Kỷ nguyên Trung Quốc trở thành cường quốc ô tô toàn cầu sắp đến?

Theo trang hkcna.hk ngày 31/12/2023, trong năm 2023, Trung Quốc, với tư cách là thị trường ô tô lớn nhất và quan trọng nhất thế giới, đã tiếp tục mở rộng vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực phương tiện sử dụng năng lượng mới. Tổng lượng ô tô xuất khẩu của nước này đạt mức cao kỷ lục.

Theo thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, từ tháng 1-11/2023, nước này xuất khẩu 3,99 triệu ô tô. Trong khi đó, dữ liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cho thấy sản lượng ô tô xuất khẩu trong cùng kỳ đạt 4,412 triệu chiếc, tăng khoảng 60% so với cùng kỳ năm ngoái. Hiệp hội ước tính, trong cả năm 2023, số lượng ô tô mà các nhà sản xuất Trung Quốc xuất khẩu ra thế giới đạt 5 triệu chiếc. Nếu điều này là chính xác thì đây là lần đầu tiên Trung Quốc vượt qua Nhật Bản trở thành nhà xuất khẩu ô tô số một thế giới, đưa tham vọng trở thành “người chơi thống trị” trong lĩnh vực ô tô điện của Trung Quốc ngày càng tới gần hơn.

Tuy nhiên, một số chuyên gia chỉ ra rằng giá trị xuất khẩu ô tô của Trung Quốc trong nửa đầu năm là 46,24 tỷ USD, chỉ đứng thứ ba thế giới, kém xa mức 100,82 tỷ USD của Đức và 55,63 tỷ USD của Nhật Bản. Giá trị xuất khẩu ô tô chênh lệch lớn so với lượng xuất khẩu phản ánh tình hình thực tế, nhắc nhở những người trong ngành sản xuất công nghiệp Trung Quốc chưa nên hài lòng với việc vượt Nhật Bản một cách dễ dàng, Trung Quốc vẫn còn một chặng đường dài phía trước.

Liên quan đến nhận định trên, Phó Giáo sư (PGS) Lưu Xuân Sinh thuộc Học viện Kinh tế và Thương mại quốc tế thuộc Đại học Tài chính và Kinh tế Trung ương Trung Quốc, lại có quan điểm khác. PGS Lưu Xuân Sinh cho rằng sản lượng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc đã đứng đầu thế giới và đây là một việc đáng chúc mừng. Việc giá trị xuất khẩu của mặt hàng này chỉ đứng thứ 3 thế giới cho thấy ô tô Trung Quốc là sản phẩm có giá cả hợp lý.

Chuyên gia trên phân tích các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vẫn là bên tham gia tương đối mới trong lĩnh vực xuất khẩu phương tiện vận tải toàn cầu và vẫn còn một khoảng cách nhất định so với Đức và Nhật Bản. Sau nhiều năm phát triển, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã đạt doanh thu lớn, nhờ sự trợ giúp của lĩnh vực năng lượng mới đang phát triển trong những năm gần đây và cuối cùng đã đạt đến giai đoạn cất cánh.

PGS Lưu Xuân Sinh nhấn mạnh rằng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản ở giai đoạn này. Đây là một cột mốc vô cùng quan trọng. Trong giai đoạn đầu phát triển ngành công nghiệp ô tô xuất khẩu, các nhà sản xuất truyền thống như Đức, Nhật Bản và Hàn Quốc đều chiếm lĩnh thị trường bằng giá thấp, sau đó hình thành thương hiệu. Đến khi có được danh tiếng tốt, họ mới tiếp tục mở rộng dòng sản phẩm xuất khẩu giá trị cao. Vì vậy, ô tô Trung Quốc chắc chắn sẽ đi theo con đường này. Đầu tiên là chiếm vị trí hàng đầu thế giới về lượng xuất khẩu, rồi sau đó tiến tới thống lĩnh thị trường sản phẩm cao cấp.

Ô tô của Đức và Nhật Bản từ lâu đã tham gia sâu vào thị trường ô tô thế giới. Thương hiệu và sự nhận diện thương hiệu, bao gồm các sản phẩm đều có sự bố trí sắp đặt đa dạng, cho phép chiếm lĩnh hầu hết các phân khúc thị trường. Ví dụ, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và Đức sở hữu những dây chuyền sản xuất rất toàn diện cho các sản phẩm giá rẻ, giá trung bình và cao cấp. Từ góc độ này, các hãng xe Trung Quốc vẫn còn một chặng đường dài phía trước, nếu muốn bắt kịp Đức và Nhật Bản. Ngay cả trong lĩnh vực xe sử dụng năng lượng mới, Trung Quốc đã có những tiến bộ vượt bậc nhưng vẫn chưa có nhiều thương hiệu ô tô và sản phẩm ô tô nổi tiếng toàn cầu. Ô tô Trung Quốc vẫn tụt hậu so với Đức, Nhật Bản về độ nhận diện thương hiệu và giá trị thương hiệu.

PGS Lưu Xuân Sinh cho rằng sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô thực sự là một vấn đề rất phức tạp. Xe cao cấp thực chất là hàng xa xỉ và đại diện cho cuộc sống xa hoa. Giống như những thương hiệu cao cấp này, nhà sản xuất sẽ tài trợ cho các cuộc thi như giải đua xe công thức 1 (F1) để tăng cường sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô. Những lĩnh vực này vẫn chưa được thiết lập trong lĩnh vực phương tiện sử dụng năng lượng mới. Trong quá trình phát triển, các công ty Trung Quốc có cơ hội lớn để dần dần thiết lập sự nhận diện thương hiệu và giá trị thương hiệu của riêng mình.

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế của Đại học Tài chính và Kinh tế Trung ương Trung Quốc vẫn cho rằng mặc dù sản lượng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc tạm thời đứng đầu thế giới, nhưng lợi thế này không ổn định. Hiện nay các công ty ô tô Đức và Nhật Bản đang dần hoạt động trong lĩnh vực xe sử dụng năng lượng mới và họ cũng bắt đầu đầu tư sản xuất, xuất khẩu quy mô lớn. Trong tương lai sẽ có sự cạnh tranh mới rất khốc liệt. Mặc dù vậy, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc vẫn có tiềm năng rất lớn và triển vọng xuất khẩu rộng rãi trong tương lai. Các công ty ô tô Trung Quốc cần tiếp tục củng cố và nỗ lực hơn.

PGS Lưu Xuân Sinh tin rằng, năm 2024 và trong thời gian dài sắp tới, thế giới sẽ được chứng kiến các hãng xe Trung Quốc tỏa sáng trên thị trường thế giới và chào đón sự xuất hiện của một cường quốc ô tô mới.