Iran tái hội nhập kinh tế toàn cầu
Cơ hội vàng thúc đẩy kinh tế
Các lệnh trừng phạt và phong tỏa kinh tế của Liên hợp quốc (LHQ) và EU nhằm vào Iran được áp đặt từ tháng 12/2006, đặc biệt Mỹ và phương Tây tiếp tục dùng lá bài dầu mỏ để gia tăng sức ép đối với chính quyền Tehran từ tháng 7/2012, càng khiến Iran rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội tồi tệ.
Trong 10 năm qua, GDP của Iran đã mất khoảng 20% giá trị, lạm phát phi mã ở mức hơn 27% và đồng nội tệ rial mất giá thảm hại, trong khi tỷ lệ thất nghiệp tăng mạnh và hàng thiết yếu trở nên eo hẹp và đắt đỏ. Nhiều tập đoàn kinh tế lớn của châu Âu và Mỹ lần lượt rời khỏi thị trường Iran.
Iran có trữ lượng dầu thô qua kiểm chứng gần 158 tỷ thùng. Trước thời điểm bị áp đặt các biện pháp trừng phạt, sản lượng dầu của Iran đã ở mức 3,9 triệu thùng/ngày, trong đó lượng dầu xuất khẩu đạt 2,5 triệu thùng/ngày. Do bị cấm vận, sản lượng dầu của nước này đã giảm xuống 2,8 triệu thùng/ngày và lượng dầu xuất khẩu chỉ còn 1,2 triệu thùng/ngày hiện nay.
Trong một tháng đầu tiên thoát khỏi các lệnh trừng phạt của phương Tây, kinh tế Iran liên tiếp nhận được những tín hiệu tích cực.
Trước hết, Tehran được tiếp cận hơn 100 tỷ USD bị phong tỏa tại các ngân hàng nước ngoài do bị cấm vận trước đó. Đây là tiền đề để Iran đầu tư nâng cấp và phát triển hệ thống hạ tầng sản xuất dầu khí vốn đã xuống cấp nghiêm trọng do thiếu đầu tư trong nhiều năm, cũng như xây dựng các hạ tầng kinh tế-xã hội khác.
Tới nay, hầu hết hệ thống ngân hàng của nước này đã kết nối trở lại với Hiệp hội Viễn thông Liên ngân hàng và Tài chính Quốc tế (SWIFT), qua đó các giao dịch thanh toán giữa doanh nghiệp Iran và các nước trở lại bình thường.
Hàng trăm công ty từ châu Âu, Mỹ, khu vực Đông Bắc Á...đã bắt đầu "nhòm ngó" thị trường này. Nhiều tập đoàn dầu khí toàn cầu như BP, Shell, Total, Staoil và Lukoil đều bày tỏ mong muốn hợp tác với Iran. Với khoảng 80 triệu dân, thị trường Iran thiếu nhiều loại hàng hóa từ hàng thiết yếu đến ô tô và linh kiện máy bay.
Giữa tháng 2/2016, nước này đã xuất lô dầu đầu tiên (4 triệu thùng) sang thị trường châu Âu và dự kiến tiếp tục xuất lô dầu thứ hai ra thị trường quốc tế vào cuối tháng 2 này.
Chỉ 2 tuần sau khi Mỹ và phương Tây bãi bỏ cấm vận kinh tế đối với Iran, quốc gia Trung Đông này đã ký kết nhiều thỏa thuận kinh tế "khủng" với các đối tác quốc tế.
Cụ thể, nhân chuyến thăm châu Âu cuối tháng 1/2016 của Tổng thống Hassan Rouhani, Iran nhất trí mua 118 máy bay Airbus trị giá 25 tỷ USD (22 tỷ euro) và ký với Italy các thỏa thuận có tổng trị giá lên tới 18,5 tỷ USD bao trùm các lĩnh vực năng lượng, cơ sở hạ tầng, thép, đóng tàu, y tế, vận tải và nông nghiệp.
Giới chuyên gia dự báo kinh tế Iran có thể tăng trưởng ít nhất 4% năm 2016.
Giá dầu thấp và các nguy cơ địa-chính trị
Tuy nhiên, nỗ lực hội nhập trở lại nền kinh tế thế giới của Iran, quốc gia dựa nhiều vào dầu mỏ, không được như mong đợi trong bối cảnh thị trường dầu mỏ đang ngập lụt nguồn cung và giá dầu đã mất hơn 70% từ mức đỉnh điểm 116 USD/thùng hồi tháng 6/2014.
Một thách thức lớn nữa đối Iran hậu cấm vận là sự "cô lập" trong khu vực cũng như các nguy cơ địa chính trị tại Trung Đông. Căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran liên quan vụ Riydh xử tử Giáo sĩ dòng Shiite al-Nimr mặc dù tới nay không có dấu hiệu leo thang thêm nữa nhưng cũng khiến Tehran "thiệt đơn thiệt kép" về kinh tế trong nhiều năm.
Sau khi Saudi Arabia cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran, một loạt quốc gia đồng minh của Riyadh cũng chấm dứt và hạ cấp quan hệ với Tehran.
