Một cửa hàng của Huawei tại Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/ TTXVN

Theo Tờ Globe and Mail, Huawei Technologies Co. Ltd đã thuê các nhà vận động hành lang ở Ottawa để thảo luận nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI) tại Canada và cách thức Chính phủ Canada hỗ trợ đầu tư nước ngoài.

Đây là dấu hiệu cho thấy Huawei đang tìm kiếm những lợi ích xa hơn trong ngành khoa học máy tính của Canada, vốn giữ vai trò quan trọng đối với các công ty công nghệ và Trung Quốc.
Theo Cơ quan đăng ký vận động hành lang liên bang Canada, hồi đầu 2020, Huawei đã giao nhiệm vụ cho Joe Jordan, từng là Thư ký Quốc hội cho cựu Thủ tướng Jean Chrétien, vận động chính phủ liên bang về việc đặt địa điểm của một trung tâm nghiên cứu AI ở Canada. 
Ông Jordan đang làm việc cho tập đoàn Bluesky Strategy, một công ty vận động hành lang có trụ sở tại Ottawa. Ông và người đồng sáng lập Bluesky, Tim Barber, đã đưa một trung tâm nghiên cứu AI của Huawei vào danh sách vận động của mình để trao đổi với Cơ quan đăng ký vận động hành lang liên bang.
Trước đó, người sáng lập của Huawei Nhậm Chính Phi đã nhiều lần nói về sự đi đầu của Canada trong lĩnh vực AI và gọi các nhà nghiên cứu tại các viện nghiên cứu ở Canada là “cha đẻ” của lĩnh vực này. Trong một cuộc phỏng vấn hồi năm 2019, ông Nhậm thể hiện ý định đưa Canada trở thành một trung tâm quốc tế để nghiên cứu lý thuyết.
Thực tế, Huawei đã thuê các nhà nghiên cứu ở Edmonton, Toronto và Montreal để phát triển các sản phẩm AI của họ ở Canada, thông qua một dự án có tên là "Noah's Ark Lab", bao gồm bốn cơ sở ở Trung Quốc đại lục, một ở khu hành chính đặc biệt Hong Kong (Trung Quốc) và hai ở London (Anh) và Paris (Pháp). 
"Noah's Ark Lab" Canada của Huawei có trụ sở tại thành phố Montreal do Yanhui Geng làm Giám đốc. Công ty này hợp tác với Đại học McGill, Đại học Waterloo, Đại học Montreal và Mila, Viện AI Quebec.
Ngoài ra, theo Globe and Mail, Huawei đã thiết lập một mạng lưới quan hệ rộng lớn với các trường đại học hàng đầu về nghiên cứu ở Canada để tạo ra một hệ thống sở hữu trí tuệ ổn định mà công ty đang sử dụng nhằm củng cố vị thế thị trường của mình trong mảng công nghệ 5G.
Phát biểu với báo giới, ông Alykhan Velshi, phó Chủ tịch phụ trách các vấn đề doanh nghiệp của Huawei Canada cho biết, công ty này đã từ bỏ kế hoạch về một trung tâm AI chuyên dụng ở Canada nhưng khẳng định, sự hiện diện của Huawei ở Canada sẽ tiếp tục tăng lên vì công ty luôn tìm cách tăng quy mô hoạt động, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp mới nổi như AI.
Điều này được chứng minh khi đội ngũ nhân lực trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D) của Huawei Canada đã tăng 25% kể từ năm 2018. 
Trong khi đó, những ý kiến chỉ trích cho rằng việc Huawei mở rộng đầu tư vào nghiên cứu AI ở Canada là vấn đề còn phải bàn một cách kỹ lưỡng để tạo ra các giá trị tiềm năng của công nghệ này trong việc cho ra đời các thiết bị tốt hơn để sử dụng trong lĩnh vực quân sự, giám sát và kiểm soát.
Ngoài ra, những ý kiến chỉ trích cảnh báo rằng luật pháp Trung Quốc bắt buộc các công ty có trụ sở tại nước này phải hợp tác với các cơ quan tình báo. Đồng thời, nhiều tài liệu chính sách trung ương đã nói rõ rằng Bắc Kinh coi AI là một yếu tố thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong tương lai và rất quan trọng để Trung Quốc đạt được sự thống trị toàn cầu.
Richard Fadden, cựu Giám đốc của Cơ quan Tình báo An ninh Canada, từng là cố vấn an ninh quốc gia cho Thủ tướng Trudeau và cựu Thủ tướng đảng Bảo thủ Stephen Harper, cảnh báo rằng sản phẩm được tạo ra bởi bất kỳ nghiên cứu AI nào của Huawei ở Canada chắc chắn sẽ được chuyển về Trung Quốc và khuyên Chính phủ Canada không nên hợp tác với Huawei ngay bây giờ. 
Ông Fadden cũng cảnh báo về việc Huawei đang mở rộng dấu ấn kinh tế của mình tại Canada để khiến Chính phủ Canada khó loại trừ công ty này tham gia vào mạng 5G.
Trong khi đó, ông Rory Medcalf, cựu nhân viên ngoại giao và nhà phân tích tình báo Australia, cho biết lãnh đạo Trung Quốc không giấu giếm tham vọng quốc gia trong việc kiểm soát các công nghệ đỉnh cao tiên phong, đặc biệt là AI, để có được các lợi thế về an ninh và quốc phòng, cả trong việc giám sát và quản lý dân số và trong chiến tranh.
Vụ bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu, Giám đốc tài chính Huawei, hồi năm 2018 tại Vancouver, khiến quan hệ giữa Canada và Trung Quốc trở nên căng thẳng.

Nhưng hiện nay, Huawei vẫn tiếp tục mở rộng đầu tư vào Canada, nơi chính phủ Đảng Tự do của Thủ tướng Justin Trudeau vẫn chưa đưa ra quyết định về việc có nên đi theo sự dẫn dắt của các đồng minh trong liên minh tình báo “Five Eyes” về việc cấm thiết bị Huawei tham gia vào mạng 5G  hay không.
Người sáng lập Huawei, Nhậm Chính Phi, nhấn mạnh AI là một công nghệ có thể mang lại một số thay đổi quan trọng nhất cho cuộc sống của con người trong những thập kỷ tới./.