phải hàng giả và điều này đã tồn tại quá lâu mà chưa được các cơ quan chức năng bảo vệ đúng mức.

Điểm đáng chú ý là lần này, vấn đề đã được đưa thẳng vào nghị trường Quốc hội trong các phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng thừa nhận tình trạng một số cơ sở y tế trúng thầu nhưng lại cung cấp thuốc giả. Gần đây, một số đối tượng đã bị bắt, tuy nhiên câu hỏi đặt ra là liệu vụ việc đã được giải quyết dứt điểm chưa. Hay con số đó sẽ còn tiếp tục tăng, trong khi người bệnh – đặc biệt là bệnh nhân ung thư – là thật, nhưng thuốc điều trị lại là giả.

Vấn đề này không thể chỉ để một mình lực lượng công an vào cuộc, mà cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Chúng ta cần lên án và xử lý nghiêm minh để người dân, khi bỏ tiền ra, phải được nhận lại những sản phẩm đảm bảo chất lượng, an toàn và được bảo vệ đúng nghĩa.

Bên cạnh đó, mô hình chính quyền hai cấp cũng đã bắt đầu được vận hành thử và sẽ chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7 tới. Việc phân cấp, phân quyền đã được xác lập rất rõ ràng. Khi đó, nếu một doanh nghiệp đăng ký sản xuất tại địa phương mà chính quyền không kiểm soát được để xảy ra tình trạng đăng ký một đằng, sản xuất một nẻo, đưa hàng giả, hàng kém chất lượng ra thị trường thì người đứng đầu địa phương đó phải là người chịu trách nhiệm đầu tiên.

*Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp): Làm rõ vai trò của chính quyền cơ sở

Vừa qua, các cơ quan chức năng đã vào cuộc một cách nghiêm túc và Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng thể hiện tinh thần cầu thị khi lắng nghe ý kiến của đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng cũng khẳng định sắp tới sẽ chỉ đạo quyết liệt các cơ quan quản lý, đặc biệt là lực lượng quản lý thị trường cấp Trung ương và lực lượng do các Sở Công Thương địa phương quản lý. Từ đó, xử lý triệt để tình trạng buôn bán các mặt hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe người tiêu dùng.

Trong thời gian tới, trách nhiệm chính vẫn thuộc về chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp xã là cấp gần dân nhất, sát dân nhất, có vai trò quan trọng trong việc nắm bắt và giải quyết kịp thời, triệt để những vấn đề bức xúc, chính đáng của người dân. Việc phát hiện và ngăn chặn hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng, hay thực phẩm có sử dụng hóa chất độc hại cũng đòi hỏi chính quyền cấp xã phải thể hiện rõ vai trò quản lý của mình.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy lực lượng chức năng ở cấp xã còn rất yếu và thiếu về nhiều mặt. Họ không có đủ phương tiện, thiết bị kiểm tra và cũng không được đầu tư đúng mức để thực hiện các hoạt động như lấy mẫu, xét nghiệm hóa chất trong thực phẩm hay phân biệt hoạt chất độc hại. Ví dụ, để phát hiện hóa chất độc hại, phải có chuyên môn, có thiết bị xét nghiệm chuyên dụng thì mới có thể phân biệt được đâu là chất độc, đâu là chất không độc.

Vấn đề đặt ra tiếp theo là kinh phí cho hoạt động kiểm tra, xét nghiệm này sẽ lấy từ đâu và ai sẽ chịu trách nhiệm đó là câu hỏi cần được làm rõ. Nếu chúng ta yêu cầu chính quyền địa phương chịu trách nhiệm nhưng lại không trang bị cho họ con người, chuyên môn và phương tiện kỹ thuật cần thiết, thì đó là yêu cầu bất khả thi. Thực tế, nhiều trường hợp chỉ nhìn bằng mắt thường thì không thể xác định được hàng thật hay hàng giả, sản phẩm an toàn hay chứa hóa chất độc hại – việc này buộc phải có xét nghiệm.

Vì vậy, tôi cho rằng cần phải có sự đầu tư đầy đủ, rõ ràng về con người, chuyên môn, thiết bị kỹ thuật và nguồn lực tài chính cho cấp cơ sở. Khi Nhà nước đã đầu tư thích đáng, trang bị đầy đủ mà chính quyền địa phương vẫn để xảy ra các vi phạm trên địa bàn thì khi đó mới có thể quy trách nhiệm cụ thể, rõ ràng, và xử lý nghiêm nếu buông lỏng quản lý.