Kinh doanh vàng, hoàn thuế, doanh nghiệp thua lỗ nhiều năm vào tầm ngắm chống thất thu

Tại cuộc họp triển khai ba chuyên đề trọng tâm về chống thất thu thuế, gồm: Chuyên đề kiểm tra doanh nghiệp kinh doanh vàng; Chuyên đề kiểm tra doanh nghiệp thua lỗ nhiều năm; Chuyên đề kiểm tra hoàn thuế do Cục Thuế vừa tổ chức, Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành yêu cầu toàn ngành phải tập trung tối đa nguồn lực để hoàn thành nhiệm vụ trong thời gian còn lại của năm 2025.

Cục trưởng khẳng định rằng việc siết chặt quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh vàng, doanh nghiệp thua lỗ nhiều năm và hoàn thuế giá trị gia tăng không chỉ nhằm bảo đảm nguồn thu ngân sách mà còn góp phần củng cố niềm tin, xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng cho doanh nghiệp.

Cục trưởng cho biết, với các địa phương đang chịu thiệt hại bởi thiên tai, cơ quan thuế cần hài hòa giữa hỗ trợ phục hồi sản xuất và thực thi nhiệm vụ quản lý thuế. Các đơn vị phải đánh giá đầy đủ mức độ ảnh hưởng, khoanh vùng rủi ro và lựa chọn biện pháp phù hợp đối với các doanh nghiệp, hộ kinh doanh vàng bạc, đá quý trên địa bàn.

Đồng thời, Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành yêu cầu đẩy mạnh phối hợp liên ngành giữa cơ quan Thuế, Công an và các lực lượng liên quan; chủ động rà soát tồn tại, khắc phục chậm trễ; tăng cường sử dụng dữ liệu số, công nghệ phân tích rủi ro và giải pháp AI để nâng cao chất lượng giám sát và kiểm tra.

Cùng với đó, ông Mai Xuân Thành cũng nhấn mạnh việc tăng cường truyền thông, hỗ trợ người nộp thuế nhằm nâng cao ý thức tuân thủ, qua đó góp phần tạo dựng môi trường kinh doanh lành mạnh và minh bạch, phù hợp với mục tiêu cải cách và hiện đại hóa của ngành thuế.

Báo cáo tại cuộc họp, Ban Kiểm tra cho biết trong lĩnh vực kinh doanh vàng, công tác rà soát thời gian qua đã ghi nhận nhiều dấu hiệu rủi ro. Một số cơ sở mua bán vàng qua cá nhân nhưng không xuất hóa đơn, ủy quyền sai quy định hoặc kê khai doanh thu chưa sát thực tế. Trước tình hình đó, Ban Kiểm tra đề xuất giao các địa phương tiếp tục kiểm tra theo danh sách rủi ro đã xác lập và đồng thời mở rộng rà soát toàn bộ doanh nghiệp, hộ và cá nhân kinh doanh vàng bạc, đá quý.

Mục tiêu là siết chặt việc chấp hành pháp luật thuế, kiểm tra việc lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Lãnh đạo Ban Kiểm tra cũng kiến nghị các đơn vị phải triển khai đầy đủ nội dung quản lý thuế theo Công văn 221/CT-KTr ngày 11/11/2025, song cần bảo đảm không ảnh hưởng đến hoạt động khôi phục sản xuất kinh doanh và khắc phục hậu quả của các cơ sở kinh doanh chịu tác động bởi thiên tai.

Cũng theo báo cáo, hiện nay số lượng doanh nghiệp khai lỗ nhiều năm liên tiếp chiếm tỷ lệ đáng kể, đặc biệt trong nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa. Một bộ phận doanh nghiệp có dấu hiệu bất thường như doanh thu không phát sinh nhưng vẫn liên tục kê khai lỗ; chi phí không phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh; trích lập dự phòng chưa đúng quy định; hoặc có giao dịch liên kết nhưng không tuân thủ nguyên tắc so sánh độc lập.

Các Tổ kiểm tra đã tiến hành kiểm tra một số doanh nghiệp có rủi ro cao, bước đầu ghi nhận nhiều tồn tại và sai phạm. Ban Kiểm tra kiến nghị các đơn vị tiếp tục rà soát tình hình kê khai thuế của các doanh nghiệp, thực hiện đánh giá rủi ro và chỉ đạo Thuế tỉnh, thành phố trong việc lựa chọn xây dựng kế hoạch kiểm tra năm 2026 đối với các doanh nghiệp kinh doanh lỗ có rủi ro cao về thuế.

Song song với đó, cơ quan thuế chủ động rà soát cơ sở dữ liệu từ các doanh nghiệp trên địa bàn, nghiên cứu và đưa ra các tiêu chí chọn lọc phù hợp, đánh giá rủi ro và tăng cường kiểm tra. Qua đó, tổng hợp các hành vi vi phạm, đúc rút kinh nghiệm, đánh giá hiệu quả, những khó khăn vướng mắc trong công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp thua lỗ nhiều năm, tỷ suất lợi nhuận thấp hơn trung bình ngành; đồng thời tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ để nâng cao năng lực phát hiện hành vi gian lận thuế trong mô hình doanh nghiệp thua lỗ nhiều năm và đẩy mạnh tuyên truyền hỗ trợ, truyền thông dưới nhiều hình thức để giúp người nộp thuế nắm bắt chính sách pháp luật tốt, tăng cường tính tự giác tuân thủ. Ban Kiểm tra cũng báo cáo tiến độ triển khai chuyên đề chống gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng.

Trong năm 2025, Cục Thuế đã ban hành nhiều văn bản yêu cầu địa phương tập trung nguồn lực cho công tác kiểm tra sau hoàn thuế, đặc biệt đối với các nhóm mặt hàng rủi ro cao như điện thoại, kim loại màu, dầu ăn qua sử dụng và các hồ sơ hoàn thuế có giá trị lớn.

Quá trình kiểm tra tại các địa phương cho thấy nhiều hành vi thiếu tuân thủ như: doanh nghiệp thuê trụ sở “ảo”, không có hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế; thanh toán không qua ngân hàng; lập hóa đơn sai thời điểm; hàng hóa xuất khẩu có dấu hiệu bất thường về nguồn gốc hoặc tình trạng sử dụng.

Trên cơ sở kết quả triển khai thực hiện của Thuế các tỉnh, thành phố, Ban Kiểm tra đề xuất triển khai thực hiện một số nội dung để tăng cường chống thất đối với hoàn thuế giá trị gia tăng là tiếp tục ban hành Công văn chỉ đạo Thuế các tỉnh, thành phố tập trung nguồn lực, khẩn trương hoàn thành kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng ngay trong 2 tháng cuối năm 2025; đồng thời, tăng cường chống gian lận mua bán hóa đơn.