Trao đổi thương mại giữa các nước thuộc Tổ chức Hợp tác vùng Vịnh (GCC) và Iran đã giảm mạnh trong năm 2015 xuống còn 22 tỷ USD, trong đó xuất khẩu của Iran chiếm tới 70% và con số này sẽ còn giảm tiếp một khi các nước Arab vùng Vịnh không còn duy trì quan hệ thương mại với Iran.
Tehran từng kỳ vọng vào các thị trường GCC để xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp và nông nghiệp cũng như thúc đẩy du lịch. Thị trường vùng Vịnh cung cấp lượng lớn khách du lịch, đem lại hàng trăm triệu USD mỗi năm cho Iran.
Hơn nữa, hàng tỷ USD của các quốc gia GCC đã được đầu tư trong nhiều lĩnh vực khác nhau ở Iran, giúp thúc đẩy kinh tế và tạo nhiều cơ hội việc làm cho nước này.
Ngoài ra, nguy cơ chiến tranh Nga - Thổ Nhĩ Kỳ liên quan đến xung đột Syria đang rình rập cũng khiến Trung Đông trở nên bất an. Môi trường kinh doanh của khu vực nói chung và Iran nói riêng có thể mất tính hấp dẫn nếu mọi vấn đề ở đây không được giải quyết bằng các giải pháp hòa bình./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Iran bác ý tưởng “đóng băng” sản lượng dầu
10:08' - 24/02/2016
Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Bijan Namadar Zanganeh ngày 23/2 bác ý tưởng “đóng băng” sản lượng vừa được thống nhất trong tuần qua giữa hai nước sản xuất dầu chủ chốt của thế giới là Saudi Arabia và Nga.
-
Kinh tế Thế giới
Iran sẵn sàng hợp tác với các công ty năng lượng nước ngoài
15:45' - 23/02/2016
Công ty Khoan dầu Iran đã đàm phán với 30 công ty dầu khí của châu Âu và châu Á trong vài tháng qua.
-
Kinh tế Thế giới
EIA: Sản lượng dầu mỏ của Iran sẽ tăng
09:29' - 22/02/2016
EIA cho biết sản lượng khai thác và xuất khẩu dầu lửa của Iran sẽ tăng sau khi các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Iran liên quan đến chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Tehran được dỡ bỏ.
-
Kinh tế Thế giới
Tác động dài hạn của thỏa thuận hạt nhân Iran
21:07' - 10/02/2016
Tác động đầu tiên của việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Iran là đưa 80 triệu người trở lại hệ thống thương mại toàn cầu.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Châu Á - ASEAN: Mảnh ghép chiến lược trong định hướng hợp tác mới của Mercosur
12:27' - 05/07/2025
ASEAN, với vị thế là một trong những trung tâm sản xuất, tiêu thụ và đổi mới công nghệ của thế giới, đang nổi lên như một đối tác tiềm năng trong chiến lược mở rộng hợp tác của Mercosur.
-
Kinh tế Thế giới
Nhiều quốc gia dỡ bỏ hạn chế nhập khẩu thịt gà Brazil
09:30' - 05/07/2025
Brazil thông báo 7 quốc gia đã chính thức dỡ bỏ các hạn chế nhập khẩu thịt gà từ Brazil.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ ký thành luật gói cắt giảm thuế và chi tiêu toàn diện
07:48' - 05/07/2025
Dự cắt giảm thuế và chi tiêu toàn diện trị giá 4.500 tỷ USD là gói chính sách trong nhiệm kỳ thứ hai mang tính biểu tượng của Tổng thống Trump.
-
Kinh tế Thế giới
Thái Lan chưa đạt được thỏa thuận về thuế quan với Mỹ
07:38' - 05/07/2025
Thái Lan vẫn chưa hoàn tất đàm phán với Mỹ về thuế đối ứng, song đã có được “những hiểu biết giá trị” để định hướng việc soạn thảo một đề xuất sửa đổi.
-
Kinh tế Thế giới
Ấn Độ đề xuất áp thuế đối ứng đối với thuế ô tô của Mỹ tại WTO
07:34' - 05/07/2025
Ấn Độ đã đệ trình lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đề xuất áp thuế đối ứng đối với các thuế quan mà Mỹ áp dụng đối với ô tô và một số linh kiện ô tô.
-
Kinh tế Thế giới
Hàng không châu Âu rối loạn do hoạt động đình công
16:47' - 04/07/2025
Các cuộc đình công tại châu Âu đang gây rối loạn hoạt động hàng không tại khu vực này khiến nhiều chuyến bay bị hoãn hoặc hủy vào đúng mùa cao điểm du lịch.
-
Kinh tế Thế giới
Thuế quan của Mỹ: Trung Quốc khẳng định giải pháp đối thoại và hợp tác
16:46' - 04/07/2025
Ngày 4/7, Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định đối thoại và hợp tác là con đường đúng đắn trong thảo luận thuế quan với Mỹ.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt mới nhắm vào hoạt động buôn bán dầu mỏ của Iran
10:27' - 04/07/2025
Bộ Tài chính Mỹ thông báo áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với một mạng lưới bị cáo buộc liên quan đến hoạt động mua bán dầu của Iran.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ thông báo mức thuế quan cho các nước
09:23' - 04/07/2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Washington sẽ bắt đầu gửi thư cho các nước vào ngày 4/7 nêu rõ mức thuế mà họ sẽ phải đối mặt khi xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ.