Khó khăn về nhân lực logistics sẽ tăng thêm khi Việt Nam hội nhập sâu rộng

Đây là nhận định của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại Diễn đàn Logistics Việt Nam 2021 với chủ đề “Phát triển nhân lực logistics” do Bộ Công Thương tổ chức chiều 14/12 tại Hà Nội.
Diễn đàn Logistics Việt Nam là sự kiện thường niên do Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan có liên quan tổ chức từ năm 2013 đến nay. Đó là một sự kiện quan trọng của ngành logistics Việt Nam với mục tiêu đẩy mạnh phát triển dịch vụ logistics. Từ đó, tạo mối liên hệ gắn kết giữa logistics với các ngành sản xuất, thương mại, đào tạo nhân lực. Đồng thời, cũng là nơi đối thoại, cập nhật thông tin về những vấn đề quan trọng, cấp thiết của dịch vụ logistics tại Việt Nam và thế giới.
Diễn đàn Logistics Việt Nam 2021 được tổ chức trong bối cảnh việc triển khai các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) đòi hỏi doanh nghiệp ngày càng phải nỗ lực hơn nữa việc nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay.
Đặc biệt, dịch COVID-19 phát sinh và diễn biến phức tạp trong suốt hai năm qua cũng đã gây ảnh hưởng nặng đến các doanh nghiệp nói chung cũng như các doanh nghiệp dịch vụ logistics nói riêng.
Bộ Công Thương đã và đang cùng các bộ, ngành, địa phương nỗ lực tập trung tháo gỡ khó khăn, khôi phục chuỗi cung ứng, đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu hàng hóa. Qua đó, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, giảm bớt thiệt hại do dịch bệnh và nhanh chóng khôi phục đà tăng trưởng.
Theo Bộ Công Thương, phát triển nguồn nhân lực nói chung và trong ngành logistics nói riêng đang là chủ đề mà Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp quan tâm. Điều này nhằm giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đồng thời chuẩn bị cho việc phục hồi đà tăng trưởng sau dịch COVID-19.
Nhân lực được xem là có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh nền kinh tế nói chung và ngành dịch vụ logistics nói riêng.
Phát biểu tại diễn đàn, Ủy viên Bộ Chính trị - Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cho rằng, logistics là một ngành dịch vụ rất quan trọng đối với phát triển kinh tế của Việt Nam. Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đã đem đến những tiềm năng lớn, nhưng cũng đặt ra những thách thức cho lĩnh vực logistics. Bên cạnh đó, dịch COVID-19 tác động tiêu cực tới ngành logistics như giá cước vận tải biển tăng cao.
Dịch bệnh đã tác động mạnh trên toàn thế giới, tạo ra những mô hình, phương thức, giám sát mới trong sản xuất, lưu thông hàng hóa. Thực tế, dưới tác động của dịch COVID-19, những điểm yếu cố hữu của ngành logistics Việt Nam tiếp tục bộc lộ rõ hơn, như là chi phí logistics của Việt Nam vẫn ở mức cao.
Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh liên kết giữa các doanh nghiệp logistic với nhau và doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu vẫn còn yếu và chưa hình thành được mạng lưới các doanh nghiệp logistics Việt Nam có quy mô lớn, có năng lực dẫn dắt thị trường để thúc đẩy ngành logistics phát triển.
Chuyển đổi số trong ngành logistics còn chậm; nguồn nhân lực của ngành logistics cũng yếu và thiếu, mới chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu của thị trường…
Bối cảnh trên đặt ra yêu cầu ngành logistics có giải pháp vừa phải duy trì các chuỗi cung ứng hàng hóa dịch vụ, vừa phải có tư duy định hình thay đổi để bắt kịp với thế giới, tạo ra các bước đột phá nhằm thúc đẩy phục hồi kinh tế-xã hội trong những năm 2022-2023.

 

Tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, logistics là ngành dịch vụ được ví như là những “mạch máu”của nền kinh tế quốc dân, có vai trò quan trọng trong việc kết nối, hỗ trợ và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội”.
Thị trường logistics tại Việt Nam được cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế đánh giá là một thị trường đầy tiềm năng để phát triển mạnh, nhất là sau khi đại dịch COVID-19 được kiểm soát và các hoạt động sản xuất, kinh doanh phục hồi, tăng trưởng trở lại.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ, tạo điều kiện cho ngành dịch vụ logistics phát triển. Đồng thời, ban hành nhiều nghị định, quyết định, chỉ thị, kế hoạch và văn bản chỉ đạo nhằm đẩy mạnh thực hiện các giải pháp giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo môi trường thuận lợi cho ngành logistics phát triển. Cùng đó, hạn chế tối đa sự đứt gãy của chuỗi cung ứng, bảo đảm lưu thông hàng hóa trong nước và xuất, nhập khẩu, nhất là trong bối cảnh chịu sự tác động nặng của đại dịch COVID-19.
Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ; sự hỗ trợ của các bộ, ngành, địa phương và đặc biệt là nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, ngành dịch vụ logistics Việt Nam đã có những bước phát triển khá nhanh với tăng trưởng bình quân hàng năm từ 10-15%. Bước đầu đáp ứng được yêu cầu của các khách hàng trong nước và quốc tế, đóng góp quan trọng trong việc đưa tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của Việt Nam 11 tháng năm 2021 duy trì mức tăng trưởng hai con số, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại quốc tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành dịch vụ logistics của nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế địa kinh tế của Việt Nam; năng lực cạnh tranh của ngành còn thấp, chi phí logistics còn cao. Sự liên kết giữa các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu và doanh nghiệp dịch vụ logistics chưa chặt chẽ, kém hiệu quả.
Một trong những nguyên nhân chủ quan chủ yếu của những hạn chế nêu trên là sự thiếu hụt nguồn nhân lực, chưa thực sự đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển trong tình hình mới. Sự khó khăn về nguồn nhân lực của ngành logistics sẽ càng tăng thêm khi Việt Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhất là trong khu vực cộng đồng Kinh tế ASEAN và tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
PGS. TS Nguyễn Thanh Chương, Phó Chủ tịch Hiệp hội phát triển nhân lực logistics Việt Nam (VALOMA) cho hay, theo nhận định của các chuyên gia quốc tế, dưới tác động của cuộc Cách mạng công nghệ lần thứ tư, hoạt động logistics ở thập niên thứ ba của thế kỷ 21 sẽ có những bước phát triển mạnh hơn nữa, đặc biệt sẽ tập trung vào một số xu thế như: big data, blockchain, logistics đô thị, trung tâm logistics, chuỗi cung ứng toàn cầu, trung tâm logistics, dịch vụ giá trị gia tăng ...Cuộc cách mạng này sẽ dẫn tới những thay đổi rất lớn trong cơ cấu việc làm của lĩnh vực logistics, đòi hỏi nhân lực logistics cần đáp ứng được những yêu cầu mới của doanh nghiệp./.